Wikipedia

Môzambika

(tonga teto avy amin'ny Mozambika)

18°58′00″S 44°14′00″E / 18.966670°S 44.233330°E / -18.966670; 44.233330

República de Moçambique ((pt))
Repoblikan' i Môzambika ((mg))
Sainan' i Môzambika Mari-piandrian' i Môzambika
(Antsipirihany) (Antsipirihany)
Teny ofisialy Pôrtogey¹
Renivohitra Maputo
Tanàna lehibe indrindra Maputo
Fitondrana sy governemanta
 - Filoha
Praiminisitra 		Repoblika
Filipe Nyusi
Carlos Agostinho do Rosário
Velarantany
 - Tontaliny
 - Rano (%) 		faha 36
801 590 km²
2,2
Isam-ponina
 - Tontaliny (2010)
 - hakitroka 		faha 52
22 061 451 mpo.
27,5 mpo./km²

{{{1}}}

Anaran'ny mponina Môzambikana,
Môzambikanina
Sandam-bola Metical (MZM)
Faritr'ora UTC +2
Hiram-pirenena Patria Amada
Valan-tsehatra internet
Antso
an-tariby 		+258

Endrika:Notes pays

I Môzambika, na Repoblikan' i Môzambika, amin' ny fiteny pôrtogey dia Moçambique sy República de Moçambique, dia firenena aty Afrika Atsinanana, eo amin' ny morontsiraka atsinanan' i Afrika, manana morontsiraka ao amin’ ny Ranomasimbe Indiana, manana velarana mirefy 799 380 km². Ny firenena mamaritra azy dia i Afrika Atsimo, i Esoatiny, i Zimbaboe, i Zambia, i Malaoỳ ary i Tanzania. Atao hoe Môzambikana ny vahoakan' io firenena io.

Ny fiteny pôrtogey no fiteny ôfisialin' i Môzambika. Ankehitriny i Môzambika dia firenena mpikambana ao amin' ny Fikambanan' ny Firenena Miteny Pôrtogey sady mpikambana amin' ny Fikambanana Iraisam-Pirenen' ny Frankôfônia koa.

Nandalo tao amin' ny faritra misy an' i Môzambika ankehitriny i Vasco da Gama tamin' ny taona 1498, fandalovana azo vakiana ao amin' ny tononkalo Os Lusíadas; nanomboka nozanahan' i Pôrtogaly i Môzambika nanomboka tamin' ny taona 1505. Nahaleotena tamin' i Pôrtogaly tamin' ny taona 1975 i Môzambika ary lasa Repoblika Entim-Bahoakan' i Môzambika taty aoriana. Nisy ady an-trano lehibe tao Môzambika nanomboka tamin' ny taona 1977, izay tsy tapitra raha tsy tamin' ny taona 1992.

Ny anarana hoe Moçambique dia avy amin' ny anarana arabo Musa ben Mbiki; arabo mpivarotra tonga voalohany tao amin' ny Nosin' i Môzambika.

Sarin-tanin' i Môzambika

Somary lavalava manaraka ny morontsiraha ny tanin’ i Môzambika ka ny 40 %n’ izany tany izany dia lemaka. Ny vohon’ ny tany afovoany dia miakatra miankandrefana ka mamorona lembalemba maro. Ahitana renirano sy ony miisa mihoatra ny valopolo ny ao Môzambika, ka mihoatra ny roapolo ny tena lava. Ny korian-drano azo anaovana fitaterana dia ny ony Zambeze. Ny 40 %n’ ny tanin’ i Môzambika dia rakotra ala. Ahitana biby maro karazana ny ao Môzambika ka anisan’ izany ny zebra, ny bofalô, ny tokantandroka (rinôserôsy), ny jirafa, ny liona ary ny elefanta.

Ny toekaren' i Môzambika ankehitriny dia mifototra amin' ny fambolena, izay sahanin' ny 80 %n' ny mponina. Ny ankamaroan' ny vokatra azo avy amin' ny fambolena dia hanin' ny mpamboly azy. Ny lanjan' ny fambolena ao Môzambika amin' ny harin-karena faobe dia 25 % monja, nefa ny sampandraharaha mampiasa latsaky ny roapolo isan-jato dia 40 %n' ny harin-karena faobe.

Mihoatra ny vola azo amin' ny famoahana entana mankany ivelany ny vola ilaina amin' ny fanafarana entana avy any ivelany, fa mihakely ny fihatahana. Mitombo ary manomboka manan-danja ny fidiram-bola avy amin' ny fizahantany, nefa mbola latsaky ny tokony ho vita izany.

Nampihena ny fahantrana ao Môzambika ny fahaizana mitantana ny toekarena amin' ny lafiny fampihenana ny trosa ivelany sy ny fampiasana ny fahaizan' ny olona.

Na dia nisy aza ny rivo-doza sy ny tondra-drano tamin' ny fanombohan' ny taona 2000, ary na dia nihena 2,1 % aza ny fitomboan' ny harin-karena faobe, nitombo 7,9 % isan-taona ny harin-karena faoben' i Môzambika tamin' ireo taona 2001-2010 araka ny gazetiboky the Economist sy ny Tahirim-Bola Iraisam-Pirenena; mbola hitombo 7,7 % isan-taona ny harin-karena faoben' i Môzambika amin' ireo taona 2011-2015. Anisan' ny firenena mitombo harena haingana indrindra i Môzambika tamin' ny folo taona lasa teo ary amin' ny dimy taona ho avy, mbola ho anisan' ny firenena folo hitombo harena haingana indrindra i Môzambika .

Ankehitriny, na dia misy ihany aza ny ezaka atao hanala ny fahantrana, dia mbola anisan' ny firenena mahantra indrindra i Môzambika araka ny nambaran' ny gazetiboky maromaro.

Ahitana vondrom-poko maro ny ao Môzambika, ka ny maro anisa indrindra dia ny Makoa-Lômoe (Makua-Lomwe) izay mahatratra 50 %n’ ny mponina, sy ny Tsônga izay 25 %. Ny antsasaky ny vahoaka môzambikana dia manaraka ny fivavahan-drazana afrikana animista. Ny 30 % no Kristiana ary ny 20 % Miozolmana.

Tantara

hanova

Tamin' ny Andro Antenatenany, betsaka ny fifanankalozana ataon' ny Arabo sy ny Persana ao amin' ny morontsiraka atsinanan' i Afrika ary ao amin' ny morontsiraka andrefan' i Indônezia. Kapiteny persana, Ibn Shahriyar, ao amin' ny bokiny Livre des merveilles de l'Inde dia nanoratra ny ny tantaran' ny mpivarotra Ibn Lakis tamin' ny taona 945 nahita "sambo arivo" nambaran' ny Waq-Waq avy amin' ny nosy eo alohan' i Sina" nitady entana ary andevo "zeng", teny arabo manondro ireo mponina amin' ny morontsiraka atsinanan' i Afrika.

Efa nivadika Miozolmana ny ankabeazan' ny mponina.

Tanàna lehibe

hanova

Beira, Chimoio, Inhambane, Lichinga, Maputo, Nacala, Nampula, Pemba, Quelimane, Tete sy Xai-Xai.

Faritany

hanova
 
Mozambika

Cabo Delgado (2), Gaza (8), Inhambane (9), Manica‎ (6), Nampula‎ (3), Niassa‎ (1), Maputo (11) Maputo (tanàna) (10), Sofala‎ (7), Tete‎ (4), Zambézia‎ (5)

Jereo koa

hanova


Kôntinenta eto an-tany

Hita tao amin'ny "https://mg.wikipedia.org/w/index.php?title=Môzambika&oldid=1085315"