Pentekôtisma

Ny pentekôtisma, izay atao hoe koa hetsiky ny Pentekôsta, dia fireham-pinoana kristiana ara-pilazantsara (evanjelika) vokatry ny fifohazam-panahy notarihin' ny pastora amerikana Charles Fox Parham sy William Joseph Seymour tao Etazonia tamin' ny taona 1906. Io hetsika io dia manana izao toetra izao: manome lanja manokana ny Baiboly, ny fahateraham-baovao, ny batisan' ny Fanahy Masina, ny fanomezam-pahasoavan' ny Fanahy Masina, ny batisan' ny olon-dehibe amin' ny maha vavolombelona an-tsitrapo azy, ny fananana saina tia mamita iraka (asa misiona), ny fanokanan-tena ara-pitondran-tena amin' ny fiainana, ny fahaleovan-tenan' ny fiangonana isan-toerana (kôngregasiônalisma), ny fisarahan' ny Fiangonana sy ny Fanjakana. Ny pentekôtisma dia mitovy amin' ny Hetsika karismatika, nefa nivoatra taloha kokoa (indrindra ny tao Etazonia). Ny Kristiana karismatika, indrindra tamin' ny fotoana niantombohan' ireo hetsika ireo, dia samy nitoetra tsy niala amin' ny fiangonany avy. Manao fiteny tsy fantatra ny Pentekôtista sady mazoto mifady hanina.

Teôlôjia pentekôtista

Ny teôlôjia pentekôtista dia tsy miavaka amin' ny teôlôjian’ ny Fiangonana ara-pilazantsara, afa-tsy ny amin-javatra vitsivitsy.

Ny Baiboly: fahefana tampony sady farany momba ny finoana

Ny ankamaroan' ny fiangonana pentekôtista dia mitory teôlôjia izay manao lohalaharana ny fahamarinan’ ny Baiboly. Ny ankamaroan' ny Pentekôtista dia miombon-kevitra amin' ny fampianaram-pinoana momba ny tsy fisian-diso ao amin' ny Baiboly. Tsy mitovy amin' ireo Fôndamentalista anefa izy ireo satria manome lanja bebe kokoa ny fahatsapana ara-panahy isam-batan' olona.

I Jackie David Johns dia manamarika fa ny Soratra Masina dia mitana anjara toerana manokana eo amin’ ny fiheveran' ny Pentekôtista izao tontolo izao satria ny Fanahy Masina dia miasa mandrakariva ao amin' ny Baiboly. Ho an' ny Pentekôtista, ny fihaonana amin’ ny Soratra Masina dia fihaonana amin' Andriamanitra; ny Soratra Masina no filamatra ny amin’ ny firaisana amin’ Andriamanitra sy hahafantarana an’ izao tontolo izao.

Fanindriana mafy ny amin' ny Fanahy Masina

Anisan' ireo zavatra tena mampiavaka ny Pentekôtista amin' ny Fiangonana evanjelika hafa ny fanomezany lanja lehibe ny Fanahy Masina^[1] izay inoany fa miantoka ny fahatanterahan' ny fahateraham-baovao sy ny batisan' ny Fanahy Masina.

Ny fahateraham-baovao

Araka ny finoan' ny Pentekôtista dia hitoetra ao amin' ny olon-drehetra voavonjy marina ny Fanahy Masina sady miasa amin' ny alalan' izy ireo^[2] ^[3]. Ny olona izay avy novonjena tamin' ny alalan’ ny fahateraham-baovao mitohy dia miova tsikelikely ka amin’ ny farany dia hiray amin’ ny Tenan' i Kristy amin’ ny fiomboany amin’ ny Fiangonana^[4]. Ny fahateraham-baovao dia mahatonga ny Kristiana ho vaovao sy hohamarinina, ary ny asa fanamasinana ataon’ ny Fanahy Masina dia manomboka amin’ izay. Ny lalan' ny famonjena (latina: ordo saluto: dingana mankany amin' ny famonjena) dia mitarika amin' ny famonjena ny fanahy.

Ny batisan' ny Fanahy Masina

Mino ny Pentekôtista fa misy asa faharoan’ ny Fanahy Masina, dia ny batisan' ny Fanahy Masina na batisa ao amin' ny Fanahy Masina, izay ahafahan’ ny mino hanana fiombonana hentitra amin’ ny Fanahy Masina sy hahafahany manao ny asa fanompoana kristiana^[5] ^[6]. Mamonto tanteraka ny olona ny Fanahy Masina ary izany batisa izany dia miseho amin’ ny alalan’ ny fiteny tsy fantatra^[7] ^[8] ^[9]. Matetika dia aorian' ny batisan' ny rano io batisa io nefa koa mety hiara-miseho aminy na hialoha lalana azy. Mampiavaka indrindra ny Pentekôtista amin' ny Kristiana evanjelika hafa izany satria ireto sasany ireto dia mino fa tsy ny fanaovana fiteny tsy fantatra ihany no famantarana ny batisan’ ny Fanahy Masina fa misy famantarana azo tsapaina hafa koa.

Ny fananterana ny amin' ny fanomezam-pahasoavan' ny Fanahy

Ny Pentekôtista dia manantitra ny amin’ ny fanomezam-pahasoavana avy amin' ny Fanahy Masina (izay heveriny ho fisehoan' Andriamanitra ara-panahy amin' ny fomba mitohy eo amin' ny tantaran' ny olombelona sy amin' ny tantaram-piainany), noho ny fahasoavana mahagaga ilain' ny Kristiana tsirairay mba hahafahany mandray anjara amin’ ny fanompoana ampanaovin’ ny Fiangonana^[10]. Ireto avy ireo fanomezam-pahasoavana ireo:

ny teny fahendrena: teny na hafatra mahagaga omena ny olona iray;

ny teny fahalalana: fahafahana hahazo tsara ny tian' ny Soratra Masina ho lazaina sy ny foto-pampianarana kristiana;

ny finoana;

ny fanasitranana mahagaga amin’ ny alalan' ny fametrahan-tanana: fanasitranana aretina tsy sitran' ny fitsaboana môderina^[11]; miankina amin’ ny sitrapon’ Andriamanitra sy ny finoana izany satria raha tsy misy ny finoana dia tsy misy ny fahagagana.

ny faminaniana;

ny fanavahana ny fanahy samy hafa;

ny fitenenana amin' ny fiteny samy hafa tsy fantatra: porofo voalohan' ny batisan' ny Fanahy io; ny ankamaroan' ny fiangonana pentekôtista dia mihevitra fa ny tsy fanaovana teny tsy fantatra dia midika tsy fahatanterahan' ny batisan' ny Fanahy Masina; anisan' io koa ny fahazoana amin' ny fomba mahagaga ny teny lazaina amin' ny fitenim-pirenena vahiny.

Ny amin' Andriamanitra

Tsy mitovy hevitra ny samy Pentekôtista ny amin' Andriamanitra ka ny ankamaroany, izay atao hoe "trinitariana" na "ôrtôdôksa", dia mino ny Trinite; fa ny ankavitsiany izay atao hoe pentekôtisma onitariana (anglisy: "Oneness Pentecostalism") dia miaro ny maha tokana an' Andriamanitra^[12] ^[13] amin' ny fandavany ny Trinite.

Ny pentekôtisma trinitariana

Mihazona ny fampianarana nahazatra ny amin' ny Trinite ny ankabetsahan' ny Pentekôtista ka mino fa tokana Andriamanitra nefa misy persôna telo dia ny Ray sy ny Zanaka ary ny Fanahy Masina. Tsy anarana andriamanitra samihafa ireo fa ilay Andriamanitra tokana ihany izay miara-maharitra mandrakizay sady miray amin' ny maha sobstansa tokana azy^[14]. Miampanga ny Pentekôtista trinitariana ho mpivavaka amin' andriamanitra maro (pôliteista) ireo tsy trinitariana noho izany.

Ny pentekôtisma onitariana

Ny pentekôtisma onitariana dia mampianatra fa tsy persôna telo samy hafa miray sobstansa ny Ray sy ny Zanaka ary ny Fanahy Masina. Niseho amin' ny endriky ny Ray Andriamanitra tamin' ny andron' ny Famoronana, tamin' ny endriky ny Zanaka (Jesoa Kristy) tamin' ny nahatongavany ho nofo, ary Fanahy Masina amin' ny asany ao amin' ny fiainan' ny mino^[15]. Karazana môdalisma ny teôlôjia pentekôtista onitariana momba an' Andriamanitra. Ataon' ny Pentekôtista trinitariana ho mpanao fampianaran-diso (heretika) ny Pentekôtista tsy mino ny Trinite.

Ny sakramenta na ôrdônansa

Roa ny sakramenta (na ôrdônansa) ao amin' ny Pentekôtista, dia ny batisan' ny mino sy ny fanasan’ ny Tompo^[16]. Ho an' ny Pentekôtista sasany dia ôrdônansa koa ny fifanasan-tongotra.

Ny batisan' ny mino

Ny batisan' ny mino dia batisan' olon-dehibe atao amin' ny alalan' ny fandrobohana ilay olona ao anaty rano ka manamarika ny fanekena ampahibemaso ny fahavononana hanara-dia an' i Jesoa izany.

Ny fanasan' ny Tompo

Ny fiheveran' i Calvin ny fanasan' ny Tompo ihany no noraisin' ny Pentekôtista ka fahatsiarovana ny Sorona Masina nataon' i Kristy izany sy fanavaozana ny Fanekem-pihavanana vaovao ary fotoana isehoan' ny finoan' izay miara-misakafo sady mandini-tena amim-pibebahana. Inoany fa fiasam-pahasoavana sy fiderana izany nefa tsipahiny ny fiheverana ny fanasan' ny Tompo ho zavatra atao hahazoana famelan-keloka.

Ny fielezan' ny pentekôtisma

Araka ny tarehimarika nomen' ny Pew Research Center dia miisa any amin' ny 279 000 000 any ho any ny mpino pentekôtista maneran-tany.

Any Amerika

Indreto ireo firenena ao Amerika izay ahitana betsaka ny Pentekôtista: i Etazonia, i Kanada, i Brezily, i Sily, i Nikaragoa, i Kôlômbia ary i Arzantina.

Aty Afrika

Indreto ny firenena ao Afrika izay ahitana betsaka ny Pentekôtista: i Ginea Bisao, i Kôtidivoara, i Borkina Fasô, i Benino, i Ganà, i Kamerona, ny Repoblikan' i Kôngô, ny Repoblika Demôkratikan' i Kôngô, i Angôla, i Madagasikara ary i Môzambika. Betsaka ny fiangonana pentekôtista eto Madagasikara ka anisan' izany ny Fiangonana Pentekôtista Mitambatra sy ny Fiangonana Jesosy Mamonjy.

Any Azia

Indreto ny firenena ao Afrika izay ahitana betsaka ny Pentekôtista: i Sina, i Kôrea Atsimo, i Japana, i India ary any amin' ny Tany Masina.

Jereo koa

Prôtestantisma

Loharano

↑ Randall Herbert Balmer, Encyclopedia of Evangelicalism: Revised and expanded edition, Baylor University Press, USA, 2004, p. 533
↑ Allan Anderson, An Introduction to Pentecostalism: Global Charismatic Christianity, Cambridge University Press, UK, 2013, p. 184
↑ Veli-Matti Karkkainen, The Spirit in the World: Emerging Pentecostal Theologies in Global Contexts, Wm. B. Eerdmans Publishing, États-Unis, 2009, p. 39
↑ Wesley Peach, Itinéraires de conversion, Les Editions Fides, Canada, 2001, pp. 56-57
↑ Sébastien Fath, Du ghetto au réseau. Le protestantisme évangélique en France, 1800-2005, Édition Labor et Fides, France, 2005, pp. 314, 370
↑ Yannick Fer, Pentecôtisme en Polynésie française: l'évangile relationnel, Labor et Fides, Suisse, 2005, p. 253
↑ Olivier Favre, Les églises évangéliques de Suisse: origines et identités, Labor et Fides, Suisse, 2006 , pages 55, 208
↑ RTS, Émission Temps présents Rock, miracles & Saint-Esprit [tahiry], Suisse, 21/04/2011
↑ Roger E. Olson, The Westminster Handbook to Evangelical Theology, Westminster John Knox Press , UK, 2004, p. 203
↑ Allan Anderson, An Introduction to Pentecostalism: Global Charismatic Christianity, Cambridge University Press, UK, 2013, p. 19
↑ Jôrg Stolz, « "Le Seigneur va guérir une multitude d'entre vous ce matin". Une étude de cas d'un atelier de guérison pentecôtiste », in Quêtes de santé. Entre soins médicaux et guérisons spirituelles (Nicole Durisch, Ilario Rossi et Jôrg Stolz éd.), Labor et Fides, 2007, p. 67-86
↑ Talmadge French, Our God is One, Voice and Vision Publishers, 1999, ISBN 978-1-888251-20-3.
↑ David S. Norris, PhD,"I Am: A Oneness Pentecostal Perspective.", Word Aflame Publishers, 2009, ISBN 978-1-56722-730-7.
↑ "The Blessed Trinity" in Catholic Encyclopedia
↑ Jereo: "The Son in Biblical Terminology" in Chapter 5 of David Bernard The Oneness of God (tahiry) 2008-02-16 at the Wayback Machine.. Notsidihina tamin'ny 13/06/2017.
↑ Chris Green, Pentecostal Ecclesiology: A Reader, BRILL, Netherlands, 2016, p. 148

[1] Randall Herbert Balmer, Encyclopedia of Evangelicalism: Revised and expanded edition, Baylor University Press, USA, 2004, p. 533

[2] Allan Anderson, An Introduction to Pentecostalism: Global Charismatic Christianity, Cambridge University Press, UK, 2013, p. 184

[3] Veli-Matti Karkkainen, The Spirit in the World: Emerging Pentecostal Theologies in Global Contexts, Wm. B. Eerdmans Publishing, États-Unis, 2009, p. 39

[4] Wesley Peach, Itinéraires de conversion, Les Editions Fides, Canada, 2001, pp. 56-57

[5] Sébastien Fath, Du ghetto au réseau. Le protestantisme évangélique en France, 1800-2005, Édition Labor et Fides, France, 2005, pp. 314, 370

[6] Yannick Fer, Pentecôtisme en Polynésie française: l'évangile relationnel, Labor et Fides, Suisse, 2005, p. 253

[7] Olivier Favre, Les églises évangéliques de Suisse: origines et identités, Labor et Fides, Suisse, 2006 , pages 55, 208

[8] RTS, Émission Temps présents Rock, miracles & Saint-Esprit [tahiry], Suisse, 21/04/2011

[9] Roger E. Olson, The Westminster Handbook to Evangelical Theology, Westminster John Knox Press , UK, 2004, p. 203

[10] Allan Anderson, An Introduction to Pentecostalism: Global Charismatic Christianity, Cambridge University Press, UK, 2013, p. 19

[11] Jôrg Stolz, « "Le Seigneur va guérir une multitude d'entre vous ce matin". Une étude de cas d'un atelier de guérison pentecôtiste », in Quêtes de santé. Entre soins médicaux et guérisons spirituelles (Nicole Durisch, Ilario Rossi et Jôrg Stolz éd.), Labor et Fides, 2007, p. 67-86

[12] Talmadge French, Our God is One, Voice and Vision Publishers, 1999, ISBN 978-1-888251-20-3.

[13] David S. Norris, PhD,"I Am: A Oneness Pentecostal Perspective.", Word Aflame Publishers, 2009, ISBN 978-1-56722-730-7.

[14] "The Blessed Trinity" in Catholic Encyclopedia

[15] Jereo: "The Son in Biblical Terminology" in Chapter 5 of David Bernard The Oneness of God (tahiry) 2008-02-16 at the Wayback Machine.. Notsidihina tamin'ny 13/06/2017.

[16] Chris Green, Pentecostal Ecclesiology: A Reader, BRILL, Netherlands, 2016, p. 148

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]