Wikipedia

Bokin' i Amôsa

(tonga teto avy amin'ny Bokin'i Amosa)

Ny Bokin' i Amôsa na Bokin' i Amôsy dia bokim-paminaniana ao amin’ ny Baiboly hebreo (Tanakh) sy ao amin’ ny Testamenta Taloha ao amin’ ny Baiboly kristiana. Ao amin’ ny zana-tsokajy atao hoe "Mpaminany madinika roa ambin’ ny folo" izay ao amin’ ny sokajy lehibe atao hoe "Mpaminany" (hebreo: Nebi'im na Nevi'im) io boky io. Mirakitra faminaniana ny amin’ ny tsy fisian’ ny fahamarinan’ ny fiarahamonina tao amin’ ny Fanjakan’ i Israely sy ny ho setrin’ izany, ny amin’ ny fanamelohana ny fahotan’ i Israely sy i Jodà ary ireo firenana mpifanolo-bodirindrina aminy, ny amin’ ny fitsaran’ Andriamanitra sy ny hamerenana indray ny fiadanan’ i Israely aorian’ izany ny boky. Mankalaza ny maha tsy hay tohaina an’ Andriamanitra koa io boky io. Tamin’ ny fotoana nanjakan’ i Jerôbôama II (taona 788-747)[1] izay nampamirapiratra ny Fanjakan’ i Israely, nefa nisian’ ny fangejana ny mahantra, no nanambaràn’ i Amôsa (na Amôsy) ny hafatr’ Andriamanitra. Nifanandrify amin’ ny nanjakan’ i Ozia (atao hoe koa Azaria na Azariasa) tany amin’ ny Fanjankan’ i Jodà izany.

Ny mpaminany Amosa, nataon'i Gustave Doré, taona 1866

Ny fanoratana ny boky

hanova

Ny mpanoratra

hanova

Heverin’ ny maro fa ny mpaminany Amôsa na Amôsy no nanoratra ny Bokin’ i Amôsa na Bokin' i Amôsy. Nefa manalasala ny hilazana fa izy irery ihany no nanoratra azy manontolo noho ny fisian’ ny andalan-dahatsoratra sasany izay tsy milahatra ara-potoana tsara sy ny fisian’ ireo andalana fankalazana an’ Andriamanitra (Amôsa 4.13; 5.8-9; 9.5-6) izay mety natovana taty aoriana mba handrindrana ny famakiana ny boky amin’ ny fanompoam-pivavahana.

Ny mpaminany Amôsa na Amôsy

hanova

I Amôsa na Amôsy dia mpaminany niasa tamin' ny andron' i Jeroboama II mpanjakan' i Israely sy tamin' ny andron' i Ozia mpa njakan' iJodà, izany hoe tamin' ny taona 750 tany ho any tal. J.K. Talohan' ny naha mpaminany azy dia mpiandry ondry tao amin' ny tanàna kely ataô hoe Tekoa, akaikin' i Jerosalema, ao amin' ny Fanjakàan' i Jodà tany atsimo izy, nefa naminany tany amin' ny Fanjakan' i Israely.

Ny fotoana nanoratana

hanova

Araka ny lovantsofina dia tany amin’ ny taonjato faha-9 tal. J.K. no nanoratana ny Bokin’ i Amôsa. Ny faminaniana ny amin’ i Tiro sy i Edôma (1.9-12) ary i Jodà (2.4-5) anefa dia hoatry ny nosoratana taorian’ ny Fahababoana.

Ny anaran' ny boky sy ny sokajy misy azy

hanova

Anarany

hanova

Amin' ny teny hebreo dia atao hoe פר עָמוֹס / Sefer ‘Āmôs ny Bokin' i Amôsa. Ao amin' ny Septoajinta amin' ny teny grika izy dia atao hoe Ἀμώς Βʹ / II Âmôs (ny bêta Βʹ dia manambara ny maha "mpaminany madinika" laharana faharoa azy).

Sokajy misy azy

hanova

Ao amin' ny Baiboly jiosy amin' ny teny hebreo (Tanakh) dia isan' ireo atao hoe "Mpaminany madinika roa ambin’ ny folo" (hebreo: תרי עשר / Trei Assar) izay ao amin’ ny sokajy atao hoe "Mpaminany taoriana" (hebreo: Nevi'im aharonim) izay ao amin' ny sokajy lehibe atao hoe "Mpaminany" (hebreo: Nebi'im na Nevi'im) ny Bokin' i Amôsa. Ny Nevi'im aharonim dia ahitana koa Bokin' i Isaia, ny Bokin' i Jeremia ary ny Bokin' i Ezekiela. Lazaina hoe "madinika" izy noho ny lahatsoratr' ilay boky tsy lava, tsy toy ny an' ireo "Mpaminany lehibe" (toa ny an' i Isaia, ny an' i Jeremia, ny an' i Ezekiela sns)

Raha ny Baiboly kristiana kosa no jerena dia ao amin' ny sokajin' ny Bokin' ny mpaminany ary ao amin' ny zana-tsokajy atao hoe "Mpaminany madinika", izay mifanandrify amin' ny sokajy atao hoe Trei Assar ao amin' ny Tanakh ny Bokin' i Amôsa.

Fizaràn' ny boky

hanova

Azo zaraina efatra ny Bokin’ i Amôsa: ny hamalian’ Andriamanitra ny helok’ ireo firenana (1.1 – 2.16); ny handravana an’ i Israely sy an’ i Samaria (3.1 – 6.14); ireo fahitana naseho an’ i Amôsa (7.1 – 9.10); Andriamanitra mahefa ny zava-drehatra i Iahveh ka hamerina an’ i Israely amin’ ny fiadanany indray (9.5 – 9.15).

Hovalian' Andriamanitra ny helok' ireo firenena (1.1 – 2.16)

hanova
  • Hovalian’ Andriamanitra ny fahotan’ ireo firenena jentilisa enina (1.1 – 2.3). Ireto avy ireo firenena ireo: i Siria, i Filistia, i Foinikia, i Edôma, i Amôna ary i Moaba.
  • Hovalian’ Andriamanitra toraka izany koa i Jodà sy i Israely (2.4 – 2.16)

Horavàna i Israely sy i Samaria renivohiny (3.1 – 6.14)

hanova
  • Horavana noho ny fahotany i Israely (3.1 – 3.15)
  • Hohelohina i Israely fa tsy mibebaka (4.1 – 4.13)
  • Horavàna ny Fanjakan’ i Israely (5.1 – 6.14)

Ireo fahitan’ i Amôsa sy hafatra hafa fanampin’ izany (7.1 – 9.10)

hanova
  • Ireo fahitana telo voalohany: ny valala sy ny haintany ary ny fira-potsy (7.1 – 7.9)
  • Nanaratsy an’ i Amôsa tany amin’ ny mpanjaka i Amazia
  • Ny fahitana fahefatra: ilay harona feno voankazo (8.1 – 8.3)
  • Hosazian’ Andriamanitra i Israely ka hijaly ao anaty aizina sy fisaonana (8.4 – 8.14)
  • Ny fahitana fahadimy: ny fianjeran’ ny fitoerana masina (9.1 – 9.4)

Hanasazy nefa mampanantena ho avy mamirapiratra (9.5 – Iahveh Sabaoth)

hanova
  • Iahveh Sabaoth no anaran' Andriamanitra (9.5-6)
  • I Iahveh no Andriamanitra (9.7 – 9.10)
  • Ny hoavy mamiratr’ i Israely (9.11 – 9.15)

Jereo koa

hanova

Fizaràn' ny Baiboly hebreo:

Fanasokajiana ny boky ao amin' ny Testamenta Taloha (kristiana):

Sokajy ao amin' ny Bokin' ny mpaminany araka ny fandaharan' ny Baiboly kristiana:

Azo anovozan-kevitra

hanova

Boky azo anovozan-kevitra

hanova
  • André Neher, Contribution à l'étude du prophétisme, 1950, Ed.: Vrin, 2000, (ISBN 2-7116-0588-4).
  • Roland Meynet, Le livre du prophète Amos, en collab. avec P. Bovati, Rhétorique biblique 2, Les Éditions du Cerf.
  • Jésus Asurmendi, Amos et Osée, Cahiers Évangile n°64, Les Éditions du Cerf, 200.

Rohy ivelany

hanova

Loharano:

hanova
  1. ↑ Finkelstein, Israel. The Forgotten Kingdom: The Archaeology and History of Ancient Israel. Atlanta: SBL, 2013. Ancient Near East Monographs, Number 5. p. 4.
Hita tao amin'ny "https://mg.wikipedia.org/w/index.php?title=Bokin%27_i_Amôsa&oldid=1041926"