Apôkrifan' ny Testamenta Vaovao

Ny apôkrifan' ny Testamenta Vaovao dia soratra nataon' ny Kristiana, izay mitantara an' i Jesoa sy ny fampianarany, ny toetran' Andriamanitra, na ny fampianaran' ireo Apôstôly sy ny fiainan' izy ireo. Ny sasany amin' ireo soratra ireo dia nanaovan' ny Kristiana tonon-tsiahy, nefa nanomboka tamin' ny taonjato faha-5 dia nisy ny fifanarahan' ny maro izay nametra ny Testamenta Vaovao ho boky kanônika 27. Amin' ny Fiangonana katôlika rômana sy ny Fiangonana ôrtôdôksa ary ny ireo Fiangonana prôtestanta amin' ny ankapobeny dia tsy anisan' ny Baiboly ireo boky apôkrifa amin' ny Testamenta Vaovao ireo.

Famaritana

Ny teny hoe "apôkrifa" dia midika hoe "zavatra ampirimina" na "zavatra afenina", avy amin' ny mpamari-toetra latina tamin' ny Andro Antenatenany hoe apocryphus, "miafina" na "tsy kanônika", izay avy amin' ny teny grika hoe ἀπόκρυφος / apokryphos, "manjavozavo", "maizina", avy amin' ny matoanteny hoe ἀποκρύπτειν / apokryptein, "manafina". Avy amin' ny tovona grika hoe "apo" izay midika hoe "lavitra" sy ny matoanteny grika hoe "kryptein" iazay mlidika hoe "manafina", "miafina'.

Io teny mahafaobe io dia matetika ampiasaina hanondroana ireo boky noheverin' ny Fiangonana ho mahasoa, nefa tsy avy amin' ny tsindrimandrin' Andriamanitra. Noho izany, ny filazana ny asa soratra gnôstika ho "apôkrifa" dia mamitaka satria tsy hosokajîn' ny mpino ôrtôdôksa ao amin' ny sokajy mitovy izy ireo. Matetika no nampiasain' ny Rain' ny fiangonana grika ny teny hoe "antilegômena", na "tenenina manohitra”, na dia nisy boky kanônika aza notoherina koa, toy ny Apôkalipsy nosoratan’ i Joany tany Atsinanana.

Matetika ny manam-pahaizana no mampiasa ny teny hoe "pseodepigrafa", izany hoe mitondra anara-mpanoratra sandoka, satria mpanoratra tsy mitonona anarana no nanoratra an' ireo asa soratra izay nampiditra ny anaran' ny apôstôly tamin' ny asasorany, toy ny ao amin' ny Filazantsaran' i Petera, na ny Apôkalipsy etiôpianan' i Henôka: saika ny boky rehetra ao amin' ny Testamenta Taloha sy Vaovao, izay antsoina hoe "apôkrifa" ao amin' ny Prôtestanta dia pseodepigrafa. Ao amin' ny Katôlika sy ny Ôrtôdôksa, izay antsoin' ny Prôtestanta hoe "apôkrifa", dia ahitana ny boky deoterôkanônika: amin' ny Katôlika, ny teny hoe "apôkrifa" dia mitovy hevitra amin' izay antsoin' ny Prôtestanta hoe pseodepigrafa, io teny farany io amin' izany dia saika ampiasain' ny manam-pahaizana manokana.

Ny boky voasokajy ho apôkrifan' ny Testamenta Vaovao

Apôkalipsy apôkrifa

Asan' ny Apôstôly

Asan' i Andrea
Asan' i Barnabasy
Asan' i Joany
Asan' i Mara Mary
Asan' i Marka
Asan' i Paoly
Asan' i Paoly sy Tekla
Asan' i Petera
Asan' i Petera sy Paoly an' i Pseodô-Markelôsy
Asan' i Petera sy ny roa ambin' ny folo
Asan' i Filipo
Asan' i Pilato (na Evanjelin' i Nikôdemôsy)
Asan' i Tômasy
Asan' i Timôty
Asan' i Ksantipa sy Pôlikarpo ary Rebeka

Epistily apôkrifa

Evanjely apôkrifa

Evanjelin' ny Jiosy kristiana

Evanjelin' ny Fahazazana

Lahatsoratra gnôstika

Resaka nifanaovana tamin' i Jesoa

Apôkrifan' i Jakôba (na Boky miafin' i Jakôba)
Bokin' i Tômasy
Resaky ny Mpamonjy
Evanjelin' i Jodasy (na Evanjelin' i Jodasy Iskariôta)
Evanjelin' i Maria (na Evajelin' i Maria Magdalena)
Evanjelin' i Filipo
Evanjely grikan' ny Egiptiana (tsy afangaro amin' ny Evanjely kôptan' ny Egiptiana)
Ny Sôfian' i Jesoa Kristy

Lahatsoratra ankapobeny momba an' i Jesoa

Apôkalipsy kôptan' i Paoly (tsy afangaro amin' ny Apôkalipsin' i Paoly)
Evanjelin' ny Fahamarinana
Apôkalipsy gnôstikan' i Petera (tsy afangaro amin' ny Apôkalipsin' i Petera)
Taratasin' i Lentolosy
Pistisy Sôfia ("Finoana sy Fahendrena" na "Finoan' ny Fahendrena")
Lahatsoratra faharoa ny amin' ny Seta Lehibe

Lahatsoratra setiana momba an' i Jesoa

Apôkrifan' i Joany (na Evanjely miafin' i Joany)
Evanjely kôptan' ny Egiptiana (tsy afangaro amin' ny Evanjely grikan' ny Egiptiana)
Trimôrfika Prôtenôia ("Endrika telon' ny Eritreritra voalohany")

Kisarisary momba ny ritoaly

Anjaran' i Maria

Soratra hafa tsy voasokajy

Ampaham-boky

Soratra very

Evanjelin' i Eva
Evanjelin' ny Faritany efatry ny Lanitra
Evanjelin' i Matiasy
Evanjelin' ny Fitopolo
Evanjelin' i Tadeo
Evanjelin' ny Roa ambin' ny folo
Fitadidian' ny Apôstôly (Memoria Apostolorum)