Tôgô
I Tôgô dia firenena ao amin' ny faritr' i Afrika Andrefana, izay manana morontsiraka ao amin' ny Hoalan' i Ginea sy ao amin' ny Ranomasimbe Atlantika. Manana velarana mirefy 56 785 km² ity firenena ity. I Lomé no renivohiny. Mamaritra ny fizaràn-taniny ao avaratra i Borkina Fasô, ao atsinanana i Benîno, ao andrefana i Ganà. Atao hoe Tôgôley ny vahoakan' ity firenena ity.
.svg)
Mahatratra 550 km ny tanin' i Tôgô avy any avaratra mianatsimo. Iva dia iva sady misy fasika ny lemaka amorontsiraka ao atsimo. Ahitana ala ny any avaratra. Mafana sy mando ny toetany any. Be tendrombohitra, izay manana tampona any amin' ny haambo 986 m, ny ao afovoan' i Tôgô. Ny any avaratra kosa rakotra hivoka anirian-kazo sy manana toetany maina.
Ny vahoaka tôgôley dia ahitana vondrom-poko efapolo any ho any, ka ny lehibe aminy dia ny Eoe (Ewe, manakaiky ny 50 %n’ ny mponina) sy ny Kabre (20 % eo ho eo). Be mpanaraka ny fivavahan-drazana afrikana, Kristiana ny 35 % ary Mozilmana ny 20 %.
Miankina amin' ny fambolena sy ny fiompiana ny toekaren' i Tôgô, ka anisan' izany ny kakaô, ny voanjo, ny landihazo ary ny katsaka. Manondrana harena an-kibon' ny tany koa i Tôgô ka ny fôsfaty no lohalaharana amin' izany.
Zanatany alemàna avy eo zanatany frantsay taloha i Tôgô nefa nahazo ny fahaleovan-tenany tamin' ny taona 1960. Ny fiteny eoe (ewe) sy ny fiteny frantsay ary ny fiteny kabie no fiteny ôfisialy any.
Fiavian'ny anarana
hanovaNy anarana hoe "Togo" dia avy amin'ny teny Ewe, ampiasaina any atsimon'i Togo sy Ghana. Midika hoe “ao ambadiky ny hantsana” izy io, ary tany am-boalohany dia nanondro tanàna kely mpanjono akaikin’ny renivohitra ankehitriny, Lomé. Io teny io dia noraisin'ny mpikaroka Eoropeana mba hilazana an'io faritra io, talohan'ny nahatongavany ho anarana ofisialy teo ambanin'ny fanjanahan-tany Alemana tamin'ny 1884, rehefa noforonina Togoland taorian'ny fifanekena nosoniavina tamin'i Mpanjaka Mlapa III.
Ny toponomia togoley koa dia maneho ny fahasamihafan'ny foko sy ny fiteny ao amin'ny firenena. Any avaratra, any amin'ny faritr'i Oti-Volta, ny anaran'ny toerana dia manambara ny fitaoman'ny vazimba teratany, miaraka amin'ny teny matetika mifandray amin'ny endri-javatra ara-jeografika na ara-tantara eo an-toerana. Miovaova arakaraka ny fiteny ireo anarana ireo ary misy fiovana indraindray noho ny fifaneraserana eo amin'ny vondrona na fandikana kolonialy. Ohatra, ny faritra dia ahitana anarana nalaina avy amin'ny fiteny Gur sy Kwa, izay maneho ny fihetsehana sy ny fifaneraseran'ny mponina rehefa mandeha ny fotoana.
Ny anarana Togo dia nadika mitovy amin'ny fiteny maro, matetika mivantana amin'ny hoe "Togo", noho ny fahatsorany sy ny fiaviany ara-jeografika voafaritra tsara. [1] dia tsy miova ny teny. Izany fanamiana izany dia taratry ny fananganana azy nandritra ny fanjanahantany alemà, ary taty aoriana teo ambanin'ny baikon'ny Frantsay, izay nampiely ny fampiasana azy tamin'ny sehatra iraisam-pirenena. Na izany aza, misy fiteny sasany manampy tovana na manova kely ny fanononana.
Jeografia
hanovaI Togo dia firenena afrikanina ao amin'ny 5678km2izay Endrika:Unit ny halavany manomboka amin'ny Endrika:Unit ary ny {1}ny | Ny firenena dia manana 126km sisintany miaraka amin'i Burkina Faso, 877 km miaraka amin'i Ghana ary 644 kmsisintany amin'i Benin ary misokatra amin'ny Helodranon'i Ginea 5 amin'ny morontsiraka miaraka amin'ny Ginea. Ity fanokafana an-dranomasina ity dia miteraka sisin-dranomasina tery izay misy tora-pasika sy lagoon, indrindra fa ny manodidina Farihy Togo, famantarana ny faritra.
Jereo koa
hanovaFirenena ao Afrika:
Afrika Atsimo - Alzeria - Angôla - Benîno - Borkina Fasô - Borondy - Bôtsoana - Ejipta - Eritrea - Esoatiny (Soazilandy taloha) - Etiôpia - Gabôna - Gambia - Ganà - Ginea - Ginea Bisao - Ginea Ekoatôrialy - Jibotỳ - Kamerona - Kapvera - Kenia - Kômôro - Kôtidivoara - Lezôtô - Liberia - Libia - Madagasikara - Malaoy - Malỳ - Maorisy - Maoritania - Marôka - Môzambika - Namibia - Nizera - Nizeria - Oganda - Repoblika Arabo Saharaoy Demôkratika - Repoblika Demôkratikan' i Kôngô - Repoblikan' i Afrika Afovoany - Repoblikan' i Kôngô - Roanda - Saô Tôme e Prinsipe - Seisely - Senegaly - Siera Leôna - Sodàna - Sodàna Atsimo - Sômalia - Sômalilandy - Tanzania - Tôgô - Tonizia - Tsady - Zambia - Zimbaboe
Kôntinenta eto an-tany