Baiboly prôtestanta amin' ny teny malagasy

Ny Baiboly prôtestanta amin' ny teny malagasy dia dikan-tenin' ny Baiboly amin' ny teny malagasy ampiasain' ny fiangonana prôtestanta miteny malagasy amin' ny fotoam-pivavahana. Ny edisiona tamin' ny taona 1909 izay nasiam-panitsiana madinika tamin' ny taona 1965 no ampiasaina amin' izao. Io Baiboly io no ampiasain' ireo Fiangonana prôtestanta toy ny Fiangonan'i Jesoa Krisy eto Madagasikara, ny Fiangonana Loterana Malagasy, ny Eklesia Episkopaly Malagasy sns. sy ireo Fiangonana evanjelika sy pentekôtista maro manerana an' i Madagasikara. Mitondra ny anarana hoe Ny Baiboly ny Baiboly prôtestanta amin' ny teny malagasy.

Ny tantaran' ny Baiboly prôtestanta malagasy dia ampahany lehibe amin' ny tantaran' ny Baiboly eto Madagasikara.

Tantaran' ny Baiboly prôtestanta malagasy hanova

Ny Baiboly prôtestanta no azo lazaina hoe zokiny tamin'ny dikan-tenin' ny Baiboly amin' ny fiteny malagasy. Tamin' ny taona 1822 ny misionera dia efa afaka nanoratra ny fiteny malagasy merina tamin' ny fampiasana ny abidy latina.

Fanombohan' ny fandikan-teny hanova

I David Jones (tonga tao Antananarivo tamin 'ny 04 Oktobra 1820) sy i David Griffiths (tonga tao Antananarivo tamin' ny 15 Mey 1821), izay samy avy amin' ny London Missionary Society (LMS) avy any Angletera no nanomboka nandika ny Baiboly tamin' ny teny malagasy.

Nisy Malagasy nanampy azy ireo tamin' ny fandikan-teny. Tamin' ny 01 Janoary 1827 dia vita dika ny toko voalohany amin' ny Filazantsaran' i Lioka. Tamin' ny taona 1830 no vita tanteraka ny Testamenta Vaovao ka 3 000 no natonta printy teo anelanelan' ny taona 1829 sy 1830[1]. Tamin' ny taona 1835 dia vita dika manontolo ny Baiboly. Vitan' i Baker sy Kitching fanontana printy ny Baiboly prôtestanta voalohany tamin' ny 21 Jona 1835[1].

Fandrarana ny fananana Baiboly hanova

Tamin' ny taona 1831 dia voarara ny fananana Baiboly sy ny fivavahana kristiana sady noroahina hody ny misionera tamin' ny andron' ny mpanjakavavy Ranavalona I (nanjaka teo anelanelan’ ny taona 1828 sy 1861)[2]. Novonoina ho faty na nampisotroina tangena izay tratra mitazona Baiboly[3] [4].

Fiverenan' ny fahalalahan'ny Baiboly hanova

Tamin' ny fitondran-dRadama II (nanjaka tao anelanelan’ ny taona 1861 sy 1863)[3] sy Rasoherina (nanjaka teo anelanelan’ ny taona 1863 sy 1868) dia niverina nalalaka indray ny fivavahana kristiana sy ny famakiana Baiboly. Namoaka didy famerenana ny fahalalahan' ny fivavahana kristiana tanteraka ny mpanjakavavy Ranavalona II (nanjaka teo anelanelan' ny taona 1883 sy 1896), izay nandimby an-dRasoherina, sady niova ho kristiana, ka nalalaka ny fananana sy ny famakiana ny Baiboly nasolony ny sampy izay nampandoroiny[5].

Ny Baiboly, izay nitombo isa hatrany, no boky voatonta printy voalohany amin' ny fiteny malagasy[6] ary nanjary lahatsoratra filamatra teo amin' ny fampianarana haisoratra malagasy[7].

Ny fiangonana mampiasa Baiboly prôtestanta hanova

Ny Loterana sy ny Nohavaozina ary Anglikana hanova

Mampiasa ny Baiboly prôtestanta ny fiangonana prôtestanta rehetra eto Madagasikara. Ny prôtestantisma dia tonga teto Madagasikara tamin' ny vanim-potoana faha mpanjaka. Misy fiangonana maro ka ny roa voalohany tonga teto Madagasikara dia ny loteranisma sy ny kalvinisma (na presbiterianisma) izay nipoiran’ ny Fiangonana Loterana Malagasy (FLM) sy ny Fiangonan' i Jesoa Kristy eto Madagasikara (FJKM). Tsy ireo ihany no fiangonana prôtestanta fa ao koa ny Misiona Evanjelika Teratany eto Madagasikara (METM), ny Fiangonana Malagasy Tranozozoro Antranobiriky (FMTA), ny Fiangonana Protestanta Vaovao eto Madagasikara (FPVM), ny Eklesia Episkopaly Malagasy (Anglikana) (EEM). Ny mpivavaka maro ao amin' ny FJKM, rehefa mamaky Baiboly ka tandrify amin' ny soratra hoe Jesosy dia mamaky hoe "Jesoa".

Ny Adventista sy ny Evanjelika sns hanova

Mampiasa ny Baiboly prôtestanta ny Fiangonana Adventista Mitandrina ny Andro Fahafito, ny Fiangonana Batista Biblika eto Madagasikara, ny Fiangonana Pentekotista Mitambatra, ny Assemblée de Dieu (Fiangonan' Andriamanitra) sy ny fiangonana pentekotista sy evanjelika (na ara-Pilazantsara) maro samihafa miparitaka eto Madagasikara, raha mbola tsy manana dikan-tenin' ny Baiboly azy manokana. Ny Baiboly prôtestanta no nampiasain' ny Vavolombelon' i Jehovah eto Madagasikara talohan' ny namoahany ny dikan-teniny manokana. Ny mpivavaka amin' ny fiangonana sasany, rehefa mamaky Baiboly ka tandrify ny teny hoe Jesosy dia mamaky hoe "Jesoa".

Fandikana sy fanitsiana ny Baiboly prôtestanta malagasy hanova

Ireo fandikan-teny nifanesy hanova

Fandikan-teny voalohany hanova

I David Jones no niandraikatra izany fandikan-teny izany. Niara-niasa taminy i David Griffiths, i Jeffreys, i James Cameron ary i J.J. Freeman. Nanampy koa ny mpianatra malagasy tamin' izany fotoana izany. Tamin' izany koa no nifanarahana tamin' ny mpanjaka Radama I (izay maty tamin' ny taona 1828) momba ny toetoetran' ny abidy hanoratana ny teny malagasy. Noraketina tamin' ny taona 1823 fitsipi-pitenenana malagasy sy ny abidy (izay nampiasa tarehin-tsoratra latina). Indraidray ny mpandila teny nanao ny asa teto Madagasikara, fa indraindray koa tany an-dafy, tany Maorisy. Vita tamin' ny taona 1830 ny fandikan-teny ny Testamenta Vaovao, ka i Baker no niandraikitra ny fanaovana printy izany. Vita tamin' ny taona 1835 ny fanontana printy ny Baiboly manontolo.

Tsy nadika avy amin' ny Baiboly amin' ny teny anglisy ny Baiboly malagasy fa avy amin' ny Testamenta Taloha amin' ny teny hebreo sy ny Testamenta Vaovao amin' ny teny grika. Noho ny hamaroan' ny mpandray anjara tamin' ny fandikan-teny dia tsy nitovy ny fomban' ny teny malagasy tao amin' io Baiboly vita io ka nisy ny tena tsy nahafa-po.

Fandikan-teny faharoa hanova

I Griffiths no niandraikitra izany tany Angletera. Nanampy azy i Freeman, avy eo i Meller. Tsy nisy ny Malagasy nandray nandray anjara. Nivoaka tamin' ny taona 1855 ny Testamenta Vaovao. Vita tamin' ny taona 1865 ny Testamenta Taloha, nefa efa nisy ampahany tsy nandraisan' i Griffiths anjara noho ny fahafatesany tamin' ny taona 1863. Tsy azoazon' ny olona izany Baiboly izany noho ny fomban' ny teny malagasy nampiasaina tsy nahafa-po. Efa ny mpanjaka Ranavalona II, izay nanao ny fivavahana kristiana ho fivavaham-panjakana, no nanjaka tamin' izay. Niezaka nampanaraka ny fitsipiteny malagasy ny mpanao fanitsiana ilay Baiboly. Nahitsy ny Testamenta Vaovao ka vita tamin' ny taona 1869 izany sady navoaka tamin' ny taona 1870.

Fandikan-teny fahatelo hanova

Fanitsiana nandraisan' ny misiona maro anjara ity indray mitoraka ity (nanampy tamin' izany ny misiona nôrveziana sy ny misiona anglikana ary ny misiona frenjy). Ny mpandray anjara lehibe tamin' izany dia i Lars Dahle (Nôrveziana) sy i W. E. Cousins (Britanika) ary Andrianaivoravelona (Malagasy), nefa tsy izy telo ireo ihany no nandray anjara fa nisy ampolony maro. Vita tamin' ny taona 1887 ny fandikan-teny izay naharitra telo ambin' ny folo taona. Ny fanoratana ny teny malagasy ao amin' ity Baiboly ity no lasa filamatra ho an' izay manoratra amin' ny teny malagasy tamin' izany fotoana izany, na taty aoriana aza.

Nisy ny fanitsiana natao tamin' ny taona 1908 izay momba ny fanoratana ny teny malagasy. Fanitsiana maivana anefa no natao fa tsy tena niditra lalina ka mahatonga ny endriky ny teny malagasy ao amin' ny Baiboly protestanta malagasy somary ntaolontaolo fiteny kokoa raha mitaha amin' ny Baiboly katôlika amin'ny teny malagasy nivoaka tamin' ny taona 1938. Io no atao hoe Baiboly Malagasy 1909.

Fanitsiana ny dikan-tenin' ny Baiboly Malagasy 1909 hanova

Hatramin' izao (2020) dia mbola tsy nilaza ho nanao dikan-teny vaovao ny Baiboliny ny Prôtestanta. Fanitsiana ny Baiboly Malagasy 1909 hatrany no misy. Tsy nekena ny fanavaozana natao tamin' ny taona 2011.

Fanitsiana nivoaka tamin' ny taona 1965 hanova

Ankoatry ny fanitsiana natao tamin' ny taona 1908 dia nisy ny fanitsiana natao taty aoriana, navoaka tamin' ny taona 1965 izay niandraiketan' ny Fikambanana Mampiely Baiboly Malagasy. Izany Baiboly (Baiboly Malagasy edisiona 1965) izany no fantatry ny Prôtestanta malagasy maro nandritra ny faramparan' ny taonjato faha-20 sy ny fiandohan' ny taonjato faha-21.

Fanitsiana navoaka tamin'ny taona 2013 hanova

Nisy ny fanitsiana maivana natao taty aoriana izay nitondrana fanitsiana ny fanoratana ny teny malagasy. Navoaka ny Bibles et Publications Chrétiennes any Valence tamin' ny taona 2013 izany Baiboly izany ka nampitondraina ny anarana hoe Baiboly Malagasy 2013. Ity fanitsiana ity dia fanitsiana fahenina ny Baiboly vita tamin' ny taona 1965.

Ireto misy ohatra amin' ny fanitsiana natao: ny teny hoe hianareo dia nosoloana ny hoe ianareo, ny hoe odorana dia nosoloana ny hoe dorana, ny hoe aizina dia nosoloana ny hoe haizina. Izany fanitsiana izany dia manaja kokoa ny fitsipi-panoratana ny teny malagasy ankehitriny. Na dia izany aza dia voatazona ihany ny fomba fanoratra sy ny fandrafetana andian-teny tsy mifanaraka amin' ny fitsipi-panoratana sy ny fitsipiteny malagasy ankehitriny. Ohatra amin' izany ny fanoratana ny "y" faran-teny any anaty teny (toy ny hoe Babylona, Egypta, Syria), ny tsy fametrahana ny mpanoritra "i" mialoha ny anaran-tsamirery mitana anjara asa lazaina na manomboka amin' ny "I-".

Fanavaozana ny dikan-teny tamin' ny taona 2011 hanova

Ity fanitsiana ity dia miavaka amin' ireo natao teo aloha noho ny nanoloana ny teny hoe Jehovah amin' ny hoe Tompo sy ny fanoloana ny teny sasany ary ny fanitsiana ny rafi-pehezanteny. Tsy io ihany no teny nosoloina fa ao koa ireo teny nohagasina izay efa manana hevitra hafa amin' ny fiteny malagasy ankehitriny (toy ny hoe kapôty) sy ny rafi-pehezanteny tsy mifanaraka intsony amin' ny fomba fitenenana ny teny malagasy ankehitriny. Misy koa ny fanavaozana ny dikan-teny hanitsiana fahadisoana hita ao amin' ny Baiboly vita tamin' ny taona 1965. Tsy ny teny malagasy ihany no voahitsy fa ny fahadisoan-kevitra tamin' ny nandikana ny Baiboly avy amin' ny teny fototra hebreo sy grika.

Tsy nankasitrahan' ny mpino prôtestanta maro izany Baiboly vaovao izany, indrindra noho io fanesorana ny anaran' Andriamanitra io. Milaza anefa ireo manam-pahaizana momba ny Baiboly fa tsara ho an' ny olona mpandalina Baiboly izany dikan-teny izany na dia tsy hovakina ampahibemaso amin' ny fotoam-pivavahana aza.

Inty misy ohatra fampitahana ny fomba fandikan-teny ao amin' ireo Baiboly malagasy samihafa:

Mika 2.8 Mpitsara 5.13
Baiboly prôtestanta 1908 "Vao omaly no omaly no nitsanganan' ny oloko ho fahavalo; endahanareo hiala eo amin' ny lamba ny kapôtin' izay mandeha tsy manana ahiahy, Dia izay tsy tia ady." "Tamin' izany dia nidina izay olo-malaza sisa mbamin' ny vahoaka, Jehovah nidina homba ahy koa hamely ny olo-mahery."
Baiboly katôlika 1938 Omaly ny vahoakako no nitsangan-ko fahavalo: ny kapaoty endahanareo hiala eo ambonin' ny akanjo; ny mizotra tsy manan' ahiahy, ataonareo fahavalo. Midìna amin' izay ny sisan' ny andriana amin' ny vahoaka! Midìna ho aty amiko, Iaveh, eo amin' ireo olo-mahery!
Baiboly DIEM 2004 “Nitsangan-ko fahavalon’ ny vahoakako ianareo; ka ny lehilahy miverina avy any an’ ady sy mandalo tsy manana ahiahy no endahanareo ny akanjobeny. Nirohotra nankany amin’ ny lehibeny ireo Israelita ary nivory teo amiko ny vahoakan’ ny TOMPO niaraka tamin’ ireo lehilahy mahery fo.
Baiboly Vavolombelon' i Jehovah 2008 Vao omalin’ omaly ny oloko no nitsangana ho tena fahavalo. Ny haingo mihaja dia endahanareo amin’ ny tratran’ akanjon’ ny mpandalo, izay tsy manana ahiahy toy ny olona avy tany an’ady. Tamin’ izay ireo sisa tsy maty noo nidina tany amin’ ireo ol-manankaja. Nidina ho aty amiko ny vahoakan’ i Jehovah mba hiady amin’ ny olomahery.
Baiboly prôtestanta 2011 "Vao omaly no omaly no nitsanganan' ny oloko ho fahavalo; endahinareo hiala amin' izay mandeha tsy manana ahiahy avy any an' ady ny akanjobe ivelany manarona ny fitafiany." "Tamin' izany dia nidina izay sisa tavela nankany amin' ireo mahery fo; ny vahoakan' ny Tompo dia nidina homba ahy koa niaraka tamin' ireo mpiady mahery."
Baiboly katôlika 2011 Omaly ny vahoakako no nitsangan-ko fahavalo: ny akanjobeny endahanareo hiala eo ambonin’ ny akanjo; ny mizotra tsy manan’ ahiahy, ataonareo fahavalo. I Israely dia nirohotra mankeny amin’ ny lehibeny; ny vahoakan’ ny Tompo dia mirohotra teo amiko miaraka amin’ ireo lehilahy maherifo.
Baiboly prôtestanta 2013 "Vao omaly no omaly no nitsanganan' ny oloko ho fahavalo; Sendahanareo hiala eo amin' ny lamba ny kapôtin' izay mandeha tsy manana ahiahy, Dia izay tsy tia ady." "Tamin' izany dia nidina izay olo-malaza sisa mbamin' ny vahoaka, Jehovah nidina homba ahy koa hamely ny olo-mahery."

Jereo koa hanova

Rohy ivelany hanova

Loharano sy fanamarihana hanova

  1. 1,0 et 1,1 Ralibera, Daniel; De Taffin, Gabriel (1993). Madagascar et le christianisme. Paris: Karthala Editions. ISBN 978-92-9028-211-2, p. 196
  2. Ralibera, Daniel; De Taffin, Gabriel (1993). Madagascar et le christianisme. Paris: Karthala Editions. ISBN 978-92-9028-211-2, pp. 222–223
  3. 3,0 et 3,1 Oliver, Samuel (1886). Madagascar: An Historical and Descriptive Account of the Island and its Former Dependencies, Volume 1. New York: Macmillan and Co. Retrieved 3 February 2011., pp. 60–63
  4. Cousins, W.E. (1877–1878). "Since 1800 in Madagascar". The Sunday Magazine for Family Reading. Vol. 1. London: Daldy, Isbister & Co. pp. 405–410.
  5. Thompson, V.; Adloff, R. (1965). The Malagasy Republic: Madagascar today. San Francisco, California: Stanford University Press. ISBN 978-0-8047-0279-9. pp. 9–10
  6. London Missionary Society (1877). "The Sunday Magazine". London: Daldy, Isbister & Co. pp. 647–648. Retrieved 12 February 2011.
  7. Sharp, Leslie (2002). The Sacrificed Generation: Youth, History, and the Colonized Mind in Madagascar. Berkeley, CA: University of California Press. ISBN 978-0-520-22951-8. Retrieved 2 February 2011.