Fiteny aostrôneziana

Ny fiteny aostrôneziana dia ny fiteny tenenina eto Madagasikara, any Azia Atsimo Andrefana, ao amin' ny ranomasimbe Pasifika ary any Taioàna. Ny isan' ireo fiteny aostrôneziana manerana izao tontolo izao dia eo amin' ny 1 268, izany hoe vondrom-piteny faharoa raha ny isan' ny fiteny no heverina, aorian' ireo fiteny nizerôkôngôley.

Ny anarana hoe aostrônezia, izay avy amin' ny teny latina hoe auster (midika hoe "rivotra atsimo") sy ny teny grika hoe νῆσος / nêsos (izay midika hoe "nosy") dia midika ara-bakiteny hoe "nosin' ny rivotra atsimo".

Miisa roa ny zana-tsokajin' ny fiteny asotrôneziana: ny fiteny fôrmôzana, izay tenenina ao Taioàna,sady misampana efatra, sy ny fiteny malaiô-pôlineziana any amin' ny toerana hafa ankoatr' i Taioàna. Ny nipoiran' ireo fiteny ireo dia tokony ho tao amin' ny tendrony atsimo atsinanan' i Sina na Fôrmôzy (na Taioàna) izay mbola ahitana mponina miteny aostrôneziana. Ireo fiteny melaneziana, izay tokony ho isan' ny fiteny aostrôneziana, dia tsy nafangaron' ny mpahay fiteny noho ny antony ara-bolonkoditra.

Raha jerena ny toetr' ireo fiteny ireo dia hita fa toetra roa no iavahany amin' ny fianakaviam-piteny hafa, dia ny fampisampanan-teny sy fanakambanan-teny ao aminy:

ny fampisampanan-teny amin' ny alalan' ny fanampiana tovona sy tovana sy tsofoka ary tsirinteny sara-droa (tovona sy tovana miaraka) amin' ny fototeny,
ny fisian' ny teny verindroa,

ary ny rafi-peo izay tsotsotra (vitsy ny renifeo sy ny zanapeo, vitsy na tsy misy ny tamba-drenifeo sarotra tononina, fehezanteny ahitana rindram-peo, sns).

Ny sampan 'ny fianakaviam-piteny aostrônezianaModifier

Ny fiteny fôrmôzanaModifier

Ny fiteny fôrmôzana dia tenenin' ny mponina tranainy ao Taioàna, izay 2%n' ny mponina ao amin' io nosy io. Ntaolo kokoa ireo fiteny aostrôneziana tenenina ao Taioàna. Ny mponina hafa (ny Hàna) dia miteny fiteny sinoa (fiteny sinô-tibetàna, ka ny ankabetsahany dia amin'ny fiteny mandarina) sy ny fiteny taioaney (tenim-paritry ny fiteny min-nana, fiteny sinoa tamin' ny Andro Antenantenany).

Ireto avy ny fiteny fôrmôzana velona: fiteny amisy, fiteny ataialy, fiteny bonona, fiteny kanakanabo, fiteny kavalana, fiteny paioana, fiteny poioma, fiteny rokay, fiteny saaroa, fiteny saisiata, fiteny sakizaia, fiteny seedika, fiteny taô, fiteny troko, fiteny tsôo ary ny fiteny iamy.

Fiteny malaiô-pôlinezianaModifier

Ny fiteny malaiô-pôlineziana no sampana lehibe indrindra ao amin' ny fianakaviam-piteny aostrôneziana, fiteny ampiasaina hatrany andrefan'ny Ranomasimbe Indiana mamakivaky an'i Azia Atsimo Atsinanana, ka hatrany atsinanan' ny Ranomasimbe Pasifika. Tsy isan' izy ireo ny fitenin' ny Melaneziana.

Izao ny zana-bondrom-piteny malaiô-pôlineziana:

Fiteny malaiô-pôlineziana andrefana
Fiteny malaiô-pôlineziana afovoany-atsinanana
Fiteny malaiô-pôlineziana afovoany
Fiteny malaiô-pôlineziana avaratra-andrefana (izay atao hoe fiteny bôrneô avaratra).

Ny fiteny ôseanikaModifier

Ny fiteny ôseanika na fiteny ôseaniana dia ireo fiteny aostrôneziana sy fiteny teratany hafa tenenin' ny olona amin' ireo nosy maro any Ôseania. Miisa 450 any ho any ireo fiteny ireo. Ny velarana voasahan' ny mpiteny ireo fiteny ireo dia mahafaoka an' i Pôlinezia sy ny ampahany be amin' i Melanezia sy Mikrônezia. Na dia mahasahana erana midadasika aza ireo fiteny ireo dia miisa 2 000 000 eo ho eo ihany ny mpiteny azy. Ny fiteny ôseanika be mpiteny indrindra dia ny fiteny fijiana (mpiteny 600 000) sy ny fiteny samôana (400 000 mpiteny).

Jereo koaModifier

Fianakaviam-piteny lehibeModifier

Fianakaviam-piteny altaika

Vondrom-pianakaviam-pitenyModifier

Mbola ambangovangony ity lahatsoratra ity ary tokony hofenoina.

Azonao atao ny mandray anjara eto amin'ny Wikipedia amin'ny alàlan'ny fanitarana azy.
Jereo koa ny pejy Ahoana ny manao takelaka rehefa te-hijery hoe ahoana no fanaovana azy.