Tetiandro malagasy

Ny tetiandro malagasy dia tetiandro nampiasain' ny Malagasy talohan' ny nampiasany ny tetiandro gregôriana nentin' ny Vazaha sady mbola ampiasaina amin' ny sehatry ny fanandroana. Araka ny hevitry ny maro dia tetiandro manara-bolana ny tetiandro malagasy. Tsy tokana anefa ny tetiandro malagasy fa maro vokatry ny fiaviany sy ny fiovany isam-paritra. Avy amin' ireo tetiandro indiana tranainy sy ny fampanjariana anaram-bolana ny anaran' antokon-kintana arabo ny tetiandro malagasy ireo. Izany no mahatonga ny anaram-bolana sasany hitovitovy amin' ny anaran' antokon-kintana amin' ny haikintana na fanandroana indiana amin' ny teny sanskrita fa ny sasany kosa, izay sady fantatry ny maro, dia avy amin' ny anaran' antokon-kintana amin' ny haikintana arabo.

Volana mihodinkodina

Avy amin' ny tetiandro arabo ny anaran' ny andro ao amin' ny herinandro. Misy 29 na 30 andro ny iray volana amin' ny tetiandro malagasy.

Ny tetiandro sy ny fanandroana malagasy voalohany dia avy amin' ny fanandroana indiana fa rehefa nisy Arabo nandalo sy nonina teto Madagasikara dia niova ho amin' ny fanandroana arabo na nifangaro aminy izany.

Noho ny fitoviana misy eo amin' ny anaram-bolana sy ny anaram-bintana malagasy dia tsy nampiasaina ireo anarana ireo rehefa nahazo vahana ny kolontsaina tandrefana sy ny fivavahana kristiana nefa notazomina ihany ny anaran' andro. Izany ihany koa no tsy ampiasana ny teny hoe tetiandro izay nosoloana ny hoe kalandrie na alimanaka. Ny anaram-bolana vazaha ao amin' ny tetiandro gregôriana ampiasain' ny Malagasy amin' izao, na kristiana na tsy kristiana, anefa misy ifandraisany koa amin' ny fivavahana amin' andriamanitra maro na amin' ny fivavahan' ny mpanompo sampy.

Mba hahazoana tsara ny momba ny tetiandro malagasy izay manaraka ny fihodin' ny Volana dia tokony havahana ka hosarahana aminy ny fanandroan-kintana izay miankina amin' ny antokon-kintan' ny zôdiaka.

Isan-taona dia manonta boky kely misy ny alimanaka malagasy ny mpanandro maro na ny mpamokatra mpiara-miasa amin' izy ireo. Nanomboka ny volana Avrily 2019 dia efa misy ihany koa, ho an' ireo mpampiasa ny finday Android, ny haitao natokana hijerena ny alimanaka sy tetiandro malagasy [1] araka ny fomba fanisana atao hoe "isa lava".

Volana ao amin' ny tetiandro malagasy

Misy karazany roa ny anaram-bolana malagasy, dia ny avy amin' ny fiteny arabo sy ny avy amin' ny fiteny sanskrita.

Anaram-bolana avy amin' ny teny arabo

Ireto ireo anaram-bolana avy amin' ny teny arabo ao amin' ny tetiandro malagasy ampiasaina koa ho anaram-bintana amin' ny fanandroana malagasy izay avy amin' ny anaran' ny evan' ny zôdiaka amin' ny teny arabo fa tsy avy amin' ny tetiandro arabo (na silamo raha ny marina kokoa). Ny Merina sy ny Antemoro no voalazan' ny mpanoratra sasany fa tena nampiasa azy, nefa amin' ny fampiasana azy amin' ny fanandroana dia tsy misy mpanandro malagasy tsy mahalala izany. Azo antoka fa mifandray ny anarana malagasy sy arabo nefa tsy toy izany ny fifandraisan' ny volana malagasy sy ny antokon-kintana tondroina amin' ny anarana arabo.

Raha manara-bolana sy masoandro ny tetiandro malagasy, ny anaran' antokon-kintana arabo navadika ho anaram-bolana sy anaram-bitana malagasy dia manaraka ny atao hoe zôdiaka mikisaka (frantsay: zodiaque tropical) fa tsy ny zôdiakan-kintana (frantsay: zodiaque sideral), izay vokatry ny fandinihana ny kintana sy ny Masoandro tany aloha ka tsy mifanaraka intsony amin' ny zava-misy momba ny kintana amin' izao fotoana izao. Raha manara-bolana fotsiny ny tetiandro malagasy dia tsy manaraka na ny zôdiaka mikisaka na ny zôdiakan-kintana.

Ireto avy ireo anaram-bolana malagasy avy amin' ny teny arabo ireo . Omena eto koa ny anarany amin' ny fiteny latina sy frantsay sy ny hevitra ara-bakin-tenin' ireo anarana ireo. Tsy midika izany fa mitovy ny fari-potoana tondroin' ny volana malagasy sy ny evan' ny zôdiaka tandrefana.

Teny malagasy	Teny arabo	Teny latina	Teny frantsay	Dikany
Alahamady, Alahamaly	االحمل / Al-Hamal	Aries	Bélier	"ondrilahy"
Adaoro	اثور / Ath-Thawr	Taurus	Taureau	"ombilahy"
Adizaoza, Alizoza, Adizaozy	اجوزاء / Al-Djauza	Gemini	Gémaux	"kambana"
Asorotany, Asaratany, Asaratà, sns	اسرطان / As-Saratan	Cancer	Cancer	"foza"
Alahasaty, Alahasady	اأسد / Al-Asad	Leo	Lion	"liona"
Asombola	السنبلة / As-Sumbul	Virgo	Vierge	"virjina"
Adimizana, Alimizana, Alimizà	اميزان / Al-Mizan	Libra	Balance	"mizana"
Alakarabo, Alakarobo	اعقرب / Al-Aqrab	Scorpio	Scorpion	"maingoka"
Alakaosy, Alakaoza	اقوس / Al-Kaus	Sagittarius	Sagittaire	"mpitifitra tsipìka"
Adijady, Alijady	اجدي / Al-Djadi	Capricornus	Capricorne	"osi-trondro" na "osilahy"
Adalo	ادلو / Al-Dalu	Aquarius	Verseau	"mpandraraka rano"
Alohotsy, Alahotsy	الحوت / Al-Hut	Pisces	Poissons	"trondro"

Samy manana ny fanononany azy ny isam-paritra sady tsy voatery hifanandrify tanteraka ny fotoana tondroin' ny anaram-bolana tokony hitovy.

Anaram-bolana avy amin' ny teny sanskrita

Anaram-bolana avy amin' ny teny sanskrita

Mampiasa anaram-bolana avy amin' ny teny sankrita, izay mbola misy mampiasa amin' ny faritra maro eto Madagasikara, koa ny Malagasy, ary tsy ny mpanandro ihany no mahalala azy noho ny sasany amin' ireo anarana ireo ampiasaina ho anaran' ny fizaràn-taona: Hatsiha, Volasira, Faosa, Volamaka, Hiahia, Sakamasay, Volambita, Sakave, Asaramantsina, Asaramanitra, Asotry ary Vatravatra.

Azo lazaina ho manara-bolana sy masoandro ity tetiandro ity noho ny maha mora fantatra hatrany ny fizaran-taona mifanandrify amin' ny volana sasany. Tsy misy teo amin' ny tantara anefa ny tetiandro voasoratra hahafantarana ny andro tena anombohan' ny taona.

Tsy fifanandrifiana misy amin' ny samy anaram-bolana isam-paritra

Miovaova isam-paritra ireo anarana ireo sady mety tsy hitovy ny fotoana isehoan' ny volana mitovy anarana.

Betsimisaraka	Tanala	Tanala (Tambodiharana)	Bezanozano	Betsileo	Bara	Vezo Masikoro	Sakalava	Sihanaka
Hatsiha	Hasia	Hatsia	Asiha	Hatsia	Hatsia(ka)	Hatsia	Hatsia	Hatsia/Hatsiha
Valasira	Volasira	Volasira	Valasira	Volasira	Volasira	Volasira	Volasira	Volasira
Valamposa	Faosa	Fosa	Fosa	Volapaosa	Zaray	Beray	Zaray	Faosa
Asara	Maka	Maka	Maka	Volamaka	Maka	Maka	Maka	Volamaka/Maka
Tsiahia	Hiahia	Hiahia	Tsiahia	Hiahia	Sahiahia	Hiahia	Hiahia	Volampadina/Hiahia
Sakamasay	Sakamasay	Sakamasay	Sakamasay	Sakamasay	Sakamasay	Sakamasay	Sakamasay	Sakamasay
Volambita	Volambita	Volambitabe	Volambita	Volambita	Volambita	Volambita	Volambita	Volambita
Sakave	Sakavo	Sakave	Tsimakamaka	Asara	Sakavo	Sakave	Sakavehy	Sakave
Saramantsina	Saramantsy	Volambitafoana	Saramantsina	Asaramanara	Saramantsy	Pitsamaimbo	Saramaimbo	Asarabo
Saramanitra	Saramanitsa	Saramanitra	Saramanitsa	Asaramanitsa	Saramanitsa	Pitsamanitsa	Saramanitsa	Asaramantsy/Asaramanitra
Asotry	Zonjo(na)	Sotrindambo	Asotry	Asotrizonjona	Mianjoloka	Manjoloka	Anjoloka	Asotry
Vatravatra	Vatravatra	Vatravatra	Vatravatra	Vatravatra	Vatravatra	Vatravatra	Vatravatra	Vatravatra

Ity tabilao etsy ambony ity, izay maneho ny fahasamihafan' ny voambolana sy ny fanononana ny anaram-bolana avy amin' ny teny sanskrity, dia ampahany nalaina tamin' ny bokin' i Gwyn Campbell (David Griffiths and the Missionary "History of Madagascar"). Marihina fa tsy voatery manondro fari-potoana mitovy ao amin' ny taona ny anaram-bolana mitovy isam-patritra.

Izao ohatra ny filaharana sy ny anaran' ny volana ao amin' ny faritra betsileo araka an-dRazafintsalama: Volasira, Faosa, Volamaka, Hiahia, Sakamasay, Sakave, Volambita, Asaramantsina, Asara, Vatravatra, Asotry ary Hatsiha. Hita fa tsy mifanaraka tanteraka amin' izay nomen' i Gwyn Campbell io, indrindra momba ny volana Asara.

Inty koa, ohatra, ny filaharan' ny volana antesaka sy ny volana gregôriana heverina fa mifanandrify aminy: Vatravatra (Janoary), Asotrindambo (Febroary), Hatsiha (Marsa), Valasira (Avrily), Fosa (Mey), Maka (Jona), Hiahia (Jolay), Sakamasay (Aogositra), Sakave (Septambra), Vilamitapoa (Oktobra), Volamitabe (Novambra) ary Saramanitry (Desambra).

Tsara lahatra amin' ny ankapobeny ireo anaram-bolana ao amin' io tabilao io ireo nefa raha idirana amin' ny antsipiriany (isam-paritra) dia ho hita fa fandrindrana tsy tena mifanaraka amin' ny zava-misy. Maro ny tranga mitovy amin' ny fahasamihafan' ny laharana sy ny fotoana tondroin' ny anaram-bolana mitovy, toy ny Asara betsimisaraka (izay eo anelanelan' ny Valaposa sy ny Tsiahia) sy ny Asara betsileo (izay eo anelanelan' ny Volambita sy ny Asaramanara). Miovaova isam-paritra ny fifanarakarahan' ireo naram-bolana ireo, na dia ao anaty faritra heverina fa misy foko iray ihany aza.

Inty ohatra misy tabilao mampiseho ny fahasamihafan' ny fotoana tondroina amin' ny anaram-bolana mitovy ao amin' ny tapany atsinanana sy andrefan' i Madagasikara, araka ny itateran' i William Ellis azy ao amin' ny boky History of Madagascar: Comprising Also the Progress of the Christian Mission Established in 1818 ... Ny hoe "atsinanana" dia manondro indrindra ny Betsimisaraka fa ny "andrefana" kosa ny Sakalava.

Atsinanana	Andrefana
Volasira	Sakamasay
Ifosa	Sakavehy
Maka	Volambita
Tsiahia	Saramaimbo
Sakasay	Saramanitra
Sakavehy	Vatravatra
Volambita	Anjoloka
Saramantzina	Volasira
Tsiaramanitra	Hatsiha
Vatravatra	Zaray
Asotry	Maka
Hatsiha	Hiahia

Fampifandraisana ny anaram-bolan' ny tetiandro roa

Misy ny mpanoratra milaza fa mifandray ny tetiandro malagasy avy amin' ny teny sanskrita sy ny tetiandro malagasy avy amin' ny teny arabo na dia mbola tsy tena azo antoka izany. Inty ny fifandraisan' ny anaram-bolana malagasy avy amin' ny teny arabo sy avy amin' ny teny sanskrita .

Teny arabo	Teny sanskrita
Alahotsy	Asaramasay
Alahamady	Asarabe
Adaoro	Vatravatra
Adizaozy	Asotry
Asorotany	Hatsiha
Alahasaty	Volasira
Asombola	Fosa
Adimizana	Maka
Alakarobo	Hiahia
Alakaoza	Fisakamasay
Adijady	Fisakavy
Adalo	Volombita

Raha manara-bolana tanteraka ny tetiandro malagasy mampiasa teny arabo dia tsy tokony ho raikitra sahala amin' io ny fifandraisan' ireo tetiandro malagasy roa ireo. Sarotra raisina ity fampifanandrifina ny tetiandro malagasy roa ity (toraka izany koa ny fampifanandrifiana hafa rehetra) satria ny volana malagasy mitondra anarana sanskrity dia mifanandrify amim-pizaràn-taona fantatra. Ohatra, ny volana Volambita dia tokony ho ao amin' ny lohataona nefa ny volana Adalo lazaina fa mifanandrify aminy dia tokony ho amin' ny fizaran-taona fahavaratra (raha manara-bolana sy masoandro ny tetiandro malagasy ary raha misy fizaran-taona efatra ny taona iray).

I William Ellis, ohatra, dia mampifandray ny Alahamady merina amin' ny Volasira betsimisaraka sy ny Sakamasay sakalava ary ny Avrily gregôriana; nefa i Gwyn Campbell dia mampifanandrify ny Alahamady merina amin' ny Hatsiha. Manampy trotraka ny tsy fitovian' ny fotoana tondroina amin' ny anaram-bolana iray. Tsy misy heviny firy koa ny fampifanandrifiana raha manara-bolana tanteraka ny tetiandro malagasy misy anaram-bolana avy amin' ny teny arabo.

Ity koa misy ohatra fampifandraisana an-tabilao ny tetiandro sakalava sy merina ary antemoro araka ny nataon' i Jaovelo-Djao:

Gregoriana	Sakalava	Merina	Antemoro
Jolay	Fanjava mantsaka	Adalo	Volambita
Aogositra	Asara maimbo	Alohotsy	Asara masay
Septambra	Asara be	Alahamady	Asara be
Oktobra	Vatravatra	Adaoro	Varavatra
Novambra	Manjoloko	Adizaoza	Asotry
Desambra	Hatsihia	Asorotany	Hatsihia
Janoary	Biray	Alahasaty	Volasira
Febroary	Via bikiky	Asombola	Fosa
Marsa	Tihihia	Adimizana	Maka
Avrily	Sakave	Alakarabo	Hiahia
Mey	Antsotry	Alakaosy	Fisakamasay
Jona	Viabe	Adijady	Fisakavy

Ny andro sy ny herinandro ary ny taona

Ny andron' ny herinandro ao amin' ny tetiandro malagasy

Ny andro ao amin' ny tetiadro malagasy dia tsy manomboka amin' ny misasakalina fa amin' ny filentehan' ny Masoandro, sahala amin' ny tetiandro silamo na hebreo. Amin' ny fanandroana aza dia efa heverina ho anisan' ny tonon' andro manaraka ny tolakandron' ny andro diavina, izany hoe ny aorian' ny mitataovovonana.

Indreto ny anaran' andro malagasy avy amin' ny teny arabo sady mbola ampiasaina ao amin' ny tetiandro gregôriana amin' ny teny malagasy.

Teny malagasy	Alahady, Lahady	Alatsinainy, Latsinainy, Tinainy	Talata, Atalata	Alarobia, Larobia	Alakamisy, Kamisy	Zoma, Azoma, Joma	Asabotsy, Sabotsy
Teny arabo niaviany	al-Aḥad	al-Ithnayn	ath-Thulāthā’	al-Arba‘ā’	al-Khamīs	al-Jum‘ah	as-Sabt
Heviny	“voalohany”	“faharoa”	“fahatelo”	“fahefatra”	“fahadimy”	“fahenina”	“fitsaharana”
Teny hebreo ampitahaina aminy	Yom Rishon  "andro voalohany"	Yom Sheni "andro faharoa"	Yom Shlishi "andro fahatelo"	Yom Reviʻi "andro fahefatra"	Yom Khamishi "andro fahadimy"	Yom Shishi "andro fahenina"	Yom Shabbat "andro fitsaharana"

Araka ny finoan' ny Ntaolo malagasy dia mifameno amin' ny vintana ny andro tsirairay ao amin' ny herinandro ka misy ny tsara ary misy ny ratsy, arakaraka ny zavatra tian-katao. Amin' ny ankapobeny dia andro tsara ny Alakamisy satria andro tsara anaovana fampakaram-bady. Andro mainty sy natokana handevenana ny Zoma. Andro natokana hitomaniana sy hamoizana ny maty ny Asabotsy. Andro mahery ny Alahady ka tsy azo andevenana ny marainany. Andro mainty ny Alatsinainy ka tsy fisantaran-javatra satria andro fandevenana. Tsy mety ny mamangy mana-manjo amin' ny andro Talata. Andro ratsy ny Alarobia sady atokana ho an' ny famoizana sy ny fandevenana.

Ny fizaràn' ny andro iray

Toy izao ny fizaràna ny andro iray manomboka amin' ny filentehan' ny Masoandro ka hatramin' ny fiposahany indray, indrindra amin' ny faritra afovoan-tanin' i Madagasikara:

1. maty masoandro na mody omby (aorian' ny filentehan' ny masoandro);
2. maizim-bava vilany na tsy ahita-mitsinjo (hariva efa manomboka ho maizina);
3. manokom-bary olona (eo amin' ny enina na fito hariva eo);
4. tapi-mandry olona (eo amin' ny valo ora alina);
5. lohatory (amin' ilay torimaso voalohany raha vao manomboka matory kelikely);
6. mikitroka ny alina;
7. misasaka alina;
8. maneno sahona (amin' ny telo ka hatramin' ny efatra ora maraina);
9. misafo helika ny kary (eo amin' ny roa ora maraina eo ho eo);
10. maneno akoho tokana (eo amin' ny efatra eo ho eo);
11. maneno fitatra (eo amin' ny efatra sy sasany eo ho eo);
12. mifoha olo-mazoto (eo amin' ny dimy maraina eo ho eo);
13. vaky masoandro;
14. maim-bohon-dravina;
15. mivoaka omby;
16. mivoaka omby tera-bao;
17. misandratra andro;
18. mitatao haratra ambony (tokony ho eo amin' ny iraika ambin' ny folo maraina eo);
19. mitatao vovonana;
20. mitsidika andro;
21. am-pamatoran-janak’omby ny andro;
22. am-bava fisoko ny andro;
23. tapaka ny andro;
24. mody omby tera-bao.

Ny herinandro ao amin' ny tetiandro malagasy

Ny herinandro ao amin' ny tetiandro malagasy dia misy fito andro. Amin' ny Ntaolo malagasy dia ny andro Alakamisy, izay andro tsara indrindra anombohana asa, araka ny finoany, no andro voalohany ao amin' ny herinandro. Misy koa anefa ny mandray ny andro Zoma ho andro voalohany. Ny fanombohan' ny herinandro amin' ny Alatsinainy dia nentin' ny kolontsaina tandrefana ka mbola tohizana ao amin' ny tetiandrom-panjakana ankehitriny eto Madagasikara. Ny fanombohan' ny herinandro amin' ny Alahady dia vokatry ny kristianisma izay manao an' io andro io ho andro lehibe satria "andron' ny Tompo", izany hoe andron' i Jesoa Kristy izay inoany fa nitsangana tamin' ny maty amin' ny andro Alahady.

Ny taona ao amin' ny tetiandro malagasy

Taona ao amin' ny tetiandro manara-bolana

Volana

Ao amin' ny tetiandro malagasy manara-bolana dia misy 354 na 355 andro ny taona malagasy (ny iray volana dia misy 29 na 30 andro satria maharitra 29 andro sy sasany eo ny tsingerim-bolana iray), ka latsaka 11 na 12 andro izany raha mitaha amin' ny taona ao amin' ny tetiandro gregoriana izay misy 365 na 366 andro. Izany hoe ny iray taona gregôriana dia misy 12 volana malagasy miampy 10 na 11 na 12 andro. Olana eo amin'ny tetiandro malagasy ny tsy fahafantarana ny fotoana nanombohan' ny fanisan-taona ankapobeny ao amin' io tetiandro io. Matetika dia ny taona ao amin'ny tetiandro gregôriana ihany no tovonana laharan' andro sy anaram-bolana amin' ny fampiasana tetiandro malagasy. Ohatra: "06 Alahamady 1899": ny 1899 dia fanisan-taona gregôriana. Tsy misy ny fampifanandrifiana raikitra ny fiantombohan' ny Alahamady amin' ny daty gregôriana.

Mitety ny fizaran-taona rehetra ny volana malagasy tsirairay raha manara-bolana fotsiny, ka ny tetiandro mozilmana no azo ampifanandrifina aminy: ny volana Alahamady malagasy dia mifanandrify amin' ny volana Shawwal silamo, izany hoe aorin' ny volana Ramadan. Azo atao noho izany ny manao fafana maneho ny fifandraisan' ny tetiandro malagasy manara-bolana tanteraka amin' ny tetiandro mozilmana, araka izao:

Tetiandro manara-bolana tanteraka
Tetiandro malagasy	Tetiandro miozolmàna
Alahamady	Shawwal (شوّال)
Adaoro	Dhu al Qidah na Dhu'l-Qa'dah (ذو القعدة)
Adizaoza	Dhu al-Hijja (ذو الحجة)
Asorotany	Muḥarram (مُحَرَّم)
Alahasaty	Safar (صفر)
Asombola	Rabi' al Awal (ربيع الأوّل)
Adimizana	Rabi' ath-Thani (ربيع الثاني)
Alakarabo	Jumada al Awwal (جُمَادَىٰ الْأَوَّل) na Jumada al ‘Ula (جُمَادَىٰ الْأُولَىٰ)
Alakaosy	Jumada ath-Thania (جمادى الثاني) na Jumaada al-Akhir na Jumada al-Akhira (جمادى الآخر)
Adijady	Rajab (رجب‎)
Adalo	Sha'bane (شعبان)
Alohotsy	Ramadan (رمضان)

Taona ao amin' ny tetiandro manara-bolana sy masoandro

Amin' izao fotoana ifampikasohan' ny kolontsaina malagasy sy ny kolontsaina tandrefana izao, miampy ny fiheverana ny Malagasy ho manam-piaviana jiosy, dia misy ny tetiandro manara-bolana sy masoandro izay mampifanandrify ny volana Alahamady amin' ny fari-potoana ao amin' ny volana Marsa sy Avrily ka ny tsinam-bolana akaiky ny 21 Marsa no andro voalohany amin' ny taona. Misy 354 na 355 ny iray taona nefa mety ho lasa 383 na 384 na 385 izany vokatry ny fampifanandrifiana ny fiantombohan' ny Alahamady amin' ny tsinam-bolana akaiky ny 21 Marsa.

Ireo boky tranainy miresaka ny tetiandro sy ny fanandroana malagasy anefa mionona fotsiny amin' ny fitanisana sy fandaharana ny anaram-bolana ary ny fanazavana ny fiasany ao amin' ny fanandroana fa tsy manondro daty gregôriana anombohana na ahataperana na aharetan' ny volana malagasy amin' ny taona rehetra.

Mifanitsaka amim-bolana gregôriana roa ny volana malagasy tsirairay raha manara-bolana sy masoandro ny tetiandro malagasy. Mifanandrify matetika isan-taona amin' ny volana hebreo Nisan ny Alahamady malagasy. Azo atao noho izany ny manao fafana maneho ny fifandraisan' ny tetiandro malagasy manara-bolana sy masoandro amin' ny tetiandro hebreo, araka izao:

Tetiandro manara-bolana sy masoandro
Tetiandro malagasy	Tetiandro hebreo	Tetiandro gregôriana
Alahamady	Nisan (נִיסָן)	Marsa - Avrily
Adaoro	Iyyār (אִיָּר)	Avrily - Mey
Adizaoza	Sivan (סִיוָן)	Mey - Jona
Asorotany	Tamûz (תמוז)	Jona - Jolay
Alahasaty	ʾĀv (אָב)	Jolay - Aogositra
Asombola	ʾĔlûl (אֱלוּל)	Aogositra - Septambra
Adimizana	Tishrí (תִּשְׁרִי)	Septambra - Ôktôbra
Alakarabo	Heshvān (חֶשְׁוָן)	Ôktôbra - Nôvambra
Alakaosy	Kislēv (כִּסְלֵו)	Nôvambra - Desambra
Adijady	Tevet (טֵבֵת‎)	Desambra - Janoary
Adalo	Shevat (שְׁבָט)	Janoary - Febreoary
Alohotsy	Adar (אֲדָר)	Febroary - Marsa

Olana sy fahadisoan-kevitra momba ny tetiandro malagasy

Volana malagasy sy volana gregôriana

Na dia manara-bolana aza ny tetiandro malagasy mampiasa anaram-bolana avy amin' ny teny arabo dia misy ny mampifadray ny volana malagasy iray amin' ny volana gregôriana iray. Tsy mitovy anefa ny vokatr' izany. Inty misy ohatra iray notsoahana tamin' ny voasoratr' i Jaovelo-Djao momba ny tetiandro merina. Marihina fa tsy mifanandrify na amin' ny volana Marsa na amin' ny volana Avrily ny volana Alahamady eto fa amin' ny volana Septambra:

Gregoriana	Merina
Septambra	Alahamady
Oktobra	Adaoro
Novambra	Adizaoza
Desambra	Asorotany
Janoary	Alahasaty
Febroary	Asombola
Marsa	Adimizana
Avrily	Alakarabo
Mey	Alakaosy
Jona	Adijady
Jolay	Adalo
Aogositra	Alohotsy

Ny volana malagasy sy ny zôdiaka

Misy roa karazana ny fifandisoana izay mifandray amin' ny fisian' ny zôdiaka roa samy hafa satria misy ny atao hoe zôdiakan-kintana (frantsay: zodiaque sidéral) sy ny zôdiaka mikisaka (frantsay: zodiaque tropical) izay samy mampiasa anarana mitovy hanondroana ny antokon-kintana sy ny evam-panandroana (vintana).

Tsy fifanandrifiana amin' ny zôdiakan-kintana

Ny fotoana anombohan' ny Masoandro miditra ao amin' ny fari-danitry ny antokon-kintan' ny zôdiaka iray dia tsy voatery hifanandrify amin' ny tsinam-bolana izay andro voalohany ao amin' ny volana malagasy. Amin' ny maha manara-bolana ny tetiandro malagasy, izany hoe amin' ny maha vokatry ny fanaraha-maso ny tsingerim-pihodinan' ny Volana amin' ny Tany azy, dia tsy voatery hifanandrify amin' ny fotoana isehoan' ny antokon-kintana tondroiny eny amin' ny lanitra ny fotoana tondroin' ny anaram-bolana fa matetika mifandiso .

Ny fampifandraisana ny anaram-bolana malagasy amin' ny anaran' ny evan' ny zôdiaka dia vokatry ny fiheverana fa manaraka ny fanandroan-kintana ny tetiandro sy ny fanandroana malagasy, nefa tsy marina amin' ny faritra rehetra izany. Ny mpanandro malagasy taloha dia tsy afaka nanara-maso ny kintana antsakany sy andavany noho ny tsy fananany fitaovam-pijeren-davitra na fitaovam-pandrefesam-potoana na fitaovam-pandrefesan-joro. Tsy nisy koa ny taranja siantifika momba ny kintana izay ahafahana manao kajy momba ny toerana sy ny fotoana isehoan' ny antokon-kintana. Ny tsingerim-pihodinan' ny Volana no arahiny.

Araka ny fahalalan' ny Malagasy sasany ankehitriny dia amin' ny tsinam-bolana manodidina ny 21 Marsa ny volana voalohany amin' ny taona, dia ny Alahamady izany. Ny tetiandro sahala amin' izany dia tsy manara-bolana fotsiny fa manara-masoandro koa, nefa tsy manamarina izany ny teknika nananan' ny Ntaolo izay tsy nanana ny tetiandro gregôriana hanamarinany ny 21 Marsa ka hisafidianany ny tsinam-bolana manakaiky an' io daty io.

Tsy manaraka kintana ny tetiandro malagasy mampiasa ny anaran' antokon-kintana amin' ny teny arabo. Raha tena ny kintana no nojeren' ny mpanandro malagasy dia tsy misy dikany ny fiaingana amin' ny ekinôksan' ny 21 Marsa izay tsy momba ny zôdiakan-kintana fa momba ny zôdiaka mikisaka sady mila ireo fitaovana sy taranja voalaza etsy aloha ireo ny fahamarinany.

Manampy ny fifandisoana koa ny tsy fisehoan' ny antokon-kintan' ny zôdiaka sasany lazaina amin' ireo anarana arabo ireo aty amin' ny ila-bolantany atsimo. Na ny Arabo sy ny Indiana niteny sanskrita dia any amin' ny ila-bolantany avaratra avokoa no fonenany. Na dia amin' izao andro ankehitriny izao dia ny olona manana fitaovana môderna fijerena kintana na ny mpahay kintana no afaka mamaritra hoe ovina ny Masoandro no miditra ao amin' ny fari-danitry ny antokon-kintana iray.

Manara-bolana tanteraka ny tetiandro malagasy ahitana anaram-bolana avy amin' ny teny arabo izay nampiasaina amin' ny fanandroana teo amin' ny Ntaolo ka tsy miverina ny fifanandrifiam-bolana raha tsy afaka 33 taona gregôriana na 34 taona manara-bolana, sahala amin' ny tetiandro mozilmana, nefa tsy fantatra ny volana malagasy tokony hifanandrify amin' ny volana silamo noho ny tsy fitoviam-pijerin' ny samy mpanandro malagasy.

Na dia izany aza, misy ny Malagasy manaraka ny tetiandrom-bolana izay manao ny Alahamady ho volana manarakaraka ny volana Ramadany silamo, izany hoe ny volana Saoaly (arabo: Shawwal).

Tsy fifanandrifiana amin' ny zôdiaka mikisaka

Ny fari-danitra misy ny antokon-kintan' ny zôdiaka (araka ny zôdiakan-kintana) tsirairay dia tsy mifanandrify amin' ny fari-danitry ny evan' ny zôdiaka (zôdiaka mikisaka) na dia mitondra anarana mitovy aza ny eva iray sy ny antokon-kintana iray. Ankoatra izany, ny fanombohan' ny fotoan' ny evan' ny zôdiaka iray dia tsy voatery hifanandrify amin' ny tsinam-bolana.

Ny fizaràn-taona no zavatra azon' ny fitaovam-pandrenesana amantarana ny fotoana mety misy ny zava-mitranga voajanahary iray ao anatin' ny taona, ka tsy ampy hahazoana daty tena mazava izany raha tsy misy fitaovana ampiasaina. Ny fotoana anombohan' ny filatsahan' ny orana, ohatra, dia miovaova isan-taona ka tsy ahafaha-miainga amin' ny fanisana andro.

Ny anaram-bintana isam-bolana hita amin' ny torovintana avoakan' ny gazety sasany dia fandikana fotsiny ny anaran' ny evan' ny zôdiaka ho amin' ny anaram-bintana na anaram-bolana malagasy fa tsy misy ifandraisany amin' ny tetiandro malagasy na amin' ny fanandroana malagasy izay miandry tsinam-bolana.

Tsy fitovian' ny zôdiaka roa

Inty ny fafana maneho ny tsy fitovian' ny zôdiaka roa sy ny fidiran' ny Masoandro ao amin' ny fari-danitry ny antokon-kintan' ny zôdiaka sy ny fivoahany avy ao:

Anarana	Eva	Zodiaka mikisaka	Antokon-kintana	Zodiakan-kintana
Aries (Alahamady)	♈	21 Marsa - 20 Avrily (31 andro)	18 Avrily - 13 Mey (25,5 andro)	15 Avrily - 15 Mey
Taurus (Adaoro)	♉	21 Avrily - 20 Mey (31 andro)	13 Mey - 21 Jona (38,2 andro)	16 Mey - 15 Jona
Gemini (Adizaoza)	♊	21 Mey - 21 Jona (31 andro)	21 Jona - 20 Jolay (29,3 andro)	16 Jona - 15 Jolay
Cancer (Asorotany)	♋	22 Jona - 22 Jolay (31 andro)	20 Jolay - 10 Aogositra (21,1 andro)	16 Jolay - 15 Aogositra
Leo (Alahasaty)	♌	23 Jolay - 22 Aogositra (31 andro)	10 Aogositra - 16 Septambra (36,9 andro)	16 Aogsitra - 15 Septambra
Virgo (Asombola)	♍	23 Aogositra - 22 Septambra (31 andro)	16 Septambra - 30 Oktobra (44,5 andro)	16 Septambra - 15 Oktobra
Libra (Adimizana)	♎	23 Septambra - 22 Oktobra (30 andro)	30 Oktobra - 20 Novambra (21,1 andro)	16 Oktobra - 15 Novambra
Scorpio (Alakarabo)	♏	23 Oktobra - 22 Novambra (31 andro)	20 Novambra - 29 Novambra (8,4 andro)	16 Novambra - 15 Desambra
Ophiuchus			29 Novembra - 18 Desambra (18,4 andro)
Sagittarius (Alakaosy)	♐	23 Novembra - 21 Desambra (29 andro)	18 Desambra - 20 Janoary (33,6 andro)	16 Desambra - 14 Janoary
Capricornus (Adijady)	♑	22 Desambra - 20 Janoary (30 andro)	20 Janoary - 16 Febroary (27,4 andro)	15 Janoary - 14 Febroary
Aquarius (Adalo)	♒	21 Janoary - 19 Febroary (30 andro)	16 Febroary - 11 Marsa (23,9 andro)	15 Febroary - 14 Marsa
Pisces (Alohotsy)	♓	20 Febroary- 20 Marsa (29 na 30 andro)	11 Marsa - 18 Avrily (37,7 andro)	15 Marsa - 14 Avrily
TOTALY		365 na 366 andro	366 andro

Fiovaovan' ny daty gregôriana ahatsinanan' ny volana

Ny fotoana mahatsinana ny Volana na mahafenomanana azy sns na ny laharan' andro manaraka io fahatsinana io no arahin' ny ankamaroan' ny mpanandro malagasy fa tsy ny fihetsiky ny antokon-kintana intsony.

Ny andro ahatsinanan' ny Volana no andro voalohany ao amin' ny voIana malagasy. Mikisaka hatrany noho izany ny volana malagasy raha ampitahaina amin' ny volana gregôriana. Inty misy ohatra iray: ataontsika hoe eo anelanelan' ny volana Marsa sy Avrily ny volana Alahamady amin' ny taona 2019.

Fotoana ahatsinanan' ny volana tamin' ny taona 2019 sy 2020

Izao ny daty nahatsinanan' ny Volana tamin' ny taona 2019 sy tamin' ny taona 2020:

Janoary	6 Janoary 2019		Janoary	24 Janoary 2020
Febroary	4 Febroary 2019		Febroary	23 Febroary 2020
Marsa	6 Marsa 2019		Marsa	24 Marsa 2020
Avrily	5 Avrily 2019		Avrily	23 Avrily 2020
Mey	5 Mey 2019		Mey	22 Mey 2020
Jona	3 Jona 2019		Jona	21 Jona 2020
Jolay	2 Jolay 2019		Jolay	20 Jolay 2020
Aogosotra	1 Aogositra 2019		Aogositra	19 Aogositra 2020
	30 Aogosotra 2019		Septambra	17 Septambra 2020
Septambra	28 Septambra 2019		Ôktôbra	16 Ôktôbra 2020
Ôktôbra	28 Ôktôbra 2019		Nôvambra	15 Nôvambra 2020
Nôvambra	26 Nôvambra 2019		Desambra	14 Desambra 2020
Desambra	26 Desambra 2019

Maty indroa ny Volana amin' ny volana Aogositra 2019. Izao, ohatra, no fifandraisana azo momba ny daty gregôriana mamaritra ireo volana malagasy sy ny fikisahan' izany araka ny fafana etsy ambony raha tetiandro manara-bolana tanteraka ny tetiandro malagasy:

1. Alahamady: 6 Marsa - 4 Avrily 2019;
2. Adaoro: 5 Avrily - 4 Mey 2019;
3. Adizaoza: 5 Mey - 2 Jona 2019;
4. Asorotany: 3 Jona - 1 Jolay 2019;
5. Alahasaty: 2 Jolay - 31 Jolay 2019;
6. Asombola: 1 Aogositra - 29 Aogositra 2019;
7. Adimizana: 30 Aogositra - 27 Septambra 2019;
8. Alakarabo: 28 Septambra - 27 Oktobra 2019;
9. Alakaosy: 28 Oktobra - 25 Novambra 2019;
10. Adijady: 26 Novambra - 25 Desambra 2019;
11. Adalo; 26 Desambra 2019 - 23 Janoary 2020;
12. Alohotsy: 24 Janoary - 22 Febroary 2020;
    

1. Alahamady: 23 Febroary - 23 Marsa 2020;
2. Adaoro: 24 Marsa - 22 Avrily 2020
3. sns.

Lasa eo anelanelan' ny volana Febroary sy Marsa, ohatra, ny Alahamady amin' ny taona 2020. Raha tiana haverina eo amin' ny Marsa na Avrily indray ny Alahamady amin' ny taona 2020 dia tokony haverina ho Alohotsy ny fari-potoana 23 Febroary - 23 Marsa 2020.

Ohatra maneho ny fikisahan' ny volana malagasy io ka tsy voatery hifanaraka amin' izay eken' ny Malagasy rehetra na eken' ny Malagasy ao amin' ny vondrona iray na maro. Ny fanaovana toy izany dia mahatonga ny tetiandro malagasy ho lasa manara-bolana sy masoandro, toy ny tetiandro hebreo, fa tsy manara-bolana fotsiny toy ny tetiandro mozilmana. Tsy misy anefa lovantsofina manamarina izany tanteraka.

Fisiana na tsy fisian' ny volana faha-13

Tetiandro manara-bolana?

Raha manara-bolana tanteraka toy ny tetiandro mozilmana ny tetiandro malagasy, izay tsy manampy volana faha-13, dia tsy ho marina ny filazana fa amin' ny volana Marsa na Avrily ny tsinam-bolan' ny Alahamady fa hitety ny volana rehetra ao amin' ny taona gregôriana mandritra ny 33 taona, araka ny voalaza teny aloha (jereo: volana Ramadany). Toy izany koa ny hiseho amin' ny volana malagasy hafa. Izany tetiandro manara-bolana tanteraka izany dia tokony hahamora ny fitovian' ny tetiandro malagasy manerana an' i Madagasikara sy ho an' ny mpanandro rehetra noho izy tsy mila afa-tsy ny fanaraha-maso ny fahatsinan' ny Volana fotsiny. Tokony hanalasala ny maha tetiandro manara-bolana tanteraka ny tetiandro malagasy raha nisy tokoa fiezahan' ny Ntaolo hanatratra ny fanombohan' ny taona ao amin' ny volana Marsa na Avrily.

Inty ny fafana mampiseho ny fifandraisan' ny tetiandro malagasy manara-bolana sy ny tetiandro mozilmana. Marihina fa ny volana Moharamo (arabo: مُحَرَّم / Muḥarram) no iantombohan' ny taona mozilmana.

Tetiandro manara-bolana sy masoandro?

Raha manara-bolana sy masoandro kosa ny tetiandro malagasy dia tsy maintsy nisy ny fiezahana hanitsy ny fifandisoana eo amin' ny volana ao amin' ny taona sy ny fizaràn-taona tokony hifanandrify aminy, tahaka ny hita ao amin' ny tetiandro hebreo (jereo: volana Nisana). Latsaka 11 andro eo ho eo ny ankamaroan' ny taona malagasy raha mitaha amin' ny tsingerim-pihodinan' ny Tany amin' ny Masoandro. Mahafeno mihoatra ny tsingerim-bolana iray izany ao anatin' ny telo taona (11 x 3 = 33 andro). Noho izany dia tokony hanisika iray volana fanampiny (tsingerim-bolana 29 na 30 andro) isaky ny telo taona ny mpanandro malagasy. Tsy nisy anefa firesahana fa indraindray dia maharitra 383 na 384 na 385 andro (354+29 na 354+30 na 355+29 na 355+30) ny taona malagasy na misy volana maharitra 59 andro (satria averina indroa) na misy anaram-bolana hafa tanteraka (volana faha-13) nasisika.

Tsy nisy niresaka ny amin' izany volana faha-13 izany ary tsy misy mampihatra fa samy te hamerina ny volana Alahamady isan-taona manodidina ny volana Marsa sy Avrily ny mpanoratra sasany momba ny tetiandro sy ny fanandroana malagasy ary ny mpandala ny maha Malagasy sasany ankehitriny. Raha izany tokoa anefa no fanao dia tokony hisy fomba ahafantarana ny anaran' ny volana asisika na averina indroa isaky ny telo taona na tokony hisy hiresaka ny amin' ny taona lava kokoa noho ny mahazatra isaky ny telo taona.

Inty ny fafana mampiseho ny fifandraisan' ny tetiandro malagasy manara-bolana sy masoandro sy ny tetiandro hebreo.

Vokatry ny olana momba ny tetiandro malagasy

Manampy trotraka ny olana momba ny tetiandro malagasy ny fahasamihafan' ny fotoana tondroin' ny anaram-bolana iray arakaraka ny faritra eto Madagasikara. Mety vokatry ny fisafidianana ny fomban' ny tetiandro izany (manara-bolana na manara-bolana sy masoandro) na noho ny antony hafa.

Tsy fitovian' ny volana voalohany ao amin' ny taona

Tsy mitovy ny volana malagasy voalohany ao amin' ny taona arakaraka ny faritra eto Madagasikara. Ny ao Imerina nisafidy ny Alahamady izay misy olana ny famaritana azy amin' izao fotoana izao. Izany dia nanomboka tamin' ny fankalazana ny andro nahaterahan' ny mpanjaka merina atao hoe Ralambo izay lazaina fa teraka tamin' ny vava Alahamady. Ny amin' ny toeran-kafa, toy ny any Antsakalava, anefa nandray ny Volambita ho volana voalohany. Na amin' ny faritra iray izay onenan' ny foko iray tokony hitovy tetiandro dia samy manana ny volana heveriny ho lehibe indrindra mitaha amin' ny sisa rehetra, toy izany ny ao Androy izay manao ny Volambita na koa ny Vatravatra, izay volana samy hafa, ho volana voalohany; toy izany koa ny zava-miseho ao Analamanga amin' ny samy Merina izay ahitana tetiandro roa fara fahavitsiny.

Tsy fitovian' ny fotoana tondroina amin' ny anaram-bolana iray

Na ny anaram-bolana hoe Alahamady na Alahamaly aza no hosafidina hatao volana voalohany ao amin' ny taona malagasy ary ny andro voalohany amin' io volana io (vava Alahamady) no hankalazana ny taom-baovao dia mety samy manana ny fotoana heveriny ho volana Alahamady na Alahamaly ny faritra tsirairay eto Madagasikara. Izany, ohatra, no mahasaro-paritana ny fotoana mifanandrify amin' ny volana Alahamady izay tian' ny mpandala ny nentin-drazana hatao taom-baovao malagasy. Ny Volambita sakalava koa dia tsy voatery hifanandrify tanteraka amin' ny Volambita tandroy na Volambita betsileo. Izany rehetra izany dia mety vokatry ny tsy nisian' ny fahefana na fifanarahana namaritra ny tetiandro sy ny fanisan-taona izay nankinina fotsiny amin' ny fanandroam-bolana.

Amin' izao fotoana izao dia misy ny milaza ny tetiandrony ho tena malagasy ka tokony harahin' ny Malagasy rehetra, indrindra amin' ny fankalazana io atao hoe "taombaovao malagasy" io.

Ny tetiandro sy ny fanandroana malagasy

Ny tonon' andro

Ny iray volana malagasy amin' ny tetiandrom-panandroana dia misy 29 na 30 andro ka ny andro (izay atao hoe "tonon' andro") roa na telo voalohany amin' ny volana diavina dia mitondra ny anaran' io volana io. Ny roa na telo andro manaraka dia mitondra ny anaran' ny volana na vintana tokony hanaraka ny volana diavina, dia toy izany hatrany. Mitondra tonon' andro telo izay antsoina hoe "vava" (na "vavany") sy "vonto" ("vontony") ary "vody" (na "vodiny") ny renivintana (irao vintana mifanadrify amin' ny zoron-trano), fa tsy mitodra afa-tsy tonon' andro roa atao hoe "vavany" sy "vodiny" ny zanabintana (vintana mifanandrify amin' ny rindrin-trano).

Ireto avy ny tonon' andro misy raha atomboka amin' ny vintana Alahamady:

1. vava Alahamady, vonto Alahamady, vody Alahamady;
2. vava Adaoro, vody Adaoro;
3. vava Adizaoza, vody Adizaoza;
4. vava Asorotany, vonto Asorotany, vody Asorotany;
5. vava Alahasaty, vody Alahasaty;
6. vava Asombola, vody Asombola;
7. vava Adimizana, vonto Adimizana, vody Adimizana;
8. vava Alakarabo, vody Alakarabo;
9. vava Alakaosy, vody Alakaosy;
10. vava Adijady, vonto Adijady, vody Adijady;
11. vava Adalo, vody Adalo;
12. vava Alohotsy, vody Alohotsy.

Miisa 28 ireo tonon' andro ireo ka mifanandrify tsara amin' ny efatra herinandro, izany no mahatonga ny isa 28 ho filamatra.

Ny fitetezanana andro

Ao anatin' ny iray volana dia mifanarakaraka araka ny filaharany ny vintana ka ny vavan' ny vintana mitovy anarana amin' ny volana diavina no anombohana (ohatra, vava Alahamady); andro ahatsinanan' ny Volana izany. Tsy isaina ho andro voalohany ny andro iray raha tsy tsinana amin' ny marain' io andro io ny Volana. Ny ao anatin' ny iray volana malagasy anefa dia mety misy 28 hatramin' ny 30 andro. Raha misy 28 andro ny iray volana dia mifarana amin' ny vodin' ny vintana mitovy anarana amin' ny volana eo aloha ny volana diavina (ohatra, vody Alohotsy, raha ny volana Alahamady no diavina). Raha tsy tsinana ny Volana amin' ny marainan' ny faha-29 andro dia lasa misy 29 andro ny iray volana ka mifarana amin' ny vavan' ny vintana mitovy anarana aminy io volana diavina io (ohatra, vava Alahamady). Fa raha mbola tsy tsinana ihany ny Volana amin' ny faha-30 andro dia misy 30 andro ny iray volana ka mifarana amin' ny vodiny na ny vonton' ny vintana mitovy anarana aminy io volana diavina io, ka vodiny raha zanabintana fa vontony raha renivintana.

Ny fahamarinan-tondron' ny tetiandro malagasy

Maro ireo antony mety tsy hahamarina ny fanarahana andro sy fanarahana volana teo amin' ny fampiasana ny tetiandro malagasy izay miankina amin' ny fijerena ny zava-mitranga eo amin' ny zavaboary (Volana, toetrandro sy toetany, zavamaniry, biby, sns). Izany dia vokatry ny tsy fisian' ny fitaovana fijerena ny lanitra na na ny kajy sarotra ahafaha-mamantatra tsy misy diso mialoha ny zava-kitranga momba ny Volana.

Ny fahamarinan' ny laharan' andro

Mety hampihena ny fahamarinan' ny andro ny tsy fahitana ireo endrika miavaky ny Volana, toy ny fahafatesany sy ny fahatsinanany ary ny fahafenomanany. Ny andro voalohany ao amin' ny volana mantsy, amin' ny fanandrona malagasy, dia ilay andro ahatsinanan' ny volana alohan' ny antoandro. Raha tsy hita io fahatsinanan' ny Volana io (na ny fahafatesany) dia ho diso ny filazana fa andro voalohany ny andro toy izao na toy izao. Tsy azo ialana anefa izany tsy fahitana ny Volana izany amin' ny fotoana mampisy rahona sy orana mandritra ny andro maro mahafaoka ny fotoana tokony hahitana ny endriky ny Volana amin' ny faritra maro eto Madagasikara. Nisy tokoa ny mpanandro "mamono volana an-trano" fa tsy mivoaka mijery ny lanitra.

Raha vao diso ny laharana dia diso koa ny an' ny andro hafa rehetra sy ny filazana rehetra momba ny vintana amin' ireo andro ireo. Ohatra, ny filazana fa vava Alahamady voalohany ao amin' ny volana Alahamady ny andro iray dia tsy hitombina raha tsy hita ny nahafatesan' ny Volana tamin' ny faran' ny volana Alohotsy na ny fahatsinanan' ny Volana amin' io volana Alahamady io. Indraindray koa dia mety mamono tokana (maty mandrintra ny andro iray) na mamono roa (maty mandritra ny andro roa) ny Volana, ka raha tsy maharaka ny mpitety andro dia ho diso ny zavatra lazainy. Ny olona iray lazaina fa tsara vintana satria "teraka vava Alahamady" dia mety tsy teraka tamin' izany andro izany akory. Ohatra amin' izany ireo mpanjaka teto Madagasikara lazaina fa teraka Alahamady.

Ny fahamarinan' ny volana

Mety tsy hahamarina ny laharam-bolana ao amin' ny taona ny tsy fanaraha-maso ny Volana sy ny zava-mitranga miankina amin' ny fizaràn-taona (toetrandro, endriky ny zava-maniry, fihetsiky ny biby, sns). Miteraka olana koa ny tsy fifanandrifiana eo amin' ny faritry ny fizaràn-taona (fanombohany, fiafarany, sns) sy ny fanombohana na ny fiafaran' ny volana iray ao amin' ny tetiandro manaraka fizaràn-taona. Miankina rahateo amin' ny toetrandro (misy na tsy misy raho-matevna, misy na tsy misy orana) ny zavatra azo jerena hamantarana ny volana sy ny taona eo amin' ny zavaboary. Ohatra, ny fanombohana na ny fiafaran' ny vanimpotoan' ny orana (na hatsiaka na ny hafanana) dia miovaova: mety hiroso na hihemotra raha mitaha amin' ny fotoana iandrasana azy. Ny fifandisoana be loatra eo amin' ny fizaràn-taona sy ny volana tokony hifanandrify aminy dia miteraka fahadisoan' ny laharan' ilay volana sy ny fanombohana na fiafaran' ny taona iray. Noho izany, ohatra, ny olona iray lazaina fa ratsy vintana satria "teraka Alakaosy" dia mety tsy teraka tamin' izany andro na volana izany akory, ka nalam-bintana na navela ho faty tsy amin' antony mitombina.

Ny fahamarinan' ny taona

Na ny laharana sy ny isan' ny taona dia mety tsy ho marina noho ny tsy fisian' ny tetiandro voasoratra tamin' ny andron' ny Ntaolo. Mbola hita taratra izany eny ambanivohitra izay azo lazaina fa manakaiky kokoa ny fomba fiainan' ny Ntaolo (mbola misy ny olon-dehibe tsy mahalala ny taonany). Miseho izany anjoanjom-panisan-taona izany rehefa atao ny fanadihadina tantara miankina amin' ny lovantsofina. Tsy fantatra na tsy nisy rahateo koa ny atao hoe "taona 1" (fiantombohan' ny fanisan-taona) teo amin' ny tetiandro malagasy.

Amin' izao andro mampisy fomba fijery tsy mitovy eo amin' ny fiheverana ny tetiandro malagasy izao, na dia misy aza ny fitaovana vokarin' ny mpahay kintana ahafaha-mahafantatra mialoha ny endriky ny volana, dia tokony hampanontany tena ny hinoana ny filazana vintana ataon' ny mpanandro malagasy ankehitriny: ny olona lazain' ny mpanandro iray fa teraka Alahamady dia mety teraka Alakaosy na amin' ny vintana hafa amin' ny mpanadro iray hafa, ary ny olona lazain' ny mpanandro iray fa teraka tamin' ny andro ratsy dia mety ho lazain' ny mpanandro hafa fa teraka tamin' ny andro tsara.

Sombin-dahatsoratra

Ireto sombin-dahatsoratra ireto dia tsy manamarina ny fiheverana fa misabaka amin' ny volana gregôriana roa raikitra ny volana malagasy mitondra anarana avy amin' ny teny arabo:

• Ary nony tamy ny andro Alahady 14 Martsa 1897 12 Alahamady ...
• Ary tamy ny andro Alakamisy 1 Adaoro, 26 May 1892....
• Ary nony Alakamisy 27 Adizaoza, 30 July 1891.
• … koa dia nody Antananarivo tamy ny andro Alakamisy 14 Asorotany 1864.
• Tamy ny andro Alarobia 16 Alahasaty 4 Janoary 1882.
• … ary nony ampitso Alahady 14 Septembra 26 Asombola dia niangona tao....
• Dia navoaky ny Mpanjaka tamy ny andro Alakamisy 5 Adimizana 31 Janoary 1884.
• Tamy ny andro Alahady 20 Alakarabo, 20 Desembra 1891.
• Ilay "Lalàn' ny Fanjakana" (Code des 305), izay notononin' ny olona hoe "Ny dimy venty sy telon-jato", dia nokabariny [Ranavalona II] tao Andohalo tamin' ny Talata 1 Alakarabo (29 mars 1881).
• Tamy ny andro Zoma 28 Alakaosy 6 Febroary 1891.
• … fa nony Asabotsy 28 Janoary, 11 Adijady dia namely mafy ny rivotra
• Ary nony Alakamisy 20 Adalo, 14 Febroary 1895
• Ary nony tamy ny andro Alahady 4 Alohotsy 1857.
• "Izaho Ranavalomanjaka, .... Manome ity taratasy ity an-dRahobivelo ho fahatsiarovana ny soa nataony tamy ny Fanjakana noho ny nandoavany Ariary roa ho fitia tsy mba hetra tamy ny nandoavany vidim-basy tamy ny 10 Asombola 19 Febroary 1880... Nosoratana tao amy ny Lapako ao Tsarahafatra tamy ny 20 Alahasaty (30 Janoary), ny taonan'ny Tompo, 1880"

Jereo koa

• Alahamady
• Alahamadibe
• Tetiandro
• Taom-baovao malagasy
• Fanandroana malagasy
• Zôdiaka
• Tetiandro hebreo
• Tetiandro mozilmana
• Tetiandro arabo talohan' ny fivavahana silamo
• Tetiandro hindoa

Rohy ivelany

• Haitao mandeha amin' ny Finday Android momba ny tetiandro malagasy
• Astrologie et divination malgaches Archived Jiona 16, 2018 at the Wayback Machine
• Astrologie malgache Archived Mey 14, 2019 at the Wayback Machine
• Les horoscope Malgache une prédiction de la chance ou le « Vintana »
• Les 12 signes du zodiaque malagasy
• Le calendrier malgache
• Fêtes Malgaches
• Le Nouvel An Malgache
• Malagasy Horoscopes : Alahamady, Alakaosy, Asombola.....
• Rabesata Arima "Alimanaka Rabesata Vintana Archived Oktobra 23, 2018 at the Wayback Machine"
• Phase de la lune in Calendrier-365.fr
• Année Lunaire 2018 (Madagascar) - Vercalendario.info

Boky azo anovozan-kevitra

• Callet, Tantara ny Andriana eto Madagasikara, 2e édition, 1981.
• Cousins, Ny fomba malagasy, 7e édition, 1963.
• Dubois H., Monographie du Betsileo, 1938.
• Jobily Rakotoson, "L'art divinatoire, parole d'un sage", in Madagascar fenêtres, 2002, pp. 92-99.
• Rasolofo Andrianaivoarivony, "L'architecture traditionnelle à Madagascar : reflet de l'identité d'un peuple", in Madagascar fenêtres, 2002, pp. 100-114.
• Razafintsalama P.A., Ny finoana sy ny fomba malagasy, 1998.

• Robert Jaovelo-Dzao, Mythes, rites et transes à Madagascar: angano, joro et tromba Sakalava,1996

• Rakotosaona, Rakibolana, 1972/1975 (tsy voatonta).
• Deschamps Hubert, Le dialecte Antaisaka, Imprimerie Moderne de l'Emyrne. 1936.
• David sy Irrigaray, Lexique des dialectes du Nord de Madagascar, 1952.
• Richardson James (Rev.), A New Malagasy-English Dictionary, The London Missionary Society, Antananarivo, 1885. Reprinted in 1967 by Gregg Press Limited, 1 Westmead, Farnborough, Hants., England, 1885
• Gwyn Campbell, David Griffiths and the Missionary "History of Madagascar", 2012,
• William Ellis, History of Madagascar: Comprising Also the Progress of the Christian Mission Established in 1818 ..., 1838.