Ôseania

kontinenta

I Ôseania dia kôntinenta fitambaran' i Aostralia sy nosy anarivony maro manodidina (miisa 25 000 any ho any) ao amin' ny tapany atsimon' ny Ranomasimbe Pasifika. Ahitana firenena miisa 16 ny ao Ôseania. Hita ao i Aostralia, i Zelandy Vaovao, i Ginea Vaovao, Tasmania, i Melanezia, i Mikrônezia, i Pôlinezia, i Haoay. Ny nosy sy ny tamba-nosy sasany dia mifanalavitra dia mifanalavitra (anarivony kilômetatra). Manana velarana 8 525 989 km2 ny kôntinentan' i Ôseania, izay onenan' ny mponina miisa 50 tapitrisa any ho any tamin' ny taona 2000. Ny 90 %n' izay dia i Aostralia. Izy no kôntinenta kely indrindra eto an-tany.

Oseania
Oseania

Efa nisy mponina hatramin' ny taonarivo maro i Ôseania, ka vahoaka isan-karazany no noniana ao, isan' izany ny Abôrijinan' i Aostralia sy ny Papoa. Ankoatry ny fiteny anglisy sy frantsay izay fiteny manjakazaka any Ôseania hatramin' ny fanjanahan-tany dia misy vondrom-piteny roa ny ao: ny fiteny papoa sy ny fiteny aostrôneziana. Ny valo amin' ny tanàna lehibe indrindra any Ôseania dia ao Aostralia, ka isan' izany i Sydney sy i Melbourne, izay ivangongoan' ny ampahefatry ny mponina ao amin' io kôntinenta io. Misy tanàndehibe dimy hafa izay onenan' ny mponina miisa iray tapitrisa: i Brisbane, i Perth, i Auckland, i Adelaide ary i Honolulu.

Firenena sy faritra

hanova

Firenena mahaleo tena sy zaratany

hanova

Firenena mahaleo tena

hanova

Misy firenena mahaleo tena miisa 16 ny any Ôseania, dia ireto avy izany: i Aostralia, ny Vondo-nosy Koky (mikambana malalaka amin' i Zelandy Vaovao), i Fijy, i Kiribaty, ny Vondro-nosy Marsaly, i Mikrônezia, i Naoro, i Nioe (mikambana malalaka amin' i Zelandy Vaovao), i Zelandy Vaovao, i Palaô, i Papoazia-Ginea-Vaovao, ny Vondro-nosy Sôlômôna, i Samôa, i Tônga, i Tovalo ary i Vanoato.

Fizaràn-tany miankina

hanova

Ireto ny fizaràn-tany sy firenena tsy mahaleo tena fa miakina: i Guam (an' i Etazonia), ny vondro-nosy Mariannes Avaratra (an' i Etazonia), ny vondro-nosy Norfolk (an' i Aostralia), i Nouvelle-Calédonie (an' i Frantsa), ny vondro-nosy Pâques (an' i Sily), ny vondro-nosy Pitcairn (an' ny Fanjakana Mitambatra), i Polynésie Française (an' i Frantsa), ny vondro-nosy Samoa Amerikana (an' i Etazonia), i Tokelau (an' i Zelandy Vaovao), i Wallis-et-Futuna (an' i Frantsa), i Wake (an' i Etazonia), i Hawai (an' i Etazonia), ny faritanin' i Papoasia Andrefana sy ny faritanin' i Papoazia (na amin' ny fteny indpôneziana: Papua Barat sy Papua, izay samy an' i Indônezia), ny Atoll Johnston (an' i Etazonia), ary ny vondro-nosy Midway (an' i Etazonia).

Fizaram-paritra any Ôseania

hanova
 
Sarin-tany maneho ny fizaràm-paritr' i Ôseania.

Mizara faritra efatra i Ôseania, dia i Mikrônezia, i Melanezia, i Pôlinezia ary i Aostralazia.

Mikrônezia

hanova

Vondro-nosy any Ôseania i Mikrônezia, izay ahitana ireto fanjakana sy faritra ara-pôlitika ireto:

Melanezia

hanova

Fitambarana vondro-nosy telo lehibe ao Ôseania i Melanezia, izay ahitana ireto fanjakana sy tany manaraka ireto:

Pôlinezia

hanova

Faritra ao amin' ny tapany atsinanana amin' i Ôseania i Pôlinezia, izay ahitana fanjakana mahaleo tena fito:

sy tany tsy mahaleo tena telo ambin' ny folo:

  • i Hawaii, i Samôa amerikana, i Johnston, i Baker, i Howland, i Jarvis, i Palmyra (miankina amin' i Etazonia);
  • i Polynesie Francaise, i Wallis-et-Futuna (miankina amin' i Frantsa);
  • ny nosy Chatham, i Tokelau (miankina amin' i Zelanda Vaovao);
  • ny vondro-nosy Pitcairn (miankina amin' ny Fanjakana Mitambatra);
  • ny Vondro-nosin' ny Paska (miankina amin' i Sily).

Aostralazia

hanova

Faritra any Ôseania izay tsy voafaritra mazava tsara i Aostralazia. Amin' ny ankapobeny izy dia ahitana an' i Aostralia sy i Zelandy Vaovao, nefa ahitana koa indraindray an' i Ginea Vaovao sy ny nosy maro manodidina azy.

Vahoaka sy kolontsaina

hanova

Fiteny any Ôseania

hanova

Ny fiteny any Ôseania dia ireo hita indrindra ao amin' ny vondrona telo lehibe: fianakaviam-piteny aostrôneziana, fitenin' ny tompon-tany ao Aostralia ary ny vondrom-piteny papoa. Ny mpanjana-tany koa dia nitondra ny fiteniny tao amin' io faritra io, indrindra ny fiteny anglisy sy ny fiteny frantsay.

Fiteny papoa

hanova

Ampiasaina ao amin' ny lembalemba sy tany avo any Ginea Vaovao sy any amin' ny nosy sasany ao Indônezia ny vondrom-piteny papoa. Manakilasy ny fitenin' ny tompon-tanin' i Aostralia ho vondrona mahaleo tena ny ankamaroan' ny mpahay teny. Be dia be ireo fiteny ireo (miisa 900 any ho any raha isaina koa i endrika isam-paritry ny fiteny tsirairay), nefa ny ankamaroany dia fiteny maty.

Fiteny aostrôneziana

hanova

Ny fiteny aostrôneziana, izay miely any amin' ny ampahany amin' i Azia Atsimo-Atsinanana, aty Madagasikara, dia ampiasaina koa any amin' ny nosy manakaiky ny morontsiraka atsinanan' i Ginea Vaovao hatrany amin' ny vondro-nosy Paska any amin' ny Ranomasimbe Pasifika.

Ny mpahay fiteny sasany dia manasokajy ho vondrona manokana ny fiteny ampiasaina ao amin' ny morontsiraka atsinanan' i Ginea Vaovao, ka tsy manakambana azy ireo amin' ny fiteny ao amin' ny nosy maro ao Pasifika.

Fitenin' ny tompon-tanin' i Aostralia

hanova

Vondrom-pianakaviam-piteny miampy fiteny manirery maro ao Aostralia sy any amin' ny nosy manodidina, afa-tsy i Tasmania, ny fitenin' ny tompon-tanin' i Aostralia. Tsy fantatra mazava ny fifandraisan' ireo fiteny ireo. Azo avondrona anatin' ny fianakaviam-piteny pama-niongàna, izay ahitana ny 90 %n' ny velaran-tanin' i Aostralia, ny ankamaroan' ny fitenin' ny tompon-tanin' i Aostralia. Mitsinjara amin' ny fianakaviam-piteny miisa 27, izay hita any amin' ny faritra farany avaratra, nyy sisa hafa.

Fiteny eorôpeana

hanova

Vokatry ny fanjanahan-tany dia fahita indrindra any Ôseania ny fiteny frantsay sy ny fiteny anglisy. Maro ny fiteny pijina sy kreôly nipoitra vokatry ny fifampikasohan' ny fiteny eorôpeana sy ny fitenin' ny tompon-tany. Ampiasana hifaneraserana ny fiteny pijina sy kreôly ka indraindray dia manjary fitenin-drenin' ny olona maro.

Jereo koa

hanova

Ny kôntinenta: Afrika - Azia - Eorôpa - Amerika - Ôseania