Sikidy (malagasy)

Ny sikidy na sikily dia fandaharana voan-javatra nohamasinina eo amin' ny tany na eo ambony lafika ka inoana fa manampy amin' ny fampahalalana ny zava-misy tsy fantatra, indrindra ny hoavy, sady manazava ny antony nitrangan' ny zavatra iray. Fanao fahita manerana an' i Madagasikara ny sikidy izay azo avy tamin' ny sikidy arabo (en) niely eran' i Afrika noho ny fiparitahan' ny Arabo sy Mozilmana taty amin' ny kôntinenta. Anisan' ny singa mandrafitra ny finoan-drazana malagasy ny sikidy. Ny mpisikidy, izay tsy iza fa ny ombiasa na ombiasy, no hatonin' ny olona mitady hahafanta-javatra miafina na saro-pantarina. Tsy ny Ntaolo ihany no mila mpisikidy fa na ny Malagasy maro ankehitriny koa, na any ambanivohitra na an-tanandehibe. Manatona mpisikidy ny olona rehefa hanamboatra trano, rehefa handeha lavitra, rehefa misy ny halatra, rehefa hioty ny vokatry ny fambolena, rehefa hampaka-bady, rehefa marary, sns. Ny mpisikidy no mamaritra ny toerana na ny fotoana hanatanterahana ny zavatra iray.

Ny sora-tsikidy 16

Nilain' ny Ntaolo sy ny Malagasy maro ankehitriny ny manatona mpisikidy rehefa tsy salama, raha handeha lavitra, raha te hahafantatra ny fomba hampitomboana ny harena, raha te hahafantatra ny momba ny fitiavana, raha hamosavy na hamorika olona, raha hanenjika na hitsongo dia ny mpangalatra, sns.

Rehefa hisikidy dia alahatra hanana endrika fàfana eo amin' ny tany na ambony tsihy na ambony karazana latabatra iva dia iva ny voan-tsikidy (izay matetika voany hazo atao hoe fany na fano, nefa mety ho voan-katsaka na zavatra hafa koa), mba hahafaha-mamantatra ny zava-miafina, amin' ny alalan' ny fanakarana ny hevitry ny laharam-boan-tsikidy miseho ao amin' ilay fàfana. Toa mandray anjara amin' ny fandaharana ny voan-tsikidy ny kisendrasendra. Rehefa avy nandahatra ny voa ny mpisikidy dia mandahatra azy ireo indray tsy amin' ny alalan' izay mety ho heverina ho kisendrasendra intsony fa amin' ny alalan' ny kajy an-kandrina.

Voam-pany (Entada africana)

Ny foko sy ny faritra rehetra eto Madagasikara dia samy mahalala ny sikidy fa ny voambolana ampiasainy no mety samy hafa ary ny fanakarana ny hevitra ampitainy no mety misy tsy fitoviana. Ny mpandinika ny tantaran' ny sikidy malagasy dia mihevitra fa ny Antemoro, any amin' ny faritra atsimo-atsinanan' i Madagasikara, indrindra fa ireo atao hoe Anakara, no Malagasy nahay nisikidy voalohany indrindra. Araka ny lovantsofin' izy ireo dia avy any Meka na Maka (tanàna any Arabia Saodita) ny olona nitondra ny sikidy teto Madagasikara.

Fiforonan-teny sy famaritana

Ny teny hoe sikidy, araka ny hevitr' i Gabriel Ferrand (1886-1935), dia avy amin' ny voantenin' ny fiteny arabo sasany hoe sikhl, izay midika hoe "sary" na "endrika". Manakaiky io teny arabo io ny fanononana hoe sikily.

Toy izao no amaritan' i Régis Rajemisa-Raolison ny sikidy: "Fahaizana mampahalala ny ho avy na manazava ny antony nisian-javatra iray amin' ny alalan' ny fandaharana voan-tsaramaso na voan-kily, izay sarotra dia sarotra ho an' ny tsy niofana amin' izany."

Ny tsanganan-tsikidy na "trano"

Mpisikidy tany amin' ny taona 1900 any ho any

Lazaina fa "manangan-tsikidy" na "mandaha-tsikidy" ny ombiasa na ombiasy rehefa mametraka ireo voan-javatra eo ambony lafika fisikidiany (mety ho tsihy na zavatra hafa) mba hahazoany endrika na soratra hofantarin-kevitra. Lazaina hoe "mamaky sora-tsikidy" kosa izy rehefa manakatra ny hevitra ambaran' izany endrika na soratra voaforona amin' ny alalan' ny voan-tsikidy izany. Ireto avy ny anaran' ny toerana ametrahana ny tsangan-tsikidy ao amin' ny fàfana, izay miisa enina ambin' ny folo, mizara ho renin-tsikidy (Tale, Maly, Fahatelo, Bilady, Fianahana, Abily, Alisay, Fahavalo) sy tera-tsikidy (Fahasivy, Ombisa, Haja, Zanahary, Asorotà, Tovolahy, Lalana ary Trano na Kiba). Miisa 65 536 (izany hoe 2¹⁶) ny fàfana rehetra mety ho azo rehefa miovaiva ny sora-tsikidy miseho isaky ny tsanganan-tsikidy. Manondro anjara asa ireo tsanganan-tsikidy izay samy manana ny anarany ireo, izany hoe sokajin' olona na singan' olona, sokajin-javatra na singan-javatra, mandray anjara amin' ny fiainan' ny olona na ny zavatra hafa tiana hofantarin-toetra.

Fitokavana ny fanahy, famohazana ny sikidy

Mpisikidy antandroy nalain' i Raymond Decary sary tamin' ny taona 1924

Mipetraka amin' ny tany ny mpisikidy sady mitodika miantsinanana. Velariny ny tsihy kely natokana ho amin' izany. Alainy avy ao amin' ny kitapon-tsikidy ny voam-pany na voan' ny hazomainty na voan-kily (na madiro) na voan-karabo na voan-tsaramaso ka apetrany eo ankaviany. Apetrany eo anoloany ny sila-batomazava (na koaritsa) iray izay inoan' ny olona fa misy hasiny. Fohaziny ny sikidy amin' ny alalan' ny fitokavana. Tsy miato ny fitokavana ny fanahy sy ny famohazana ny sikidy mandritra ny fandaharana ny voan-tsikidy ka madra-pahazoana ny fàfana feno ahitana sora-tsikidy enina ambin' ny folo.

Ny fomba fahazoana ny soratry ny renin-tsikidy

Atao hoe "renin-tsikidy" ny tsanganam-boan-tsikidy valo voalohany (Tale, Maly, Fahatelo, Bilady, Fianahana, Abily, Alisay, Fahavalo) izay azo, tsy amin' ny alalan' ny fanakambanana na fampivadiana tsanganan-tsikidy, fa avy amin' ny famakiana mijidina sy famakiana marindrano ny tsanganam-boan-tsikidy azo amin' ny alalan' ny karazana fisarihana izay inoan' ny olona fa tsy vokatry ny kisendrasendra fotsiny fa tarihin' ny fanahy rehetra notokavina. "Renin-tsikidy" no iantsoana azy ireo satria ny fanambarana na "fampivadiana" azy ireo no "miteraka" ny tsanganam-boan-tsikidy miforona manaraka, izay atao hoe "tera-tsikidy" (Fahasivy, Ombisa, Haja, Zanahary, Asorotà, Tovolahy, Lalana ary Trano na Kiba). Ny tsanganana iray dia foronin' ny voan-tsikidy efatra hatramin' ny valo alahatra mifanao ambaratonga efatra (voany iray na roa) avy ambony mankany ambany, ka ny ambaratonga voalohany dia atao hoe "lohany", ny faharoa "tratrany", ny fahatelo "valahany" na "vaniany" ary ny fahefatra farany "tongony".

Dingana voalohany: Tale, Maly, Fahatelo ary Bilady

Tale - Maly - Fahatelo - Bilady (vakina ankavanana miakavia)

Tokavin' ny mpisikidy ny razana, avy eo raisiny amin' ny tanany havia ny voan-tsikidy ka anaovany toko efatra eo ambony tsihy. Anesorany tsiroaroa mandra-pahasisa iray na roa ilay tokom-boan-tsikidy. Atombony avy ankavanana miakavia izany. Alainy izay voa sisa (tokana na roa) ka apetrany eo ambonin' ny lafika (tsihy, sns) eo ankavanany mba hamoronany ny tsanganana voalohany. Averiny fanindroany amin' ny tokom-boan-tsikidy efatra hafa indray izany fihetsika izany mba hahazoany ny tsanganana manaraka izay apetrany eo ankavian' ny tsanganana voalohany. Ampiharina fanintelony amin' ny toko efatra manaraka indray izany, averiny faninefany farany dia azo ny tsanganana efatra voalohany, dia ny Tale (midika hoe "mpanontany" na ny "zavatra anontaniana") izay tsanganan-tsikidy laharana voalohany, ny Maly ("harena") izay tsanganan-tsikidy laharana faharoa, ny Fahatelo ("olona tsy manatrika") izay tsanganan-tsikidy laharana fahatelo, ary ny Bilady ("tany onenana") izay tsanganan-tsikidy laharana fahefatra. Milahatra avy ankavanana manomboka amin' ny Tale ireo tsanganan-tsikidy ireo.

Dingana faharoa: Fianahana, Abily, Alisay ary Fahavalo

Renin-tsikidy valo: Tale - Maly - Fahatelo - Bilady - Fianahana - Abily - Alisay (vakina ankavanana miakavia)

Jeren' ny mpisikidy avy ankavanana miankavia ny tsanganana efatra azo voalohany ka ahafahany mamorona tsanganana efatra hafa mitondra ireto anarana ireto: ny Fianahana ("zanaka") izay laharana fahadimy, ny Abily ("reny") izay laharana fahenina, ny Alisay ("vady") izay laharana fahafito ary ny Fahavalo ("rafy") izay laharana fahavalo, araka io anarany io. Famakiana marindrano ny fàfana voalohany, izay ahazoana andalana, no ahazoana izany fa tsy fanaovana fisarihana avy amin' ny tokon-tsikidy mandeha tsiefatrefatra. Ny Fianahana dia ny lohan' ny Tale, Maly, Fahatelo ary Bilady; ny Abily dia ny tratran' ireo tsangan-tsikidy voatanisa ireo; ny Alisay dia ny maoja na vanian' ireo tsanganan-tsikidy efatra ireo, ary ny Fahavalo dia ny tongotr' ireo tsanganan-tsikidy ireo.

Ny fomba fahazoana ny soratry ny tera-tsikidy

Renin-tsikidy valo sy tera-tsikidy efatra azo voalohany (Lalana, Asorotà, Haja ary Fahasivy, vakina avy ankavia miankavanana hatrany)

Ny tera-tsikidy dia vokatra azo avy amin' ny fanakambanana na fampivadiana izay tsanganan-tsikidy efa misy rahateo. Avy amin' ny fanakambanana tsiroaroa ny tsanganana valon' ny renin-tsikidy no ahazoana io lasitra faharoa ahitana ireo atao hoe "tera-tsikidy" io, izay misy tsanganana valo. Ny loha atambatra amin' ny loha, ny tratra amin' ny tratra, sns. Raha ankasa ny isa azo (izany hoe 2 na 4) dia tsorina ho voa roa amin' ny farany ny fanakambanana na fampivadiana sady lazaina hoe "velona", fa raha tsy ankasa (izany hoe 3) dia tsorina ho voa tokana sady atao hoe "maty".

Ny renin-tsikidy valo sy ny tera-tsikidy enina voalohany azo (Lalana, Asorotà, Haja ary Fahasivy, Tovolahy, ary Ombiasa, vakina avy ankavia miankavanana hatrany)

Ny tsanganan-tsikidy manana laharana tsy ankasa no azo voalohany, dia ny Lalana (faha-15), ny Asorotà na Asorotany (faha-13), ny Haza na Haja (faha-11) ary ny Fahasivy (faha-9). Avy ankavanana miankavia hatrany ny fandaharana azy ireo. Ny azo manaraka dia ny tsanganan-tsikidy manana laharana ankasa, izay tsy inona fa ny Tovolahy na Saily (faha-14) sy ny Ombiasa (faha-10) sy ny Zanahary na Haky (faha-12) ary ny Trano na Kiba (faha-16).

Dingana fahatelo: Lalana, Asorotà, Haja ary Fahasivy.

Ny renin-tsikidy valo sy ny tera-tsikidy fito voalohany azo (Lalana, Asorotà, Haja, Fahasivy, Tovolahy, Ombiasa ary Zanahary, vakina avy ankavia miankavanana hatrany)

Atambatra na "ampifanambadina" ny voan-tsikidy iray andalana ao amin' ny tsanganana mifanakaiky. Ny fanakambanana ny Tale sy ny Maly no manome ny Lalana (faha-15); ny fanakambanana ny Fahatelo sy ny Bilady no manome ny Asorotà (faha-13); atambatra ny Fianahana sy ny Abily mba hahazoana ny Haja (faha-11). Akambana ny Alisay sy ny Fahavalo mba hahazoana ny Fahasivy (faha-9).

Dingana fahefatra: Tovolahy sy Ombiasa

Atambatra ny tsanganana Asorotà sy Lalana dia ahazoana ny tsanganana Tovolahy na Saily (faha-14). Atambatra ny tsanganana Fahasivy sy Haja ka manome ny tsanganana Ombiasa (faha-10).

Dingana fahadimy: Zanahary na Haky

Akambana ny tsanganana Ombiasa sy Tovolahy mba hahazoana ny tsanganana Zanahary na Haky (faha-12).

Dingana fahenina farany: Kiba na Trano

Ny renin-tsikidy valo sy ny tera-tsikidy valo (Lalana, Asorotà, Haja, Fahasivy, Tovolahy, Ombiasa, Zanahary ary Kiba, vakina avy ankavia miankavanana hatrany)

Akambana ny tsanganana Zanahary sy Tale mba hahazoana ny tsanganana Trano na Kiba (faha-16).

Ny maha izy azy ny tsanganan-tsikidy

Ny tsanganan-tsikidy, izay misy karazany roa, dia ny renin-tsikidy (Tale, Maly, Fahatelo, Bilady, Fianahana, Abily, Alisay ary Fahavalo) sy ny tera-tsikidy (Fahasivy, Ombiasa, Haja, Zanahary, Asorotà, Tovolahy, Lalana, ary Trano na Kiba) dia samy manana ny toerany ao anaty fàfana sady manana ny hevitra voiziny sy ny zavatra tondroina aminy avy, tsy miankina amin' ny mety ho endriky ny sotra-tsikidy miseho ao aminy.

Ny hevitra fonosin' ny renin-tsikidy

Tale

Ny Tale no tsanganan-tsikidy voalohany, apetraka any amin' ny farany ambony sy farany ankavian' ny fàfana fitambaran' ny tsanganan-tsikidy rehetra. Ny Tale dia anarana iantsoana ny mpanontany, izany hoe ilay olona mamonjy mpisikidy mba hanontany zavatra, na ny zavatra anontaniana amin' ny sikidy. Io no anjara asa voalohany ao amin' ny tsanganan-tsikidy ka ny sora-tsikidy miaraka aminy no milaza ny eritreritra na ny toetra na ny zavatra momba ny "mpanontany" na ny "zavatra anontaniana".

Maly

Ny Maly no tsanganan-tsikidy faharoa, apetraka any amin' ny farany ambony sy laharana faharoa farany avy ankavanan' ny fàfana itambaran' ny tsanganan-tsikidy rehetra. Ny Maly dia anarana iantsoana ny harena amin' ny sikidy, izany hoe momba ny fananana sy ny loharanon-karena rehetra. Io no anjara asa faharoa ao amin' ny tsanganan-tsikidy ka ny sora-tsikidy miaraka aminy no milaza ny mombamomba ny "harena".

Fahatelo

Ny Fahatelo no tsanganan-tsikidy fahatelo, apetraka any amin' ny farany ambony sy laharana fahatelo avy ankavanana ao amin' ny fàfana itambaran' ny tsanganan-tsikidy rehetra. Ny Fahatelo dia anarana iantsoana ny olona tsy manatrika nefa resahina, ny olon-kafa, mety ho ny mpifanandrina na ny fahavalo izany (izay manana ny tsanganana momba azy manokana: ny Fahavalo). Io no anjara asa faharoa amin' ny sikidy, ka ny sora-tsikidy miaraka aminy no milaza ny mombamomba ny "olona tsy manatrika nefa resahina".

Bilady

Ny Bilady no tsanganan-tsikidy fahefatra, apetraka any amin' ny farany ambony sy laharana fahefatra avy ankavanana ao amin' ny fàfana itambaran' ny tsanganan-tsikidy rehetra. Ny Bilady dia anarana iantsoana ny tany na ny toeram-ponenana. Mety mahakasika ny trano fonenana izany nadia manana ny tsanganana natokana ho azy izany (Trano na Kiba). Io no anjara asa fahefatra amin' ny sikidy ka, ny sora-tsikidy miaraka aminy no milaza ny mombamomba ny "tany" na ny "toeram-ponenana".

Fianahana

Ny Fianahana no tsanganan-tsikidy fahadimy, any amin' ny farany ambony no misy azy ao amin' ny fafana itambaran' ny tsanganan-tsikidy enina ambin' ny folo. Ny mpisikisy za-draharaha dia tsy mamorona tsanganana hita maso manokana hanehoana azy fa matetika ao an-tsainy, noho izy vokatry ny famakiana marindrano ny tsanganan-tsikidy efatra voalohany (ny Tale sy ny Maly sy ny Fahatelo ary ny Bilady) manandrify ny lohan' ireo tsanganan-tsikidy ireo. Ny Fianahana dia anarana iantsoana ny zanaka. Mety ho ny zanaky ny tena izany na ny zanaky ny hafa, ary mety manondro ny zazakely koa izay tafiditra amin' ny olana tian-kovahana ka amonjena mpisikidy. Io no anjara asa fahadimy amin' ny sikidy ka ny sora-tsikidy mety hiaraka aminy no milaza ny mombamomba ny "zanaka".

Abily

Ny Abily no tsanganan-tsikidy fahenina, mipetraka manaraka ny Fianahana, izay matetika tsy alahatra ho hita maso fa ao an-tsain' ny mpisikidy fotsiny, noho izy vokatry ny famakiana marindrano ny tsanganan-tsikidy efatra voalohany (ny Tale sy ny Maly sy ny Fahatelo ary ny Bilady) manandrify ny tratran' ireo tsanganan-tsikidy ireo. Ny Abily dia anarana iantsoana ny eritreri-dratsy na olona antitra. Io no anjara asa fahenina amin' ny sikidy ka ny sora-tsikidy mety hiaraka aminy no milaza ny mombamomba ny "eritreri-dratsy" na ny "olona antitra".

Alisay

Ny Alisay no tsanganan-tsikidy fahafito, mipetraka manaraka ny Abily, izay matetika tsy alahatra ho hita maso fa ao an-tsain' ny mpisikidy fotsiny, noho izy vokatry ny famakiana marindrano ny tsanganan-tsikidy efatra voalohany (ny Tale sy ny Maly sy ny Fahatelo ary ny Bilady) manandrify ny valahana na vanian' ireo tsanganan-tsikidy ireo. Ny Alisay dia anarana iantsoana ny vady, ny vehivavy tiana na ny vehivavy sakaiza. Ny olana momba ny fitiavana sy ny fanambadiana dia mifantoka bebe kokoa amin' ity tsanganan-tsikidy ity. Io no anjara asa fahafito amin' ny sikidy malagasy ka ny sora-tsikidy mety hiaraka aminy no milaza ny mombamomba ny "vady" na ny "vehivavy tiana".

Fahavalo

Ny Fahavalo no tsanganan-tsikidy fahavalo, miapetraka eo manaraka ny Alisay, izay matetika tsy alahatra ho hita maso noho izy vokatry ny famakiana marindrano ny tsanganan-tsikidy efatra voalohany (ny Tale sy ny Maly sy ny Fahatelo ary ny Bilady) manandrify ny tongotr' ireo tsanganan-tsikidy ireo. Ny Fahavalo dia anarana iantsoana ny fahavalo na ny rafy na ny mpifanandrina amin' ny tena. Io no anjara asa fahavalo amin' ny sikidy, ka ny sora-tsikidy mety hiaraka aminy no milaza ny mombamomba ny "fahavalo" na ny "rafy" na ny "mpifaninana" amin' ny tena.

Ny hevitra fonosin' ny tera-tsikidy

Fahasivy

Ny Fahasivy no tsanganan-tsikidy fahasivy, apetraka any amin' ny fàfana faharoa eo ambanin' ireo atao hoe renin-tsikidy, vokatry ny fampifanampiana ny soratry ny Alisay sy ny Fahavalo. Ny Fahasivy dia manondro ny fanahy tsy hita maso sy ny ody. Ny hoe fanahy eto dia izay zavatra inoam-pisiana nefa tsy hita nefa manana ny heriny sy ny sitrapony ary ny asany momba ny fiainan' ny olombelona. Ny hoe ody kosa dia ny zavatra rehetra nalaina avy amin' ny zavaboary ka ampiasaina noho ny hasina sy ny hery tsara na ratsy ananany. Io no anjara asa fahasivy amin' ny sikidy ka ny sora-tsikidy mety hiaraka aminy no milaza ny mombamomba ilay na ireo atao hoe "fanahy" na "ody". Midika izany fa tsy afa-misaraka amin' ny sikidy ny finoana ny fisian' ny fanahy sy ny herin' ny ody.

Ombiasa

Ny Ombiasa no tsanganan-tsikidy fahafolo, apetraka any amin' ny fàfana faharoa eo ambanin' ireo renin-tsikidy, vokatry ny fampifanampiana ny soratry ny Fahasivy sy ny an' ny Haja (na Haza). Ny Ombiasa dia manondro tokoa ny ombiasa na ombiasy. Io no anjara asa fahafolo amin' ny sikidy, ka ny sora-tsikidy mety hiaraka aminy no milaza ny mombamomba ny "ombiasa". Mety ho ilay ombiasa misikidy izany na ombiasa hafa tafiditra ao amin' ny olana tian-kovahana ka namonjena an' ilay mpisikidy.

Haja

Ny Haja na Haza no tsanganan-tsikidy fahiraika ambin' ny folo, apetraka any amin' ny fàfana faharoa eo ambanin' ny renin-tsikidy, vokatry ny fampifanampiana ny soratry ny Fianahana sy ny Abily. Manondro ny sakafo ny Haja. Ny hoe sakafo dia mety ho izay rehetra mandray anjara mivantana amin' ny fahavelomana amin' ny alalan' ny fampidirana azy ao natin' ny vatana, na izay miantoka ny fisian' izany sakafo izany. Manam-pifandraisana amin' ny Maly ("harena") ihany koa izany. Io no anjara asa fahiraika ambin' ny folo amin' ny sikidy, ka ny sora-tsikidy mety hiaraka aminy no milaza ny mombamomba ny "sakafo".

Zanahary

Ny Zanahary na Haky no tsanganan-tsikidy faharoa ambin' ny folo, apetraka any amin' ny fàfana faharoa eo ambanin' ny renin-tsikidy, vokatry ny fampifanampiana ny soratry ny Ombiasa sy an' ny Tovolahy. Manondro ny zanahary (na an' i Zanahary) na ny andriamanitra (na an' Andriamanitra) ny Haky. Ankoatra an' i Zanahary, izay inoan' ny Malagasy fa Mpahary, dia maro ny zavatra ataony hoe "zanahary", ka anisan' izany ny razana izay manana ny tsanganan-tsikidy natokana ho azy, dia ny Asorotà na Asorotany. Io no anjara asa faharoa ambin' ny folo amin' ny sikidy, ka ny sora-tsikidy mety hiaraka aminy no milaza ny mombamomba ny "Zanahary".

Asorotà

Ny Asorotà na Asorotany no tsanganan-tsikidy fahatelo ambin' ny folo, apetraka any amin' ny fàfana faharoa eo ambanin' ny renin-tsikidy, vokatry ny fampifanampiana ny soratry ny Fahatelo sy ny an'ny Bilady. Ny Asorotà dia manondro ny razana. Io no anjara asa fahatelo ambin' ny folo amin' ny sikidy, ka ny sora-tsikidy mety hiaraka aminy no milaza ny mombamomba ny "razana" sy ny hevitry ny razana momba ilay toe-javatra niteraka ny fanontaniana mpisikidy.

Tovolahy

Ny Tovolahy na Saily na Sely no tsanganan-tsikidy fahefatra ambin' ny folo, apetraka any amin' ny fàfana faharoa eo ambanin' ny renin-tsikidy, vokatry ny fampifanampiana ny soratry ny Asorotany sy Lalana. Manondro ny vahoaka ny Tovolahy na Saily na Sely. Io no anjara asa fahefatra ambin' ny folo amin' ny sikidy, ka ny sora-tsikidy mety hiaraka aminy no milaza ny mombamomba ny "vahoaka".

Lalana

Ny Lalana no tsanganan-tsikidy fahadimy ambin' ny folo, apetraka any amin' ny fàfana faharoa eo ambanin' ny renin-tsikidy, vokatry ny fampifanampiana ny soratry ny Tale sy ny an' ny Maly. Manondro ny lalana, araka io anarany io, ny Lalana. Io no anjara asa fahadimy ambin' ny folo amin' ny sikidy, ka ny sora-tsikidy miaraka aminy no milaza ny mombamomba ny "vahoaka".

Trano na Kiba

Ny Trano na Kiba na Akiba no tsanganan-tsikidy fahenina ambin' ny folo sady farany, apetraka any amin' ny fàfana faharoa eo ambanin' ny renin-tsikidy, vokatry ny fampifanampiana ny soratry ny Zanahary sy ny an' ny Tale. Anondroana ny trano tokoa ny Trano na Kiba na Akiba. Io no anjara asa fahenina ambin' ny folo amin' ny sikidy, ka ny sora-tsikidy miaraka aminy no milaza ny mombamomba ny "trano".

Ny sora-tsikidy

Ny sora-tsikidy dia ny endrika isehoan' ny tsanganan-tsikidy na andalan-tsikidy arakaraka ny filaharana sy ny isan' ny voan-tsikidy mamorona azy. Samy manana ny anarany ny sora-tsikidy tsirairay araka ny isa sy ny fipetraky ny voa ao aminy. Izany dia tsy miankina amin' ny toerana misy ilay tsanganana na andalana ao amin' ny fàfana. Noho izany, na dia samy Tale ohatra dia tsy voatery hitovy ny isa sy ny filaharan' ny voa ao aminy. Ireo anarana ireo dia avy amin' ny teny arabo nefa efa nampifanarahin' ny Malagasy amin' ny firafitry ny feon-teniny sady matetika dia very ny tena fifandraisany ka indraindray mifandiso. Izany fifandisoana izany dia hita na amin' ny samy teny malagasy aza.

Ny maha izy azy ny sora-tsikidy tsirairay

Ny sora-tsikidy dia mitondra anarana izay misy tsy fitoviam-panononana araka ny faritra eto Madagasikara. Misy koa ny anarana roa na maro nefa manondro tsanganana iray ihany. Ireo anarana ireo dia manondro ny fiheverana na ny toetran' ny mpitana anjara asa toy ny Tale, Maly, Fahatelo, Bilady, Fianahana, Abily, sns. Samy manana ny fandikany ny sora-tsikidy anefa ny mpisikidy tsirairay, izay mety hifanipaka mihitsy, ka ny homena eto dia santionany fotsiny. Fanampin' izay dia mety hifandiso ny anarana omen' ny mpisikidy ny sora-tsikidy arakaraka ny faritra lisy azy eto Madagasikara.

Tareky

Atao hoe Tareky, Taraiky, Tareke na Taraika ny sora-tsikidy ahitana ireto isam-boan-tsikidy ireto, raha isaina avy any ambony mankany ambany: 1 1 1 1. Mitotaly efatra (ankasa) ny voan-tsikidy mamorona azy. Ny Tareky dia manana toetra fetsy, manalasala, izay toa tsy mahalala zavatra nefa toa mahalala ihany koa.

Jama na Asombola

Atao hoe Jama na Asombola, Asimbola ny sora-tsikidy ahitana ireto isam-boan-tsikidy ireto, raha isaina avy any ambony mankany ambany: 2 2 2 2. Mitotaly valo (ankasa) ny voan-tsikidy mamorona azy, ka lazaina fa "velona" io sora-tsikidy io. Ny Asombola dia manana hery hampitambatra.

Asorasady na Adabara

Atao hoe Asorasady na Alahasady, Alahasaty, Alasady, Alahazady, na Asorovavy, Asoravavy (misy koa ny manao an'io hoe Asoralahy na Asorolahy), na Alidebara, Adabara, Adabaraho ny sora-tsikidy ahitana ireto isam-boan-tsikidy ireto, raha isaina avy any ambony mankany ambany: 2 2 1 1. Mitotaly enina (ankasa) ny voan-tsikidy mamorona azy. Ny Adabara dia maneho ny fahambonian-toetra sy saranga.

Raha tsy faritana mazava ny faritra eto Madagasikara manao ny sikidy dia mifangaro amin' ny anaran' ny Alikasajy ny anaran' ny Asorasady.

Alahasady

Atao hoe Alikasajy na Adabara na Alahasady, Alahasaty, Alasady, na Asoralahy, Soralahy, na Asorara ny sora-tsikidy ahitana ireto isam-boan-tsikidy ireto, raha isaina avy any ambony mankany ambany: 1 1 2 2. Mitotaly enina (ankasa) ny voan-tsikidy mamorona azy. Ny sora-tsikidy Alahasady dia maneho toetr' olona monina amin' ny toerana ambany izay tsy mendrika ny sata misy azy.

Raha tsy faritana mazava ny faritra eto Madagasikara manao ny sikidy dia mifangaro amin' ny anaran' ny Alikasajy ny anaran' ny Asorasady, mifangaro amin' ny anaran' ny Alahasady koa ny anaran' ny Betsivongo.

Alitsimay

Atao hoe Alitsimay, Alisimay, Aditsimay, Aletsimay, Alatsimay, Alitsimahy na Alotsima ny sora-tsikidy ahitana ireto isam-boan-tsikidy ireto, raha isaina avy any ambony mankany ambany: 2 1 1 2. Mitotaly enina (ankasa) ny voan-tsikidy mamorona azy. Maneho ny toetra sarotiny izay mety hitarika mankany amin' ny haratsiam-panahy ny Alitsimay.

Alokola

Atao hoe Alokola, Alikola, Alahokoja na Alokolo ny sora-tsikidy ahitana ireto isam-boan-tsikidy ireto, raha isaina avy any ambony mankany ambany: 1 2 2 1. Mitotaly enina (ankasa) ny voan-tsikidy mamorona azy. Maneho ny fitiavam-pahefana sy ny fahaiza-mitarika ny Alokola.

Mohadidy na Alohotsy

Atao hoe Mohadidy na Alohotsy, Alihotsy, Alahotsy, na Alakaosy ny sora-tsikidy ahitana ireto isam-boan-tsikidy ireto, raha isaina avy any ambony mankany ambany: 2 1 2 1. Mitotaly enina (ankasa) ny voan-tsikidy mamorona azy. Sora-tsikidy malemy tongotra ny Alohotsy.

Raha tsy faritana mazava ny faritra eto Madagasikara manao ny sikidy dia mifangaro amin'ny anaran' ny Mohadidy ny anaran' ny Karija.

Adalo

Atao hoe Adalo na Karija na Mikarija, na Alohotsy ny sora-tsikidy ahitana ireto isam-boan-tsikidy ireto, raha isaina avy any ambony mankany ambany: 1 2 1 2. Mitotaly enina (ankasa) ny voan-tsikidy mamorona azy. Sora-tsikidy Adalo dia maneho ny tsy fahaiza-manetry tena sy ny fitiavana seho ivelany, ny tsy fisian' ny fifandraisana amin' ny tany niaviana, nefa tsy misy afaka misakana azy amin' ny fampiroborobo ny fivelomany.

Raha tsy faritana mazava ny faritra eto Madagasikara manao ny sikidy dia mifangaro amin' ny anaran' ny Mohadidy ny anaran' ny Adalo.

Alaimora

Atao hoe Alaimora, Alahamora, Alahimora, Alohomora, Alemora, Alahomora, Alaomora ny sora-tsikidy ahitana ireto isam-boan-tsikidy ireto, raha isaina avy any ambony mankany ambany: 2 1 2 2. Mitotaly fito (tsy ankasa) ny voan-tsikidy mamorona azy. Ny sora-tsikidy Alaimora dia milaza ny fahamorana.

Alibiavo

Atao hoe Alibiavo, Alibeavo, Alibiavo, Alibaiavy, Alibiavy, Alabiavo, Alibeavotse, Alibeiavo, Alibeavy na Adibijady ny sora-tsikidy ahitana ireto isam-boan-tsikidy ireto, raha isaina avy any ambony mankany ambany: 2 2 1 2. Mitotaly fito (tsy ankasa) ny voan-tsikidy mamorona azy. Ny Alibiavo dia maneho ny avonavona sy ny sedrana sarotra.

Alahizana

Atao hoe Alaizana, Alihizana, Alizany, Alahizany, Alihiza, Aalaizany, Relahaza, Alaizana, na Adimizana ny sora-tsikidy ahitana ireto isam-boan-tsikidy ireto, raha isaina avy any ambony mankany ambany: 1 2 2 2. Mitotaly fito (tsy ankasa) ny voan-tsikidy mamorona azy. Sora-tsikidy maneho zavatra tsy misy dikany sady ratsy sy ambany indrindra ary ny tsy fahamarinan-toerana ny Alaihizana.

Alikisy

Atao hoe Alikisy, Alikise, Aldikisy, Alinohisa ny sora-tsikidy ahitana ireto isam-boan-tsikidy ireto, raha isaina avy any ambony mankany ambany: 2 2 2 1. Mitotaly fito (tsy ankasa) ny voan-tsikidy mamorona azy. Sora-tsikidy malemy tongotra ny Alikisy.

Alakarabo na Kizo

Atao hoe Alakarabo, Alikarabo, na Kizo ny sora-tsikidy ahitana ireto isam-boan-tsikidy ireto, raha isaina avy any ambony mankany ambany: 1 2 1 1.

Mitotaly dimy (tsy ankasa) ny voan-tsikidy mamorona azy. Maneho ny fahavokarana ny Alakarabo.

Betsivongo na Alikasajy

Atao hoe Betsivongo, Alikasajy, Alikozaza, Adikasajy, Adikasajy, Alikoasajy, Alakasajy, Likoasajy ny sora-tsikidy ahitana ireto isam-boan-tsikidy ireto, raha isaina avy any ambony mankany ambany: 1 1 2 1. Mitotaly dimy (tsy ankasa) ny voan-tsikidy mamorona azy. Maneho ny faharesena ny Alikasajy.

Raha tsy faritana mazava ny faritra eto Madagasikara manao ny sikidy dia mifangaro amin' ny anaran' ny Alahasady ny anaran'ny Betsivongo.

Karija

Atao hoe Karija, Kariza, Karinja, na Adalo, na Vontsira ny sora-tsikidy ahitana ireto isam-boan-tsikidy ireto, raha isaina avy any ambony mankany ambany: 1 1 1 2. Mitotaly dimy (tsy ankasa) ny voan-tsikidy mamorona azy. Ny sora-tsikidy Karija dia maneho ny fandresena sy ny talentan' ny mpitarika ary ny an' ny mpanasitrana sy ny mpahita.

Alakaosy

Atao hoe Alakaosy ny sora-tsikidy ahitana ireto isam-boan-tsikidy ireto, raha isaina avy any ambony mankany ambany: 2 1 1 1. Mitotaly dimy (tsy ankasa) ny voan-tsikidy mamorona azy. Maneho zavatra na olona manan-toetra tokony hohalavirina na tokony horesena ny Alakaosy.

Fanasokajiana ny sora-tsikidy

Raha ankasa, izay atao hoe koa "tsy ota" (miisa 4 na 6 na 8) ny totalin' ny voan-tsikidy ao amin' ny sora-tsikidy iray dia atao hoe mpanjaka izany, fa raha tsy ankasa na "ota" (miisa 5 na 7) kosa dia atao hoe andevo. Ny fanavahana ny mpanjaka sy ny andevo dia misy dikany lehibe amin' ny fanakarana ny hevitry ny sikidy. Mahery ny mpanjaka fa malemy kosa ny andevo.

Mpanjaka

Mpanjaka ny Tareky (1 1 1 1 = 4), ny Alahasady (1 1 2 2 = 6), ny Adalo (1 2 1 2 = 6), ny Alokola (1 2 2 1 = 6), ny Alotsimay (2 1 1 2 = 6), ny Alohotsy (2 1 2 1 = 6), ny Adabara (2 2 1 1 = 6) ary ny Asombola (2 2 2 2 = 8).

Andevo

Andevo kosa ny Karija (1 1 1 2 = 5), ny Alimizanda (1 1 2 1 = 5), ny Alakarabo (1 2 1 1 = 5), ny Renilaza (1 2 2 2 = 7), ny Alakaosy (2 1 1 1 = 5), ny Alaimora (2 1 2 2 = 7), ny Alibiavo (2 2 1 2 = 7) ary ny Alikisy (2 2 2 1 = 7).

Anaran' ny sora-tsikidy amin' ny teny arabo

Ireto ny anaran' ny sora-tsikidy amin' ny teny arabo, nefa marihina fa tsy tokana ireo anarana ireo fa mety samihafa arakaraka ny fotoana sy ny toerana nanaovana ny sikidy tany amin' ny faritra arabo :

1. El kausadj "vitsy volombava" (1 1 2 1) (Alikasajy)
2. Ed dahik "fihomehezana" (1 2 2 2) (-)
3. El otba ed dâkhila "tokonana anatiny (fidirana)" (2 1 1 1)
4. El bayad "hafotsy", "loko fotsy" (2 2 1 2) (Alibiavo)
5. Et tariq "lalana" (1 1 1 1) (Tareky na Taraiky)
6. El qabd el kharidj "tadim-baravarana miditra" (1 2 1 2) (-)
7. El homra "hamena" na "loko mena" (2 1 2 2) (Alaimora na Alahamora)
8. El mankus "voavadika", "voatsingoloka" (2 2 2 1) (Alinkisy)
9. An nasr el kharidj "fandresena mivoaka" (1 1 2 2) (-)
10. Et thaqàfa "faranitan-tsaina", "fahalalana" (1 2 2 1) (-)
11. El idjtimaà "fihaonana", "firaisana", "fikambanana" (2 1 1 2) (Alotsimay)
12. An nasr ed dâkhil "fandresena miditra" (2 2 1 1) (-)
13. El otbet el kharidja "tokonana ivelany (fivoahana)" (1 1 1 2) (Karija)
14. Naqiyou el khadd "madio takolaka" (tsy misy volom-bava) (1 2 1 1) (-)
15. El qabd ed dakhil "tadim-baravarana mivoaka" (2 1 2 1) (-)
16. El djamaâ "vahoaka", "fivoriambe" (2 2 2 2) (Jama)

Ny mpisikidy

Sokajin' ny mpisikidy

Ny mpisikidy dia matetika tsy mionona amin' ny maha mpisikidy azy fotsiny fa misahana zavatra maro toy ny fanandroana sy ny fanaovana ody, ka matetika dia ny ombiasa na ombiasy ihany no mpisikidy.

Ny mpisikidy dia mety ho mbola mianatra, na vao mizatra asa, na efa mahay ka manana traikefa betsaka. Atao hoe tsimaito ny mpisikidy mahay any amin' ny faritry ny Antandroy. Ny ombiasa mpisikidy dia tokony hanana ody sy sampy (na mohara), sady tokony mahalala ny fampiasana ny zava-maniry (atao hoe volohazo).

Lehilahy mpisikidy

Matetika dia lehilahy mihoatra ny efapolo taona no misahana ny asan' ny mpisikidy.

Vehivavy mpisikidy

Amin' ny faritra maro dia tsy afaka ny ho mpisikidy ny vehivavy raha tsy efa maty ray na raha tsy efa tsy eo intsony fa efa maty ny anadahy iray tampo aminy rehetra.

Mpisikidy tsy ombiasa

Azon' ny tsirairay atao ny misikidy nefa inoan' ny Malagasy maro fa tsy ho marina ny zavatra hitany amin' ny alalan' ny sikidy nataony noho izy tsy nohasinina manokana amin' izany. Hikirakira voan-javatra tsy misy dikany izy raha tsy nandalo fianarana sy sedra maro, tsy ho marina ny faminaniany ny hoavy sy ny famantarany ny zava-miafina, tsy ho sitrana ny aretina, tsy ho voavaha ny olana. Ny antony dia satria tsy hifoha ny sikidy, tsy hovoatoka na tsy ho taitra amin' ny fitokavana atao ny razana sy ny fanahy hitarika ny tanan' ny mpisikidy.

Fifandraisan' ny mpisikidy

Fifandraisan' ny samy mpisikidy

Mifandray ny samy mpisikidy raha tsy misy ny tsy fifankazahoana noho ny antony maro. Mifanakalo traikefa ny mpisikidy, mampianatra izay olona tokony handova ilay fahalalana. Misy koa ny fifampivarotana fahalalana toy ny fomba filaharan-tsikidy manana ny maha izy azy manokana nefa tsy ary ho lanin' ny mpisikidy hafa tsianjery. Raha misy ny fifampivarotana dia amin' ny alalan' ny biby fiompy na vola izany. Atao sary amin' ny taratasy ny sora-tsikidy mba hahamora ny fitadidiana na ny fandikana azy homena ny mpisikidy liana satria tsy mbola manana an' izany.

Ny fampiasana ny sikidy

Fanamasinana ny sikidy sy ny zavatra momba azy

Mba hahamasinana ny sikidy sy ny ody amam-panafody homen' ny ombiasa ny mpanontany azy dia andrarahany vovoka fotsy ny sikidy efa mivelatra ka akany izany vovoka izany ka atao ny anaty kaopy na kapoaka sy afangarony amin' ny zavatra hafa toy ny ravin-kazo nototoina, ny vovo-kazo sahaza izany, ny tantely, ny ronono, ny zavatra avy ao amin' ny sampy na mohara, ny ram-biby nanaovana sorona, sns. Izany fangaron-javatra atao amin' ny sikidy izany no entina eo amin' ny toerana voatondron' ny sikidy hanaovan-javatra mba hanalana ny faditra na handroahana ny vintan-dratsy, ho fofonin' ny marary, hafafy amin' ny mpanontany mila tsodrano, na hatelina koa aza.

Antony ampiasana ny sikidy

Amin' ny fahalalana ny anton' ny aretina

Heverin' ny Malagasy ho roa ny antony mahatonga ny olona harary: mety ho avy amin' ny herin' ny fanahy tsy hita maso izany na avy amin' ny asan' ny olombelona. Raha avy amin' ny fanahy ny aretina dia midika sazy na fampitandremana izany, ka raha tsy andraisana fepetra ny marary dia mety hihamafy ny aretiny. Mety nahatezitra ny fanahy ny tsy fanajana ny fady na ny tsy fanajana ny voady natao. Mety avy amin' ny sitrapon' ny olona no mahatonga ny aretina, ka izany no atao hoe tolaka. Mety avy amin' ny sakafo nasiana ody izany na amin' ny ody mahataka-davitra. Ilay olona namorika ny namany io no atao hoe Fahatelo amin' ny voambolan' ny mpisikidy.

Alohan' ny handeha

Tsaratsara kokoa ho an' ny Malagasy mpandala ny finoan-drazana ny manontany mpisikidy sy mpanandro alohan' ny handehanany an-tany lavitra mba hahafantarany ny andro tsara tokony hiaingany sy mba hahalalany na mety na tsy mety amin' ny vintany ilay toerana tiany haleha. Misy koa ny olona tsy mivoaka ny tranony mihitsy raha tsy efa nijery sikidy.

Alohan' ny hitady harena

Alohan' ny hitady harena dia tian' ny Malagasy mino ny sikidy ny tsy manatanteraka zavatra mety hahavery harena azy na hampiditra loza hafa. Ohatra, alohan' ny hitady volamena na volafotsy dia tsy maitsy tondroin' ny mpisikidy ny andro tsara tokony hanombohany izany.

Alohan' ny hanatanteraka fanambadiana

Amin' ny Malagasy mandala ny finoan-drazana dia tsara raha fantarin' ny lehilahy te hampakatra vehivavy iray ny vintan' ity vehivavy ity, sao mifandratra vintana izy roa.

Alohan' ny hanorina zavatra

Amin' ny toerana maro eto Madagasikara izay mbola mandala ny finoan-drazana, na amin' izao andron' ny fandrosoana izao aza, dia tsy maitsy anontaniana amin' ny mpisikidy ny andro tsara hanombohana ny fanorenana trano na sekoly na hanamboarana tohodrano na fantsakana, sns, raha tsy izany dia tsy sahy hampiasa ny zava-bita ny mponina nitondrana ny asa fampandrosoana satria heveriny fa mety andro ratsy sy toerana ratsy no nanaovana izany asa izany.

Fitenenana momba ny sikidy sy ny mpisikidy

• Sikidy soa tsy andihizana, sikidy ratsy tsy itomaniana.
• Sikidin-dRahivina: laha tsy lahy, vavy.
• Sikidin-dRandranobe: tsy ody faty, fa ala nenina.
• Sikidin-dRatsiambara: ny vava mandambolambo no androatokom-pahaizana.
• Aza mila voa tsy ary, toy ny mpisikidy mampandihy ny marary.
• Manao zanaky ny mpisikidy ka tsy mba ho faty, na zanaky ny mpanefy ka tsy ho may.

Voambolana

• Adibijady na Alibijady: anaran' ny laharan-tsikidy fahavalo amin' ny sikidy alanana: 1 2 2 1
• Adikasajy na Alikasajy: anaran' ny laharan-tsikidy faharoa ambin' ny folo amin' ny sikidy alanana
• Adinkisa na Adikisy na Alinkisa: anarana laharan-tsikidy iray amin' ny sikidy alanana
• Aditsimay na Alitsimay: anaran' ny laharan-tsikidy fahenina amin' ny sikidy alanana
• Ajale: anarana iantsoana ny tsiny fototry ny loza
• Alaizany: anaran' ny laharan-tsikidy fahadimy amin' ny sikidy alanana
• Alanana na sikidy alanana: karazan-tsikidy misy andalana efatra, mitondra laharana efatra tsirairay avy indray
• Asoralahy: anaran' ny laharan-tsikidy fahatelo amin' ny sikidy alanana
• Asoravavy: anaran' ny laharan-tsikidy fahefatra amin' ny sikidy alanana
• Dovy: anarana iantsoana ny fahavalo na ny rafy
• Fahatelo na Fahatelobe: ilazana ny fahavalo sy ny rafy, iantsoana ny laharana fahatelo amin' ny sikidy
• Fahavalo: iantsoana ny mpisompatra, ny rafy, ny miady sy mifanohitra amin' ny tena ka mitady hamono
• Fohafoha: teny ampiasan' ny mpisikidy hamohazany ny fanahy, indrindra ny fanahinan' ny razana
• Jama: fandaharana ankasa ny voan-tsikidy, ka mifanohitra amin' ny "taraiky" izay tsy ankasa
• Joria: karazan-tsikidy ametrahana amin' ny laharana roa mifanao ambony sy ambany ny voan-tsikidy ao anaty kitranotrano valo valo avy
• Molahidy: anaran-daharan-tsikidy
• Odovy: anaran' ny laharan-tsikidy milaza loza na tsy fanambinana
• Ontany: anaran' ny laharan-tsikidy izay midika hoe "tany" na "tanàna"
• Safaray: anaran' ny laharan-tsikidy fahadimy ambin' ny folo, izay midika hoe "lalana"
• Saily: anaran' ny laharan-tsikidy fahefatra ambin' ny folo, milaza ny reny na ny besinimaro
• Sorotà: anaran' ny laharan-tsikidy fahatelo ambin' ny folo, izay midika hoe "mpitsara"
• Tale: anaran' ny voan-tsikidy voalohany amin' ny laharan-tsikidy voalohany
• Vontsira: anarana laharan-tsikidy

Fijerin' ny fivavahana hafa ny sikidy

Fijerin' ny kristianisma ny sikidy

Amin' ny ankapobeny dia manohitra ny fanandroana sy ny sikidy ny fivavahana kristiana eto Madagasikara na dia misy amin' ny Kristiana isam-batan' olona ny mbola mankany amin' ny mpanandro mba hamantara ny tokony hataony.

Ny hevitry ny Katôlika

Mazava ny voasoratra ao amin' ny Katesizin' ny Fiangonana Katôlika (KFK) ny amin' ny fandavany ny fanandroana sy ny sikidy ary ny mazia araka izao:

"Tsy azo ekena avokoa ny sikidy amam-panandroana sy izay fomba rehetra miendrika izany: fangataham-bonjy amin' i Satàna na amin' ireo demony, fiantsoana ny maty na ireo fomba amam-pihetsika hafa misandoka ho "mahalala" ny hoavy. Ny fizahana vintana (horoscope), ny fanandroana atao amin' ny fandinihana ny antokon-kintana (astrologie), ny fanandroana amin' ny fijerena bika aman-tsipitsipika eo amin' ny felatanana (chiromancie), ny fanazavana ny fambara miseho, ny fanazavana ny vintana, anjara, lahatra, mosavy, ny faminaniana amin' ny fisehon-javatra mahazendana, ny fitadiavam-bonjy amin' ny mpamoha angatra; ireo rehetra ireo dia mirakitra hery mangeja eo amin' ny fotoana, eo amin' ny tantara ary farany eo amin' ny olombelona, sady koa mirakitra faniriana hihavana amin' ireo hery miafina. Ireo rehetra ireo dia zava-manohitra ny fitokiana amin' Andriamanitra sy ny voninahiny ary ny fanajana Azy, izay tokony hotanterahintsika Aminy irery ao anatin' ny fahatahorana Azy amim-pitiavana.".

Jereo koa

• Sikidy

• Tsanganan-tsikidy: Tale, Maly, Fahatelo, Bilady, Fianahana, Abily, Alisay, Fahavalo, Fahasivy, Ombiasa, Haja (na Haza), Zanahary, Asorotà (na Asorotany) Tovolahy, Lalana, Trano (na Kiba na Akiba).

• Torovintana - fanandroana - fanandroana malagasy - sikidy - sikidy arabo.

Tahirin-kevitra azo anovozana

Boky

• Balard, Martine, 2002, Madagascar 1916-1945. Les regards d’un administrateur-ethnographe : Raymond Decary. Sainte-Marie (La Réunion), Azalées Éditions.

• Bloch, Maurice, 1968, "Astrology and Writing in Madagascar", in Jack Goody, ed., Literacy in Traditional Societies. Cambridge, Cambridge University Press : 278-297.

• Chemillier M., "Divination et rationalité à Madagascar", K. Chemla (éd.), Actes du colloque de synthèse Histoire des savoirs, décembre 2007, p. 241-258.

• Chemillier, Marc, Denis Jacquet, Victor Randrianary & Marc Zabalia, 2005, "L'art des devins à Madagascar", Pour la science 47 : Mathématiques exotiques : 90-95.

• Dandoau (Berthe), "Ody et fanafody" in Bulletin de l’Académie Malgache, N° XI, Antananarivo, 1912.
• Dandouau (André.), "Ny fahombiazan' ny sikidy" in Bulletin de l'Académie Malgache, Tananarive, 1908 (pp. 62-72).
• Decary, Raymond, La divination malgache par le sikily, Paris, Publication du Centre Universitaire des Langues Orientales vivantes (Volume IX), 1970. ELIADE (Mircea), Le sacré et le profane, Paris, Gallimard, 1965.

• Faublée (Jacques), "Techniques divinatoires et magiques chez les Bara de Madagascar" in Journal de la Société des Africanistes, Paris, 1951, (T. XXXI), 1951 (pp 127-138).

• Ferrand, Gabriel, 1905, "Un chapitre d’astrologie arabico-malgache", Journal asiatique, sept.-oct. : 193-275.

• Ferrand, Gabriel., 1891-1902, Les musulmans à Madagascar et aux Iles Comores, 3 vols (1891, 1893, 1902), Paris: Ernest Leroux.

• Fivondronamben' ny Eveka eto Madagasikara (mpandika teny), Katesizin' ny Fiangonana Katôlika, Antananarivo, Madagasikara, 2009.

• Flacourt, Étienne de, 1995, Histoire de la grande isle de Madagascar. Paris, Inalco-Karthala.

• Hébert, J.C., 1961, "Analyse structurale des géomancies comoriennes, malgaches et africaines", Journal de la Société des Africanistes

• Jaulin, Robert, 1966, La Géomancie : analyse formelle. Notes mathématiques de Robert Ferry et Françoise Dejean. Paris-La Haye, Mouton ("Cahiers de l’homme, nouv. sér." 4).

• Lasnet, Dr., 1899 "Notes d'ethnologie et de médecine sur les Sakalaves du Nord-Ouest", Annales d’hygiène et de médecine coloniale : 471-497.

• Lévy-Bruhl, Lucien, 1922, La Mentalité primitive. Paris, Librairie Félix Alcan.

• Rabedimy (Jean François), "Contribution de l'ombiasy à la formation du royaume Menabe" in Les souverains de Madagascar. L’histoire royale et ses résurgences contemporaines (sous la direction de Françoise Raison-Jourde), Paris, Karthala, 1983 (pp.177-192).

• Rabedimy (Jean François), Pratiques de divination à Madagascar ; Techniques du Sikily en Pays Sakalava Menabe, Travaux et Documentation de l’ORSTOM (N°51), PARIS, 1976
• Rabedimy, Jean-François, et al. “I.IV.8 The Mikea of Madagascar.” The Cambridge Encyclopedia of Hunters and Gatherers, edited by Richard B. Lee and Richard Heywood Daly, 1st ed., Cambridge University Press, 2006. Credo Reference.
• Russillon (Henri), "Le sikidy malgache" in Bulletin de l’Académie Malgache, (Vol VI), Tananarive, 1908-1909 (p.p. 115-162).
• Sibree, James (June 1862). "Divination among the Malagasy, Together with Native Ideas as to Fate and Destiny". Folklore. 3 (2): 193–226.

• Steinschneider, M., 1877, "Die Skidy oder check geomantischen Figuren", Zeitschrift der deutschen Morgenländischen Gesellschaft.

• Tannery, Paul, 1995 [1912], "Le Rabolion. Traités de géomancie arabes, grecs, et latins", in Mémoires scientifiques. Paris, Jacques Gabay : IV, 295-411.

Rohy ivelany

• "Sikidy" in Rakibolana malagasy sy rakipahalalana momba an' i Madagasikara.
• Marc Chemillier, Denis Jacquet Victor Randrianary & Marc Zabalia, "Aspects mathématiques et cognitifs de la divination sikidy à Madagascar", journals.openedition.org

• La divination sikidy à Madagascar Archived Janoary 30, 2020 at the Wayback Machine ()
• "Sikidy", Anthropomada.com
• "Sikidy" ehess.modelisationsavoirs.fr
• "Mathématique de tradition orala (PDF)", recherche.ircam.fr

• Ascher, Marcia (1997). "Malagasy Sikidy: A Case in Ethnomathematics (PDF)". Historia Mathematica. 24 (4): 376.

• Skinner, Stephen (1980-01-01). Terrestrial astrology: Divination by geomancy (PDF) (1st ed.). London ; Boston: Routledge & Kegan Paul.
• Anona, Manelo, 2001 "Aspects mathématiques du sikidy", Université d’Antananarivo, Département de mathématique et informatique.
• "Ny sikidy (PDF)", madarevues.recherches.gov.mg
• Jean François Rabedimy sy Etienne Razafindehibe, Cours N°1 : "La divination au quotidien : le sikidy et ses formes symboliques ", www.anthropomada.com
• Jean François Rabedimy sy Eugène Régis Mangalaza, Cours N°2 : "La divination au quotidien : le sikidy et ses formes symboliques ", www.anthropomada.com
• Jean François Rabedimy sy Eugène Régis Mangalaza, Cours N°3 : "La divination au quotidien : le sikidy et ses formes symboliques ", www.anthropomada.com
• Jean François Rabedimy sy Eugène Régis Mangalaza, Cours N°4 : "La divination au quotidien : le sikidy et ses formes symboliques ", www.anthropomada.com
• J. F. Rabedimy, "Pratique de divination à Madagascar (PDF)" Archived Mey 18, 2024 at the Wayback Machine, madadoc.irenala.edu.mg