Etiôpia

I Etiôpia na ny Repoblika Demôkratika Federalin' i Etiôpia dia firenena ao amin' ny Tandrok' i Afrika ao Afrika Atsinanana, izay izay manana velaran-tany mirefy 1 127 127 km², mifanila amin' i Eritrea ao avaratra, i Sômalia ao atsinanana-atsimo-atsinanana, i Sodàna ao avaratra-andrefana, i Sodàna Atsimo ao andrefana-atsimo-andrefana, i Kenia ao atsimo ary i Jibotỳ ao avaratra atsinanana. I Addis-Abeba no renbivohiny. Heverina ho nipoitra avy ao amin' ny faritr' i Etiôpia ny olombelona: ny aostralôpiteka voalohany, izay razamben' ny olombelona, dia niseho tao voalohany tany amin' ny 4,5 tapitrisa taona tany aloha. Atao hoe Etiôpiana ny vahoaka ao amin' io firenena io.

Miompana amin' ny fambolena izay velezin' ny haintany mafy matetika ny toekaren' i Etiôpia. Nandritra ny taompolo 1970 sy teo antenatenan' ny taompolo 1980 dia niharan' ny haintany sy ny kere izay nandravarava tokoa i Etiôpia. Ankehitriny dia i Etiôpia no firenena mahantra indrindra eto an-tany.

Tamin' ny taonjato faha-2 taor. J.K. no niorenan' ny fanjakana voalohany tany, dia ny Fanjakan' i Aksoma. Niova finoana ho amin' ny kristianisma ity fanjakana ity roanjato taona taty aoriana. Tamin’ ny taonjato faha-15 vao teraka ny fanjakam-panjaka tokana etiôpiana ka ny mpanjaka tamin' izany dia nantsoina hoe negosy (negus) izay midika hoe "emperora" na "mpanjakan' ny panjaka".

Taorian' ny fisokafan’ ny lakandranon' i Suez izay mampitohy ny Ranomasina Mediteranea amin' ny Ranomasina Mena dia nanandrana ny hifehy ireo lalalan' ny raharaham-barotra ny Eorôpeana, ohatra amin' izany i Italia izay nanao ho eo ambany fahefana sy fiarovany ny tanin' i Etiôpia manontolo. Nahazo ny faheleovan-tenany i Etiôpia tamin' ny taona 1896. Tamin' ny fanapahan' ny emperora Haile Selassie dia nandrafitra ny lalàm-panorenany voalohany i Etiôpia tamin' ny taona 1931. Tamin' ny taona 1974 i Haile Selassie dia naongan' ny miaramila ka nandao ny fitondrana ka tsy nisy intsony ny emperora tao Etiôpia. Taorian' izay dia nanjaka ny ady mitam-piadiana teo amin' i Etiôpia sy i Eritrea (izay faritany etiôpiana taloha tamin' ny taona 1962-1993).

Tamin' ny taona 2021 dia nisy mponina miisa manodidina ny 110 880 000 i Etiôpia. Ny fiteny amharika no fiteny ôfisialy any Etiôpia.

Tantara

Niditra an-keriny tao Etiôpia i Italia tamin' ny volana oktobra 1935 ary nibodo ny renivohitra ny 5 mey 1936 ka hatramin' ny 5 mey 1941.

Jeôgrafia

Ao amin' ny saikanosy (Tandrok' i Afrika) amin' ny tapany avaratra-atsinanan' i Afrika no misy an' i Etiôpia. Hatramin' ny nahazoan' i Eritrea ny fahaleovantenany dia tsy nanana sisin-dranomasina namaritra azy intsony i Etiôpia, ary miray vodi-rindrina amin' i Sômalia, Sodàna, Kenia, ny Repoblikan' i Jibotỳ ary Eritrea izy.

Jereo koa

Vahoaka ao Etiôpia

Fiteny ao Etiôpia

Firenena ao Afrika

Afrika Atsimo - Alzeria - Angôla - Benîno - Borkina Fasô - Borondy - Bôtsoana - Ejipta - Eritrea - Esoatiny (Soazilandy taloha) - Etiôpia - Gabôna - Gambia - Ganà - Ginea - Ginea Bisao - Ginea Ekoatôrialy - Jibotỳ - Kamerona - Kapvera - Kenia - Kômôro - Kôtidivoara - Lezôtô - Liberia - Libia - Madagasikara - Malaoy - Malỳ - Maorisy - Maoritania - Marôka - Môzambika - Namibia - Nizera - Nizeria - Oganda - Repoblika Arabo Saharaoy Demôkratika - Repoblika Demôkratikan' i Kôngô - Repoblikan' i Afrika Afovoany - Repoblikan' i Kôngô - Roanda - Saô Tôme e Prinsipe - Seisely - Senegaly - Siera Leôna - Sodàna - Sodàna Atsimo - Sômalia - Sômalilandy - Tanzania - Tôgô - Tonizia - Tsady - Zambia - Zimbaboe

Lohahevitra hafa

Kôntinenta eto an-tany

Afrika
Amerika (Amerika Avaratra - Amerika Atsimo)
Azia
Eorôpa
Ôseania
Antarktika