Baiboly katôlika

Ny Baiboly katôlika dia Baiboly kristiana ahitana boky kanônika miisa 73 ampiasain’ ny fiangonana katôlika, ka isan’ izany ireo boky atao hoe deoterôkanônika.

Ny boky tafiditra ao amin' ny Baiboly

Misy boky 46 an’ ny Testamenta Taloha sy boky 27 an’ ny Testamenta Vaovao ny Baiboly katôlika.

Ny Testamenta Taloha

Ny boky ao amin’ ny Testamenta Taloha dia voasokajy ho boky ao amin’ ny Pentateoka, boky ara-tantara, bokim-pahendrena ary bokim-paminaniana. Ny telo farany dia sady ahitana ireo boky prôtôkanônika izay mitovy amin’ ny ao amin’ ny kanônan’ ny Baiboly hebreo na ny an’ ny Baiboly prôtestanta, no ahitana ihany koa boky atao hoe deoterôkanônika, dia ireo atao sora-mandry etsy ambany. Misy ampahan-dahatsoratra ao amin’ ny boky prôtôkanônika sasany izay deoterôkanônika.

Pentateoka : Jenezy, Eksaody, Levitika, Nomery, Deoterônômy.

Boky ara-tantara : Jôsoe, Mpitsara, Rota, Samoela voalohany, Samoela faharoa, Mpanjaka voalohany, Mpanjaka faharoa, Tantara voalohany, Tantara faharoa, Esdrasa, Nehemià, Tobia, Jodita, Estera, Makabeo voalohany, Makabeo faharoa.

Bokim-pahendrena : Jôba, Salamo, Ohabolana, Mpitoriteny (na Kôhelety), Tononkira dia Tononkira, Fahendrena, Sirasida.

Bokim-paminaniana : Izaia, Jeremià, Fitomaniana, Baroka, Ezekiela, Daniely, Hôsea, Jôely, Amôsy, Abdiasa, Jônasa, Mikea, Nahoma, Habakòka, Sôfônia, Akjea, Zakaria, Malaký.

Amin’ ireo boky ireo, ny Tôbia, ny Jodita, ny Makabeo voalohany sy faharoa, ny Fahendrena, ny Sirasida (atao hoe koa Ekleziastika), ny Baroka, ny ampahany amin’ ny Estera ary ampahany amin' ny Daniely dia deoterôkanônika, sady hita ao amin’ ireo Baibolin’ ny Kristiana tatsinanana. Amin' ny ankapobeny dia tsy hita ao amin’ ny Baiboly prôtestanta ireo boky ireo, nefa tafiditra amina fizaràna manokana atao hoe "Apokrifa" amin' ny fanontana ny Baiboly prôtestanta sasany. Tao amin' ny Baiboly jiosy amin' ny fiteny grika atao hoe Septanta (na Septoaginta) izay nampiasain' ireo Jody (na Jiosy) am-pielezana no nakana ireo boky ireo.

Ny Testamenta Vaovao

Misy sokajy efatra ny boky ao amin’ ny Testamenta Vaovao, dia ny Vaovao Mahafaly, ny Asa, ny Epistola ary ny Apôkalipsa. Raha ny amin' ny Testamenta Vaovao dia mitovy ny Baiboly katôlika sy Baiboly prôtestanta.

Filazantsara : Matio, Marka, Lioka, Joany.

Asa : Asan’ny Apôstôly

Epistily : Rômanina, Kôrintianina voalohany, Kôrintianina faharoa, Galatianina, Efezianina, Filipianina, Kôlôsianina, Tesalônisianina voalohany, Tesalônisianina faharoa, Timôte voalohany, Timôte faharoa, Tito, Filemôna, Hebrio, Jakoba, Piera voalohany, Piera faharoa, Joany voalohany, Joany faharoa, Joany fahatelo, Joda

Boky apôkaliptika : Apôkalipsa (na Fanambaràna)

Ny amin' ny dikan-teny

Tsy nampihena ny fahefan’ny Soratra Masina amin’ ny fiteny fototra (hebrio sy arameana ary grika) ny Kônsilin' i Tridentio (na Trento) raha nanambara fa ny Volgata no dikan-teny ôfisialin’ ny Baiboly ho an’ ny Fiangonana Latina, nefa tsy misakana ny fandikan-teny mivantana avy amin’ ny fiteny fototra izany.

Talohan’ ny fisasahan' ny tonjato faha-20, ny dikan-teny katôlika dia matetika avy amin’ io Volgata io fa tsy avy amin’ ny teny fototra. Izany, ohatra, no ilazan' i Ronald Knox, ilay nanoratra ny Knox Bible (“Baibolin’ i Knox”), hoe: “Rehefa izaho no miteny ny amin’ ny fandikana ny Baiboly, ny tiako hambara dia hoe mandika ny Volgata aho”. Ankehitriny, ny dikan-tenin’ ny Baiboly ampiasaina amin’ ny taratasy ôfisialin’ ny Fiangonana Latina dia ilay atao hoe Nova Vulgata (“Volgata Vaovao”), fanitsiana ny Volgata izay manakaiky kokoa ireo sora-tanana amin’ ny fiteny fototra.

Ny mampiavaka ny Baiboly katôlika

Ny Baiboly ampiasain’ny Katôlika dia tsy mitovy amin’ ireo Baiboly prôtestanta raha ny isan’ ny boky sy ny filaharany no jerena, satria ny Baiboly katôlika dia tsy niova nanaraka ny Reformasiona prôtestanta sady nitazona ireo boky fito izay tsy neken’ i Martin Lotera ho isan' ny kanônan' ny Baiboly prôtestanta. Etsy an-daniny, ny kanônan’ ny Testamenta Taloha ao aminy dia lehibe kokoa noho ny an’ ny Prôtestanta nifototra tamin’ ny lahatsoratra hebreo sy arameana izay kely kokoa. Etsy an-kilany, ny kanônan' ny Fiangonana katôlika, izay tsy nanaiky ny boky rehetra tao amin’ ny Septoaginta (na Septanta) dia fohy kokoa noho ny an’ ny fiangonana Ôrtôdôksa sasantsasany, izay ahitana boky hafa heveriny ho isan' ny Soratra Masina.

Ny Fiangonana ôrtôdôksa grika amin’ ny ankapobeny dia mandray ny Salamo faha-151 ho ampahany ao amin’ ny Bokin’ ny Salamo sady manaiky koa ireo Bokin' ny Makabeo efatra voalohany, nefa mametraka ny Makabeo fahefatra any amin’ ny fizaràna fanampiny, ao aorian’ ny Vavak'i Manase. Ny Fiangonana katôlika anefa tsy mandray amin' ireo Bokin' ny Makabeo efatra afa-tsy ny Boky voalohany sy faharoan' ny Makabeo.

Jereo koa

• Baiboly prôtestanta
• Baiboly ôrtôdôksa
• Baiboly hebreo
• Baiboly katôlika amin' ny teny malagasy