Advento

Ny Advento na Fiaviana, ao amin' ny tetiandro litorjika kristiana, dia fotoana maharitra efatra herinandro mialoha ny Noely na Krismasy manomboka amin' ny andro Alahady manodidina ny 30 Novambra. Fotoana fiomanana alohan' ny fankalazana ny nahaterahan' i Jesoa Kristy izany. Fiangonana kristiana maro no mitandrina sy mankalaza ny Advento na ny Fiaviana amin' ny maha andro fiandrasana ny fankalazana ny nahaterahan' i Jesoa Kristy (dia ny Noely na Krismasy) sy ny fiaviany fanindroany ety an-tany azy.

Ny Advento no fanombohan' ny taom-piangonana tandrefana sady manomboka amin' ny Alahady fahefatra alohan' ny Noely na Krismasy, izay atao hoe Alahadin' ny Advento, dia ny Alahady manakaiky ny 30 Novambra (ao amin' ny Katôlika rômana, ny Ôrtôdôksa tandrefana, ny Anglikana, ny Loterana, ny Môraviana, ny Presbiteriana, ny Metôdista). Raha maharitra efatra herinandro ny fotoam-piandrasana ho an' ny Fiangonana katôlika sy prôtestanta dia enina herinandro kosa ny fari-potoan' ny Advento ho an' ny Fiangonana ôrtôdôksa noho izy ireo mankalaza ny nahaterahan' i Jesoa amin' ny andron' ny Epifania.

Fotoana manetriketrika ny Advento izay anombohan' ny taom-piangonana. Tsy manao fanamasinam-panambadiana ny Fiangonana katôlika mandritra io fari-potoan' ny Advento na Fiaviana io^[1]. Ny volomparasy no loko litorjika ampiasain' ny Fiangonana katôlika sy ny ankabetsahan' ny Fiangonana prôtestanta, nefa ny Fiangonana anglikana sy ny Fiangonana loterana dia mampiasa ny loko manga.

Fiforonan-teny

Ny teny latina hoe Adventus no nohagasina hoe Advento, izay midika hoe "fiaviana" na "fahatongavana". Fotoana fanombohan' ny taom-piangonana ny Advento. Ny teny latina hoe Adventus dia nandikana ny teny grika hoe parousia izay ampiasaina hilazana ny Fiavian' i Kristy Fanindroany.

Ny lohahevitra amin' ny Alahady efatra

Ny fotoan' ny Advento dia misy Alahady efatra amin' ny ankamaroan' ny fiangonana fa enina kosa izany ho an' ny Fiangonana ôrtôdôksa. Ao amin' ireo Fiangonana manaraka ny fombam-pivavahana rômana izay ampiasaina indrindra ao amin' ny Eglizy katôlika dia samy manana ny lohahevitra voizina ny Alahady tsirairay.

Alahady voalohany

Ny Fitsarana farany, nataon'i Jean Cousin

Amin' ny Alahady voalohany dia miompana amin' ny fiavian' i Kristy fanindroany ny lohahevitra. Arehitra ny labozia voalohany amin' io andro io. Ireto ny vakiteny fanao amin' izany:

Isaia 2.1-5; Salamo 121 (na 122 amin' ny Baiboly sasany); Rômana 13.11-14; Matio 24.37-44.
Isaia. 63.16 - 64.7; Salamo 79.2 (na 80.2 amin' ny Baiboly sasany); 1Kôrintiana 1.3-9; Marka 13. 33-37.
Jeremia. 33.14-16; Salamo 24.4 (na 25.4 amin' ny Baiboly sasany); 1Tesalôniana (na 1Tesalônisiana) 3.12 - 4.9; Lioka 21.25-36.

Alahady faharoa

Ny toritenin'i Joany Batista, nataon'i Pieter Bruegel der Ältere

Amin' ny Alahady faharoa dia mampahatsiahy ny toritenin' i Joany Batista (na Jaona mpanao batisa), izay tonga "nanamboatra mialoha ny lalan' i Iahveh (na Jehovah)", ny famakiana ny Filazantsara na ny Evanjely. Ny vakiteny hafa dia samy manana ny lohahevitra entiny avy koa. Arehitra ny labozia faharoa amin' io andro io. Ireto ny vakiteny fanao amin' izany:

Isaia 11.1-10; Salamo 71 (na 72); Rômana 15.4-9; Matio 3.1-12.
Isaia 40.1-11; Salamo 84 (na 85); 2Petera (na 2Piera) 3.8-14; Marka 1.1-8.
Baroka 5.1-9; Salamo 125 (na 126); Filipiana 1.4-11; Lioka 3.1-6.

Alahady fahatelo

Amin' ny Alahady fahatelo dia mbola mikasika an' i Joany Batista ihany ny famakiana ny Evanjely, ireo vakiteny hafa dia momba ny fifaliana vokatry ny fiavian' ny Mpamonjy. Arehitra ny labozia fahatelo amin' io andro io. Ireto ny vakiteny fanao amin' izany:

Isaia (na Izaia) 35.1-6a, sy 10; Salamo 145.7-10 (na 146.7-10); Jakoba 5.7-10; Matio 11.2-11.

Isaia (na Izaia) 61.1-2a, sy 10-11; Lioka 1.46-50, sy 53-55; Tesalônisiana (na Tesalôniana) 5.16-24; Joany (na Jaona) 1.6-8, sy 19-28.
Zefania (na Sôfônia) 3.14-18a; Isaia (na Izaia) 12.2 sy 4-6; Filipiana 4.4-7; Lioka 3.10-18.

Alahady fahefatra

Ny nofin'i Josefa, nataon'i Gerard Seghers, taona 1625-1630.

Ny Alahady fahefatra dia ifantohana amin' ny zava-nitranga momba an' i Maria sy i Jôsefa izay mitarika mivantana ho amin' ny fahaterahan' i Jesoa, ary ireo vakiteny hafa dia momba izany ihany koa. Arehitra ny labozia fahefatra amin' io andro io. Ireto ny vakiteny fanao amin' izany:

Isaia (na Izaia) 7.10-16; Salamo 23.1-6 (na 24.1-6). Rômana 1.1-7; Matio 1.18-24.
2Samoela 7.1-5 sy 8b-12 ary 14-16; Salamo 88.4-5 sy 25-30 (89. 4-5 sy 25-30); Rômana 16.25-27; Lioka 1.26-38.
Mikà (na Mikea) 5.1-4a; Salamo 79.2-3 sy 15-16 ary 18-19 (na 80. 2-3 sy 15-16 ary 18-19); Hebreo (na Hebrio) 10.5-10; Lioka 1.39-45.

Ny labozia sy ny satroboninahitry ny Advento

Ny isa sy ny lokon' ny labozia

Satroboninahitry ny Advento sy labozia fanao any Kanada

Fanao amin' ny fiangonana toy ny any Alemaina sy amin' ny faritra sasany ao Eorôpa ny manantona ilay atao hoe "satroboninahitry ny Advento" na "satroboninahitry ny Fiaviana" izay anampiana labozia iray isan-kerinandro mandra-pahatongany ho efatra amin' ny andron' ny Noely (na Krismasy)^[1]. Matetika dia miloko mena ireo labozia ireo nefa misy ny mampiasa loko hafa toy ny manga, ny mavokely, ny volomparasy sns.

Ao Soeda dia jiro miloko fotsy no ampiasaina izay mariky ny fahadiovana ary ny satroboninahitra dia atokana ho an' ny fetin' i Sankta Lucia (Mb. Losia) amin' ny 13 Desambra. Ao Kanada dia labozia volomparasy telo sy labozia mavokely iray no ampiasaina amin' ny satroboninahitry ny Advento ka ny mavokely tsy arehitra raha tsy amin' ny Alahady fahatelo sady manambara ny fifaliana amin' ny fahataperan' ny fiandrasana. Any Aotrisy kosa dia miloko volomparasy ny labozia izay mariky ny fivalozana^[2].

Ny Fiangonana ôrtôdôksa dia mampiasa labozia miisa enina indraindray noho ny fotoam-pankalazany ny Fiaviana maharitra enina herinandro.

Ny hevitry ny satroboninahitra sy ny labozia

Ny satroboninahitry ny Fiaviana dia mampahatsiahy an' i Kristy Mpanjaka sy ilay satro-tsilo natao teo amin' ny lohany tamin' ny fotoana nampijaliana azy. Ny isan-tokantrano koa dia afaka manamboatra satroboninahitry ny Fiaviana izay apetraka eo ambony latabatra na ahantona eo amin' ny varavarana fidirana ho mariky ny fitsenana sy fandraisam-bahiny^[3].

Marik' ireo dingana lehibe nanatanterahana ny Famonjena alohan' ny fiavian' ny Mesia ny labozia: ny voalohany mariky ny famelan-keloka azon' i Adama sy Eva, ny faharoa mariky ny finoan' i Abrahama sy ny patriarka hafa izay nino ny fanomezana azy ireo ny Tany nampanantenaina (Kanaana), ny fahatelo mariky ny hafalian' i Davida izay hanan-taranaka tsy ho tapaka sady manambara ny fihavanany amin' Andriamanitra, ary ny fahefatra dia mariky ny fampianaran' ny mpaminany izay nanambara mialoha ny fanjakam-pahamarinana sy fiadanana. Ireo labozia efatra ireo dia mariky ny dingana lalovan' ny tantaran' ny olombelona: ny Famoronana sy ny Fahatongavana ho nofo sy ny Fanavotana tamin' ny fahotana ary ny Fitsarana farany^[4].

Jereo koa

Krismasy
Pentekôsta
Paska na Paka
Andro niakarana
Vanimpotoana Fiavian' ny Tompo (katôlika)

Loharano

↑ ^1,0 et ^1,1 "Avent", Microsoft Encarta 2009. 1993-2008 Microsoft Corporation.
↑ "Traditions de l'Avent", Diocèse de Nanterre [tahiry]
↑ "Préparer une couronne de l'Avent", Tête à modeler [tahiry]
↑ "Božić u Hrvata" Archived Desambra 6, 2013 at the Wayback Machine, Hrvatski Informativni Centar (tahiry)

[:0-1] 1,0 et ^1,1 "Avent", Microsoft Encarta 2009. 1993-2008 Microsoft Corporation.

[2] "Traditions de l'Avent", Diocèse de Nanterre [tahiry]

[3] "Préparer une couronne de l'Avent", Tête à modeler [tahiry]

[4] "Božić u Hrvata" Archived Desambra 6, 2013 at the Wayback Machine, Hrvatski Informativni Centar (tahiry)

[1]

[2]

[3]

[4]