Jeôgrafian' i Madagasikara

(tonga teto avy amin'ny Jeôgrafian'i Madagasikara)

Ny jeôgrafian' i Madagasikara dia fandalinana ny nosy lehibe ao amin' ny tapany andrefana amin' ny Ranomasimbe Indianina. Nosy fahefatra lehibe indrindra eto an-tany izy. Aty amin' ny ila-bolan-tany atsimo no misy an' i Madagasikara, fahefatra amin' ny nosy ngeza indrindra eto an-tany ny nosin' i Madagasikara, ao aorian' i Groenland, Ginea Vao ary Borneo. Ny lakandranon' i Mozambika no manasaraka azy amin' i Afrika. 400 km ny elanelan' i Mozambika sy Madagasikara. 1 580 km ny halavan' i Madagasikara avy any atsimo ka hatrany avaratra ary 580 km ny sakany avy any atsinanana ka hatrany andrefana.

Misy tangorom-bohitra mizara ny nosy makany avaratra hatrany atsimo. Ny salasalan-kalavan' ireo tendrombohitra ireo dia misy 1200-1500 m eo ho eo. Any amin' ny farirta avaratr' i Madagasikara no misy ny tendrombohirta Tsaratanana (na Maromokotro) izay manana haambo 2 876 m. Misy farihy maro ny eto Madaasikara ka ny farihy ngeza indrindra dia ny Farihin' Alaotra, manana velarana 182 km2.

Vohon' ny tany sy ny rano

hanova

Ny vohon' ny tany

hanova

Any atsinanana dia misy lemaka tery kely haavo misy ny lakandranon' ny Pangalana manana toetany be orana any avaratra hatrany atsimo. Ny havoana dia maka 60 % n' ny velaran' i Madagasikara. Ny toerana avo indrindra eto Madagasikara dia i Tsaratanana any amin' ny faritanin' Antsiranana, izay manana haavo 2 876 m.

Ireto ny tendrombohitra avo eto Madagasikara:

Ny rano

hanova

Farihy eto Madagasikara

hanova

Ny farihin' Alaotra no farihy lehibe indrindra ao Madagasikara. Ny halalin' ny toerana lalina indrindra amin' io farihy io dia 1,5 m monja. Ny lanjan' ny ranon' ny farihin' Alaotra dia eo amin'ny 930 tapitrisa taonina eo ho eo (0,93 km3). Noho ny fikaohan' ny tendrombohitra manodidina dia nihafeno fasika ilay farihy, ka izany no anisan' ny antony tsy mahalalina io farihy io.

Farihy Velarany Ha Distrika
Alaotra 22 000 Ambatondrazaka
Kinkony 8 500 Mitsinjo
Itasy 4 200 Soavinandriana
Antsohary 3 950 Mitsinjo
Bemamba 3 825 Antsalova
Ihotry 3 475 Morombe
Réserve de Tsiazompaniry 3 200 Ambatolampy
Bendrony 3 050 Maevatanàna
Andranomena 3 025 Belo amoron'i Tsiribihina
Amparihibe 2 625 Maevatanàna
Hima 2 650 Belo amoron'i Tsiribihina
Tsimanampetsotsa. 2 300 Betioky
Tsibirahy 2 200 Besalampy
Ampahana 2 175 Antalaha (L)
Masama 2 075 Antsalova
Réserve de Mantasoa 2 050 Manjakandriana
Nosy-Ve 2 010 Toamasina
Analampotsy 2 000 Nosy-Varika
Anony 2 000 Taolanaro
Fitambarany 77 310

Ny ony sy ny renirano

hanova

Ireto ny renirano sy ny ony lehibe sasany eto Madagasikara:

Zavamaniry sy biby

hanova

I Madagasikara, izay nisaraka tamin' i Afrika nandritra ny 100 tapitrisa taona mahery, dia lasa nonenana biby sy zavamaniry tsy hita any amin' ny toeran-kafa: eo amin' ny 85 % amin' ny karazan-javamaniry sy 90 % amin' ny karazam-biby eto izany.

Zavamaniry

hanova
 
Zaha

Ny 21,9 % amin' ny velaran' i Madagasikara (13 tapitrisa ha) fotsiny no misy ala. Ankoatry ny faritra rakotra ala any avaratra, dia efa ala naniry taty aoriana no sisa.

Ny morontsiraka andrefana dia ahitana ala honko, izay hita koa tsindraindray any amin' ny morontsiraka avaratra-atsinanana sy atsimo-atsinanana. Ny hivoka no manjaka any amin' ny faritra andrefana ary ny zavamaniry misy tsilo an-tany efitra no mandrakotra ny faitra atsimo-andrefana.

Isan-karazany ny zavamaniry malagasy, izay misy karazana miisa 8 500 hatramin' ny 12 000 arakaraka ny tombana, ka hita indrindra ny karazana ôrkidea maherin' ny 1 000, ary 6 amin' ny karazana zaha (na reniala) miisa 8 maneran-tany. Hita sy avy eto Madagasikara ny ravinala (Ravenala madagascariensis) sy ny elamboronala na monongo (Delonix regia), izay ambolena manerana ny faritra mafana amin' izao tontolo izao.

 
Hira (biby)

Tombanana ho 100 000 mahery ny karazana biby tsy misy hazon-damosina eto Madagasikara. Ny bibikely dia fantatra fa misy karazana 850 mahery, izay saika tsy fahita firy ivelan' ny Nosy.

 
Trozona

Amin' ny karazana trondro maro, ny sasany dia misy poizina, toy ny trondro atao hoe Synanceia verrucosa sy Pterois volitans, izay mampiavaka ny ranomasina ao amin' ny Ranomasimbe Indiana sy Pasifika. Misy maro ny antsantsa, indrindra fa ny Carcharias taurus, ny Stegostoma fasciatum, ny Carcharhinus perezii ary ny Rhinobatidae.

 
Dona

Maherin' ny 250 ny karazana biby mandady sy mikisaka eto Madagasikara, izay tsy misy any ivelany ny 95 % aminy. Ireo biby ireo dia ahitana karazana bibilava 60 eo ho eo, ny katsatsaka (Gekkota) karazany 60 sy karazana tana (Chamaeleonidae). Ny voay hany hita eto amin' ny Nosy dia ny voay Crocodylus niloticus izay be mpihaza ka lasa tsy fahita firy. Ny sahona sy saobakaka dia misy karazana 180 eo ho eo, ka 98 % dia tsy misy afa-tsy eto Madagasikara.

Karazana vorona 260 eo ho eo no fantatra fa misy eto Madagasikara, anisan' izany ny Phaethon rubricauda.

 
Fosa

Misy karazana sy zana-karazana 150 eo ho eo ny biby misy nono. Ny karazam-barika misy eto dia samy atahorana ho lany tamingana: ny haihay (Daubentonia madagascariensis), ny babakoto na endrina (Indri indri), ny maky isan-karazany (Lemuridae), ny tsidiala (Allocebus trichotis), ny tsidika (Cheirogaleus milii), ny tsitsihy (Cheirogaleus major), ny matavirambo (Cheirogaleus medius) ary ny tsidy isan-karazany (Microcebus). Ny fosa, izay biby mpivoaka alina, dia isan' ireo biby tsy fahita afa-tsy eto amin' ny Nosy.

Toekarena

hanova

Nosy sy morontsirak' i Madagasikara

hanova

Ireto ny nosy sasany eto Madagasikara:

Saikanosy

hanova

Ireto ny saikanosy sasany eto Madagsikara:

Helodrano

hanova

Ireto ny helodrano sasany eto Madagasikara:

Tanjona

hanova

Ireto ny tanjona sasany eto Madagasikara:

Toetany

hanova
 
Toetanin' i Madagasikara ankehitriny

Trôpikaly ny toetany amin' ny morontsiraka, toetanim-pehibe izy any atsinanana, trôpikaly maina izy any amin' ny morontsiraka andrefana sy atsimo, ary trôpikaly mangatsiaka izy any ampovoany. Ny tohi-drivodoza ny Ranomasimbe Indianina no mampisy ny alizay atsimo atsinanana, mihisaka araky ny fizaran-taona io alizay io.

Manana fizaran-taona roa i Madagasikara: misy ririnina (maina) amin' ny volana Mey hatramin' ny volana Ôktôbra, sy fahavaratra (mando) amin' ny volana Nôvambra hatramin' ny volana Avrily. Miovaova arakaraky ny haabon-toerana ny toetrandro sy ny rivotra manjaka. Mandalo amin' ny morontsiraka atsinanana izao ohatra ny alizay, Noho izany dia manorana matetika ny any satria mbola misy an' Andringitra mitazona ny ankabeazan' ny hamandoana. Any amin' ny morontsiraka atsinanana izao no tena be orana indrindra aty Madagasikara (3 500 mm isan-taona).

Mandalo matetika amin' ny fahavaratra ny rivodoza avy any amin' ny nosin' ny Maskarena. Maimaina sy mangatsiatsiaka ny tany any andrefan' Andringitra amin' ilay alizay tsy tonga any. Mahatratra 1 400 mm ny orana latsaka any Antananarivo amin' ny ririnina, mety mangatsiaka be ny alina any fa tsy dia mivaingana matetika. Fa mety mivaingana ny rano rehefa miakatra any an-tampon-tendrombohitra. Amin' ny andro ririnina, ny lanitry ny renivohitra dia anisan' ny tena mazava (amin' ny tantera-kazavana) indrindra eto an-tany. Mbola maina noho ny ampovoany ny toetrandro any andrefana satria efa nilatsaka daholo ny hamandoan' ny alizay. 300 mm fotsiny ny tontalin' ny orana latsaka any Toliara mandritry ny taona

Ny toetany eo amin' ny faritra afovoany dia mangatsiaka amin' ny andro ririnina ary matimaty na mafana rehefa andro fahavaratra amin' ny volana Desambra; ny rotsak' orana eo amin' ny faritra afovoany dia antonontonony. Ny faritra andrefana dia manana toetany maina sady mafana mandavan-taona.

Fizaràn-tany ara-panjakana

hanova

Faritany eto Madagasikara

hanova

Lahatsoratra antsipirihany: Faritany eto Madagasikara.

Nizara ho faritany enina i Madagasikara hatramin' izay: Antsiranana, Antananarivo, Fianarantsoa, Mahajanga, Toamasina ary Toliara. Araka ny fiovana nisy anefa, nanomboka ny taona 2004, dia nozaraina ho faritra 23 i Madagasikara.

Faritra ao amin' ny Faritanin' Antsiranana

hanova

Misy faritra roa ny ao amin' ny Faritanin' Antsiranana, ka ireto avy izy ireo:

Faritra ao amin' ny Faritanin' i Mahajanga

hanova

Misy faritra efatra ny ao amin' ny Faritanin' i Mahajanga:

Faritra ao amin' ny Faritanin' Antananarivo

hanova

Misy faritra efatra ny ao amin' ny Faritanin' Antananarivo:

Faritra ao amin' ny Faritanin' i Toamasina

hanova

Misy faritra telo ny ao amin' ny Faritanin' i Toamasina:

Faritra ao amin' ny Faritanin' i Fianarantsoa

hanova

Misy faritra dimy ny ao amin' ny Faritanin' i Fianarantsoa:

Faritra ao amin' ny Faritanin' i Toliara

hanova

Misy faritra efatra ny ao amin' ny Faritanin' i Toliara:

Kaominina eto Madagasikara

hanova

Tamin' ny taona 2015 dia niisa 1 693 ny kaominina eto Madagasikara.

Ny mponina

hanova

Ny isan' ny mponina isam-paritra

hanova
Ireo faritra 22, miaraka amin' ny isan' ny mponina (tamin' ny 2004)
Lah, Anarana Reniv, Mponina Velarana(km²) Hab, Mponina
1 Diana Antsiranana I 485 800 19 266 25,2
2 Sava Sambava 805 300 25 518 31,6
3 Itasy Miarinarivo 643 000 6 993 91,9
4 Analamanga Antananarivo-Renivohitra 2 811 500 16 911 166,3
5 Vakinankaratra Antsirabe I 1 589 800 16 599 95,8
6 Bongolava Tsiroanomandidy 326 600 16 688 19,6
7 Sofia Antsohihy 940 800 50 100 18,8
8 Boeny Mahajanga I 543 200 31 046 17,5
9 Betsiboka Maevatanana 236 500 30 025 7,9
10 Melaky Maintirano 175 500 38 852 4,5
11 Alaotra-Mangoro Ambatondrazaka 877 700 31 948 27,5
12 Atsinanana Toamasina I 1 117 100 21 934 50,9
13 Analanjirofo Fenoarivo Atsinanana 860 800 21 930 39,3
14 Amoron'i Mania Ambositra 693 200 16 141 42,9
15 Matsiatra Ambony Fianarantsoa I 1 128 900 21 080 53,5
16 Vatovavy-Fitovinany Manakara 1 097 700 19 605 56,0
17 Atsimo-Atsinanana Farafangana 621 200 18 863 32,9
18 Ihorombe Ihosy 189 200 26 391 7,2
19 Menabe Morondava 390 800 46 121 8,5
20 Atsimo-Andrefana Toliara I 1 018 500 66 236 15,4
21 Androy Ambovombe 476 600 19 317 24,7
22 Anosy Taolagnaro 544 200 25 731 21,1

Jereo koa

hanova