Repoblikan' i Madagasikara (1992-2009)
Ny Repoblika Fahatelo teto Madagasikara, izay atao hoe Repoblikan’ i Madagasikara, dia ny fitondrana niainan’ i Madagasikara nanomboka tamin’ ny 18 Septambra 1992, daty nandraisana ny lalàm-panorenana malagasy vaovao izay namarana ny Repoblika Demôkratika Malagasy, hatramin' ny 11 Desambra 2010, daty nanambarana ny lalàm-panorenana vaovao, izay nanangana ny Repoblika Fahefatra.
.svg)
Tantara
hanovaFitondran' i Albert Zafy
hanovaFifaranan' ny Repoblika Demôkratika Malagasy
hanova.JPG)
Nitombo ny fanoherana an’ i Didier Ratsiraka, ary nisy ny fihetsiketsehana goavana nokarakarain’ ny antoko Hery Velona Rasalama. Nofaizin’ ny tafika izy ireo, ka maro ny niharam-pahavoazana[1]. Mba hampitsaharana ny fikomiana dia nankatoavin’ ny praiminisitra Guy Razanamasy ny fivoriambe tamin’ ny 31 Ôktôbra 1991. Tetezamita demôkratika sy liberaly no narafitra ka notarihin’ i Albert Zafy izay hitondra ny Fahefana Avon' ny Fanjakana (Haute Autorité de l'Etat - HAE), i Didier Ratsiraka dia nitoetra ho filohan’ ny Repoblika.
Fahalanian' i Albert Zafy ho filoham-pirenena
hanovaTaorian’ ny tetezamita fohy dia lany tamin’ ny alalan' ny fitsapan-kevi-bahoaka ny lalàmpanorenana vaovao, ary voafidy ho filoha tamin’ ny taona 1993 i Albert Zafy, kandidàn’ ny mpanohitra. Fitondrana ananan’ ny Antenimiera fahefana lehibe no nosafidin’ ny Malagasy. Nifidy an' i Francisque Ravony ho praiminisitra ny Antenimieram-pirenena. Niantomboka ny liberalisma ara-toekarena. Nametraka fomba fitondrana vaovao ihany koa i Zafy Albert izay, araka ny filazany, te-hifanakaiky kokoa sy hifandray bebe kokoa amin’ny vahoaka. Nampitomboiny ny fitetezam-paritra any amin' ny faritany sy any ambanivohitra lavitra indrindra. Nisongadina tamin’ ny fitsikerana sy fanovana governemanta matetika. Ambonin’ izany, mikatso ny fanitsiana ara-drafitra ny toekarem-pirenena.
Olana teo amin' ny fitondran' i Zafy Albert
Vaky ny ady teo amin’ ny filoha sy ny praiminisitra. Voatery nitaky ny hisian' ny fitsapan-kevi-bahoaka momba ny lalàmpanorenana manome fahefana ny filohan’ ny Repoblika hanendry praiminisitra ny filoha mba hanilihana an' i Francisque Ravony, izay nosoloin’ i Emmanuel Rakotovahiny. Io fanitsiana ny lalàm-panorenana io dia nampihena ny fahefan’ ny Antenimiera, ka niteraka ady teo amin' ny filoha sy ny solom-bavam-bahoaka, izay niafara tamin' ny fanaovana latsa-bato fitsipaham-pitokisana ny governemanta ary indrindraindrindra tamin' ny latsa-bato natao tamin' ny volana Jona 1996 nahatonga ny filoham-pirenena hiala amin’ ny toerany, tamin’ ny alaln’ ny vaton’ ny solom-bavam-bahoaka miisa 93 amin’ ny 135.
Fiverenan' i Didier Ratsiraka teo amin' ny fitondrana
hanova.jpg)
Ny praiminisitra Norbert Ratsirahonana no lasa filoham-panjakana vonjimaika hiandrasana ny fifidianana vaovao. Anisan' ny nilatsaka ho fidina i Zafy Albert sy i Didier Ratsiraka ka lany tamin' ny fihodinana faharoa ity farany, izay vao avy any Frantsa nialokalofany. Marin-toerana ny toekaren' i Madagasikara hatramin' ny taona 2001 izay nahitana fitomboana 4,3 % isan-taona.
Niditra tamin' ny fizaràna faharoan' ny Repoblika fahatelo ny firenena malagasy. Na dia noheverina ho manana traikefa sy fahaiza-manao noho ny fotoana maro nitondrany an' i Madagasikara aza Ratsiraka, dia tsy nisy fanavaozana nentiny teo amin' ny fitantanana. Maro ny vola fanampiana sy nindramina nentina hanatsarana ny fahefa-mividin' ny vahoaka, saingy tsy nahafa-po ny ankabetsahan' ny Malagasy izany, indrindra ny tantsaha. Raha ny fifanarahana iraisam-pirenena no jerena dia nitohy avokoa ireny rehefa niato nandritra ny fotoana nitondran' i Zafy Albert.
Tsy nahomby ny mpanohitra, anisan' izany i Zafy, tamin' ny volana febroary 1998, ka niampanga azy ho nandika ny lalàm-panorenana tamin’ny alalan’ny fanaparitahana ny fanavaozana izay hampitombo ny fahefany amin’ny fandaniana ny Antenimieram-pirenena. Ny fihetsiketsehana impeachment ihany koa dia niampanga azy ho mandainga, kiantranoantrano, ary tsy mahavita miasa ho mpanapaka faratampony amin' ny fifandirana, ary nilaza ny tsy fahasalamany. Tamin' ny latsa-bato tamin'ny Antenimieram-pirenena tamin'ny 4 Febroary 60 ireo depiote dia nifidy ny impeachment, tsy ampy ny 92 notakiana[2] [3].
Tamin'ny 15 Marsa 1998, nisy fitsapan-kevi-bahoaka momba ny lalàmpanorenana ary nankatoavin' ny mpifidy vitsy anisa; izany dia niteraka fitomboana lehibe teo amin' ny fahefan’ny filoham-pirenena, ka nahafahany nandrava ny Antenimierampirenena sy nanendry ny praiminisitra sy ny governemanta tsy nisy ny fifanarahan' ny Antenimierampirenena. Izy io koa dia nanome ny fitsinjaram-pahefana, izay nahazoan' ny faritany ny fizakan-tena[4] [5] [6].
Fitondran-dRavalomanana: fe-potoana voalohany
hanovaFididianana nisy fifanolanana
hanova
Nisongadina tamin’ ny fifidianana filoham-pirenena tamin' ny volana Desambra 2001 ny ben' ny tanànan' Antananarivo renivohitra, Marc Ravalomanana. Fihodinana faharoa no nokasaina hatao saingy nilaza ny fandreseny tamin’ ny fihodinana. Ravalomanana dia niampanga ny hosoka faobe tamin' ny fifidianana ary nanapa-kevitra ny hanongana ny fitondran-dRatsiraka. Niezaka ny hamerina indray ny fitondrana amin’ ny alalan’ ny fanovana mpikambana ao amin' ny Fitsarana Avo momba ny Lalàmpanorenana, tompon' andraikitra amin' ny fanambaràna ny voka-pifidianana eto Madagasikara ny filoha Didier Ratsiraka. Nitaky ny hampitahana ny fitanana an-tsoratra teo am-pelatanany sy ny fitanana an-tsoratra ôfisialy Ravalomanana nefa nolavin' ny fitondrana, izay nisafidy ny hanaovana ny fiodinana faharoa, izany satria heverina ho "tsy ara-dalàna'.
Fahalanian-dRavalomanana
hanovaLany ho filohan’ ny Repoblika i Marc Ravalomanana ary nanendry an' i Jacques Sylla ho praiminisitra taorian' izay. Rehefa tsy nahatohitra an-dRavalomanana tao an-drenivohitra i Didier Ratsiraka dia nanapa-kevitra ny hamindra ny toeran' ny fitondràm-panjakana any Toamasina. Nanangana sakana tamin' ny lalana ny fitondrana mba hampalemy ny ao Antananarivo, ka niafara amin’ ny fikorontanan' ny firenena iray manontolo izany.
Tamin' ny fanasan' ny Vondrona Afrikana sy ny filohan' i Senegaly Abdoulaye Wade, izay natao tany Dakar, dia nanao sonia fifanarahana tamin' ny Avrily 2002 ny antoko roa mpifanandrina, fanaovan-tsonia, izay natao hahafahana manao fanisana fanindroany ny vatom-pifidianana, ny fandaminana ny fitsapan-kevi-bahoaka raha toa ka tsy misy mahazo ny maro an' isa tanteraka sy ny fametrahana governemantan' ny firaisam-pirenena izay hotarihin-dRavalomanana. Tsy nohajain' ny roa tonta izay samy nitazona ny heviny ireo fifanarahana ireo rehefa tafaverina an-tanindrazana izy ireo.
Tamin' ny volana Mey 2002 i Marc Ravalomanana dia nambara ho mpandresy tamin' ny fihodinana voalohany tamin’ ny vato maherin' ny 51 %. Herinandro taty aoriana dia nanao fianianana ho filohan' ny Repoblika izy. Nanapa-kevitra ny hiantso ireo zanadambo izy mba hanao hanohitra ireo miaramila tsy nivadika amin' i Didier Ratsiraka sy hanafaka ireo faritany hafa amin’ ny sakana. Tamin' ny volana jolay 2002, i Toamasina no faritany farany lasan-dRavalomanana. Nandositra niaraka amin' ny mpanara-dia azy nankany Frantsa i Didier Ratsiraka. Ny firenena tandrefana dia nanaiky ny fandresen-dRavalomanana, ka i Etazonia no nitarika ary i Frantsa no farany. Tsy neken' ny Vondrona Afrikana sy ny Firenena Mikambana ary ny mpamatsy vola ny fitondran' i Marc Ravalomanana raha tsy tamin' ny volana Janoary 2003, taorian' ny fifidianana solom-bavam-bahoaka izay nandresen' ny antokony.
Tamin' ny fiafaran' ny fe-potoam-piasana voalohany, ny filoha Marc Ravalomanana dia namolavola ny vina Madagascar Naturellement nampihatra ny Madagascar Action Plan (MAP), fandaharan' asa fampandrosoana vaovao maharitra dimy taona[7].
Fitondran-dRavalomanana: fe-potoana faharoa
hanovaFanombohana
hanovaTamin' ny volana Desambra 2006 dia lany tamin' ny fihodinana voalohany ny filoha Marc Ravalomanana tamin' ny vato 56 % ka nitondra nandritra ny dimy taona fanindroany, ka ny tanjona lehibe indrindra dia ny hahatratrarana ny MAP2[8]. Tamin' ny Avrily 2007 i Marc Ravalomanana dia nanitsy ny Lalàmpanorenana tamin' ny alalan' ny fitsapan-kevi-bahoaka mba hanamafisana ny fahefan' ny filoham-pirenena hahafahany mamoaka didim-panjakana "raha misy ny hamehana sy ny loza". Ity fanavaozana ity ihany koa dia mampiditra ny fiteny anglisy ho fiteny ôfisialy fahatelo (fanampin' ny fiteny malagasy sy ny fiteny frantsay), nanova ny rafi-pitantanana amin' ny fanoloana ny faritany mizaka tena enina amin' ny faritra miisa 22 ary manala ny maha laîka ny fanjakana malagasy[9].
Noheverin' ny mpanohitra fa mitarika ny firenena amin' ny fitondrana tsy refesi-mandidy ity fanavaozana ity ary ny Eglizy Katôlika eto Madagasikara kosa nanakiana mafy ny fandaminana ny fitsapan-kevi-bahoaka, ary nahita fa "fahefana mihoa-pampana" no nomena ny filoha. Nanahy koa ny Katôlika ny amin' ny hisian' ny fitsabahana mivantana amin' ny hetsika ara-pivavahana mety hataon' ny filoha Ravalomanana, izay filoha lefitry ny Fiangonan' i Jesoa Kristy eto Madagasikara (FJKM) [4].
Nandritra ny taona maro, ny antoko mpanohitra dia niampanga ny fitondrana ho nampandringa ny orinasa eto an-toerana toa ny Savonnerie Tropical [10] [11], ny orinasa Quartz[12]. Tsy hiandany amin' ny atsy na ny aroa ny governemanta manoloana ireo fifaninanana isan-karazany eo amin' ny orinasa, izay tokony hiantehitra amin' ny tenany ihany mba hiantohana ny fitantanana azy. Notsikerain’ ny mpanohitra ihany koa i Marc Ravalomanana fa nanao izay hampanjavona ireo mpandraharaha malagasy nahita fahombiazana, sy nanao ampihimamba ny raharahan' ireto farany tamin' ny alalan’ ny orinasany mba hametraka ny tenany amin' ny sehatra ara-toekarena mahazo tombony rehetra. Ny zotram-pifidianana ihany koa dia nokianin’ ny mpanohitra, izay naniry ny hitondra fanatsarana lehibe amin' izany mba hialana amin' ny korontana isaky ny fifidianana filoham-pirenena[13].
Nifandona mafy amin' ny ben' ny tanànan' Antananarivo renivohitra, Andry Rajoelina, ny fitondran-dRavalomanana. Hatramin' ny nidiran' ity farany teo amin' ity toerana ity dia nisy ny fakàna an-keriny ny vola miditra ao amin' ny kaominina nataon' ny Tahirimbolam-panjakana[14], ny fanesoraa amin' ny kaominina ny fitantanana ny fiantsonan' ny fiara fitateram-bahoaka Ampasapito, ny fanesorana aminy ny fitantanana ny fahadiovana ao an-drenivohitra[15] noho ny fiheveran' ny fitondram-panjakana fa tsy misy asa vitany ny kaominina.
Tamin' ny Jolay 2008, ny filoha malagasy dia nanome alalana hampiasa tany 1 300 000 hektara - ny antsasaky ny tany azo volena eto Madagasikara izany - mandritra ny 99 taona ho an' ny orinasa kôreana tatsimo, Daewoo Logistics, izay saika hisahana fambolena hamatsiana an' i Kôrea Atsimo, indrindra ny katsaka[5]. Tamin' ny volana Nôvambra 2008 no nahafantarana ny vaovao taorian' ny famoahana tao amin' ny Financial Times[16] izay nampitain' ny haino aman-jery maneran-tany sasany. Amin' i Andry Rajoelina sy ny mpomba azy dia tsy mifanaraka amin' ny lalàmpanorenana izany fifanarahana izany[17].
Fihetsiketseham-panoherana
hanovaNakaton' ny minisitry ny Seraseran' i Marc Ravalomanana ny fahitalavitra Viva (an' ny ben' ny tanànan' Antananarivo, Andry Rajoelina) izay nandefa vaovao momba ny filoha teo aloha Ratsiraka (hetsika tsy nahazoana alalana avy amin' ny minisiteran' ny Fifandraisan-davitra)[18]. Niteraka fanoherana sy fihetsiketsehana izany fanapahan-kevitra izany.
Tamin' ny Janoary 2009 dia nanozongozona ny renivohitra ny korontana mahery vaika, nampitombo ny fanoherana sy ny fihetsiketsehana ny mpanohana ny ben' ny tanàna. Tamin' ny 26 Janoary 2009 no nitondran' i Andry Rajoelina ireo mpomba azy hidina an-dalambe tao an-drenivohitra. Nanafika ny fahitalavi-pirenena sy ny radiom-pirenena ary ny fananan' ny filoha Ravalomanana ny mpanohana ny hetsika Volomboasary. Orinasa maromaro, izay tsy an' ny filoha (Citic, Jumbo Score, Courts, Magro, Suprême Center, Mirrors of Madagascar, sns) no voaroba sy may. Tamin' ny 31 Janoary 2009 no nanambaràn' i Andry Rajoelina ny tenany ho "mitantana" ny Repoblikan' i Madagasikara.
Tetezamita notarihin' i Andry Rajoelina
hanovaFakana fahefana
hanovaTamin' ny 7 Febroary 2009 i Andry Rajoelina no nanendry ny praiministrany, Monja Roindefo, teo amin' ny Kianjan' ny 13 Mey ka nanome azy ny Lapam-panjakana Ambohitsorohitra. I Monja Roindefo no mitarika ny hetsika Volomboasary haka ny lapa. Nitoby manodidina ny lapa (izay faritra mena) ny mpitandro filaminana. Nanomboka ny fifampiresahana. Niverina nankeny amin' ny vahoaka ny delegasiôna ka nampandre azy ireo fa hitifitra ny mpiambina nefa nirohotra nankany an-dapa ny vahoaka, nitifitra ny mpiambina ka maro ny maty sy naratra. Nialokaloka tao amin' ny masoivohon' i Frantsa i Andry Rajoelina, izay nenjehin' ny fitsarana, tamin' ny 6 Marsa 2009[19].
Tamin' ny 16 Marsa 2009 hariva dia lasan' ny miaramila mpikomy ny lapan' Ambohitsorohitra, tamin' ny alalan' ny fiara mifono vy sy ny balafomanga. Tamin' ny 17 Marsa 2009 dia nametra-pialana i Marc Ravalomanana ka namindra tamin' ny Direktoara miaramila, notarihin' ny jeneraly telo, ny fahefana rehetra. Taorian' izany dia noteren' ny miaramila hamindra ny fahefana amin' i Andry Rajoelina ireto jeneraly telo ireto. Izany dia noheverin' ny fianakaviambe iraisam-pirenena ho fanonganam-panjakana[20].
Andry Rajoelina, voatendry ho filohan' ny Fahefana Avon' ny Tetezamita
hanovaNatolotra an' i Andry Rajoelina ny fahefana maha filohan' ny Fahefana Avon' ny Tetezamita (FAT) azy, mandra-piandry ny fanatanterahana ny fifidianana vaovao izay hatao ao anatin' ny 24 volana ho avy. Tsy voahaja izany fe-potoana izany satria niitatra dimy taona ny Tetezamita, izay nahazo anarana hoe "Tetezamitatra". Ho setrin' izany, tamin' ny 23 Marsa 2009, dia nivory teo afovoan' ny renivohitra malagasy ny mpomba an' i Marc Ravalomanana mba hanameloka ny fakana fahefana tsy ara-dalàna nataon' i Andry Rajoelina sy nitaky ny fiverenan' ny filoha Marc Ravalomanana. Nofaizin' ny miaramila mpomba an' i Andry Rajoelina[21] ity fihetsiketsehana ity ary nisy ny nigadra. Tamin' ny 27 Marsa no nanomezan' i Andry Rajoelina famotsoran-keloka ny gadra pôlitika sasany[22].
Tamin’ ny fiandohan' ny volana Avrily 2009, ny fihaonambem-pirenena notarihin' ny FAT dia nametraka fa hatao ny fitsapan-kevi-bahoaka momba ny lalàmpanorenana amin' ny volana Septambra 2009, ny fifidianana solom-bavam-bahoaka amin' ny volana Marsa 2010 ary ny fifidianana filoham-pirenena amin' ny Ôktôbra 2010; tsy nanatrika izany fihaonambe izany ny antoko Tiako i Madagasikara sy ny ankolafy Marc Ravalomanana[23]. Talohan' izany dia namindra ny fahefany amin' i Monja Roindefo ny jeneraly Charles Rabemananjara izay isahana ny asan' ny praiminisita vonjimaika.
Tsy nanaiky i Marc Ravalomanana
hanovaTamin' ny 14 Avrily 2009, i Marc Ravalomanana, tsy nanaiky ny filazana azy ho nametra-pialana tamin' ny 17 Marsa 2009, izay nisesitany tany Soazilandy, dia nanendry an' i Manandafy Rakotonirina ho praiminisitra "ara-dalàna"[24]. Nolavin' ny fahefana teo amin' ny toerany avy hatrany io fanendrena io[25] ary namoaka didy fampisamborana an' i Marc Ravalomanana sy ny minisitry ny Vola notendreny[26] ny minisitry ny Fitsarana tao amin' ny FAT. Ny ampitson' iny dia manendry minisitra vaovao miisa 11 ny FAT tamin' ny 31[27] Marsa 2009. Ny 29 Avrily no nisamborana ny praiminisitra notendren' ny filoha teo aloha[28]. Nanavao ny fianianany ny filohan' ny Antenimieram-pirenena, Jacques Sylla, nampian' ny solombavambahoaka, tamin' ny 30 Avrily.
Nanofa fiaramanidina manokana ho an’ ny filohan’ ny FAT ny filohan’ ny Vondrona Afrikanina[29], mba hisian’ ny fifampidinihana tsy ôfisialy mandritra ny telo andro any Libia. Nikarakara fifampidinihana teny amin' ny trano fandraisam-bahiny Carlton ao an-drenivohitra, amin' ireo antoko pôlitika efatra lehibe tamin' izany fotoana izany, ny solontenan' ny Vondrona Afrikana, ny Southern African Development Community (SADC), ny Organisation Internationale de la Francophonie (OIF) ary ny Firenena Mikambana[30]. Nisesitany tany Afrika Atsimo i Marc Ravalomanana[31].
Neken' ny SADC ny fanatrehan-dRavalomanana, amin' ny maha filoham-panjakana azy, ny fihaonambe fanaony isan-taona. Sambany, hatramin' ny Ady Lehibe farany teo, no nametrahan' ny Foloalindahy malagasy faritra fanairana amin' ny fiarovana ny sisin-tanin' i Madagasikara, taorian' ny tsaho momba ny mety hidiran' ny miaramila avy amin' ny SADC.
Tamin' ny Septambra 2009, tafiditra ao anatin' ny fivoriamben' ny Firenena Mikambana faha-64 i Andry Rajoelina, filohan' ny FAT[32], saingy ny SADC, amin' ny alalan' ny solontenany, dia manohitra ny fandraisam-pitenenany.
Tamin' ny Ôktôbra 2009, ireo vahiny mpanao fanelanelanana (Groupe de contact international) dia manolotra ny fampiharana ny ampahany amin' ny fifanarahana tany Maputo, tao amin' ny hôtely Carlton Antananarivo tamin' ny 6 Ôktôbra 2009. Lasa praiminisitra i Eugène Mangalaza tamin' ny 10 Ôktôbra 2009. Tsy feno anefa io tolo-kevitra io satria tsy nanao sonia ny rijanteny ny lehiben' ny ankolafy efatra lehibe.
Ezaka mankany amin' ny fiaraha-mitantana
hanovaTamin' ny faramparan' ny taona 2009 dia nikasa ny hivory any Addis Abeba ireo ankolafy efatra ireo mba hanamafy ny fifanarahana voarakitra ao amin' ny Satan' i Maputo. Ny fivoriana tany Addis Abeba dia niafara tamin' ny fanaovan-tsonia ny lalàna fanampiny amin' ny Satan' i Maputo izay nanendry an' i Andry Rajoelina ho filohan' ny Tetezamita, i Eugène Mangalaza no praiminisitry ny Tetezamita, ary i Fetison Rakoto Andrianirina sy Emmanuel Rakotovahiny no filoha mpiara-miasa mitarika ny Filankevitry ny filoham-pirenena.
Nony tafaverina an-tanindrazana ireo delegasiôna dia nanohy ny fifanakalozan-kevitra ny amin' ny fametrahana ireo andrim-panjakana isan-karazany araka Satan' i Maputo sy ny lalàna fanampiny nosoniavina tany Addis Abeba. Miteraka olana maro anefa ny firafitry ny governemantan' ny firaisam-pirenena, tsy mahita marimaritra iraisana ny ankolafy. Farany, toa nijanona tsy nitohy ny fifampiresahana tamin' ny 8 Desambra noho ny fihaonan' ireo lehiben' ny hetsi-panoherana hafa tany Maputo nandritra ny fanaovan' izy ireo ny antontan-taratasy fizaràna ny vola amin' ny ministera tsirairay, izay tsy nahazoana alalana avy amin' ny filoha Andry Rajoelina.
Tsy nahomby ny fiaraha-mitantana
hanovaNisy taratasy ôfisialy avy amin' ny Fahefana Avon’ ny Tetezamita (FAT) nalefa any amin' ny governemantan' i Môzambika nampandrenesana ny fahatapahan' ny sidina eo amin' ny firenena roa tonta. Nisy koa ny taratasy nalefan’ ny FAT ho an' ny tompon' andraiki-panjakana any Afrika Atsimo mandrara ny ireo olo-malaza anaty lisitra tsy handeha amin' ny sidina mankaty Madagasikara. Notazonina an-tsesitany an-terisetra tany Môzambika sy Afrika Atsimo nandritra ny andro maromaro, araka izany, ireo mpitarika ny ankolafy telo voalaza ao amin' ity taratasy ity. Ny 18 Desambra 2009 no nanao sonia ny didy hitsivolana (No. 2009-018) ny filohan' ny Fahefana Avon' ny Tetezamita, handaminana ny fitondrana Tetezamita. Tapitra teo ny fisian' ny ankolafy ireo teto Madagasikara.
Tamin' ny fitsapan-kevi-bahoaka tamin' ny 17 Nôvambra 2010 tamin' ny alalan' ny fifidianana andraisan' ny rejetra abnjara mivantana, ny vahoaka malagasy dia nifidy ENY na TSIA tamin' ny fanovana ny lalàmpanorenana[33]. Io lalàmpanorenana vaovao io dia nambara tamin' ny 11 Desambra 2010, ary nitondra ny firenena mankamin' ny Repoblika Fahefatra.
Jereo koa
hanovaLoharano sy fanamarihana
hanova- ↑ Tamin' ny taona 1991, i Albert Zafy, lehiben' ny mpanohana ny fanovana, no nanomboka ny diabe isaky ny minisitera tao an-drenivohitra. Nesorin' izy ireo tamin' ny toerany ny minisitra, ary nametraka ny azy izy ireo. Nony tonga tao amin' ny tranon' ny filoha Ratsiraka anefa izy ireo dia nifanehatra tamin' ny sakana miaramila telo. Rehefa niampita ny sakana fahatelo dia nitifitra ny vahoaka ny mpiambina ny filoham-pirenena "manokana". Ao anatin' ny sakoroka, safotry ny helikôptera, dia matin' ny bala na niharan' ny vanja milevina amin' ny tanimbary manodidina ny vahoaka.
- ↑ Habibou Bangré, Le clan Ravalomanana privé de sortie, in Jeune Afrique, 19/03/2009 en ligne [archive]
- ↑ (fr) la-croix.com [archive]
- ↑ 4,0 et 4,1 Ny FJKM, Fiangonan'i Jesoa Kristy Eto Madagasikara (Église de Jésus-Christ à Madagascar)
- ↑ 5,0 et 5,1 MADAGASCAR. Daewoo gagne le gros lot, in Courrier Internantional, 20/11/2008, article en ligne [archive]
- ↑ Habibou Bangré, Le clan Ravalomanana privé de sortie, in Jeune Afrique, 19/03/2009 en ligne [archive]
- ↑ Politique générale de l'État 2006
- ↑ www.ufctogo.com [archive]
- ↑ Antonio Garcia, « Ravalomanana renforce ses pouvoirs et adopte l’anglais », www.rfi.fr, 5 avril 2007 (lire en ligne [archive]).
- ↑ La Savonnerie Tropicale dia orinasa mamahana hetsika politika maro - Lahatsoratra tao amin' ny Madagascar Tribune, Jona 21, 2008 - Citron Plus contre Savonnerie Tropicale / CONECS.
- ↑ “Raha mbola afaka nitazona hatramin’izao isika dia noho ny fahaiza-mitantana. Na dia teo aza ny antso avo izay efa imbetsaka, sy ny krizy izay niaretanay, dia tsy nanindra-tanana hanohana anay mihitsy ny governemanta”, André Ramaroson, tale jeneralin’ny Savonnerie Tropicale ao amin’ny Express de Madagascar, andiany tamin’ny 21 Novambra 2008.
- ↑ Midi Madagasikara, 18 Jona 2008
- ↑ Amnesty International amnestyinternational.be [archive]
- ↑ Iloniaina Alain, Express de Madagascar, 21 Aogositra 2008
- ↑ Manjaka Hery, Madagascar Tribune, 25 Aogositra 2008
- ↑ Song Jung-a, Christian Oliver, Tom Burgis, Daewoo to cultivate Madagascar land for free, in Financial Times ft.com article en ligne [archive]
- ↑ Habibou Bangré, "Le clan Ravalomanana privé de sortie", in Jeune Afrique, 19/03/2009 en ligne [archive]
- ↑ La vérité sur laverite.mg [archive], 15 Desambra 2008 ("Fermeture de TV Viva")
- ↑ (fr) [1] [archive]
- ↑ Rajoelina réfugié à l'ambassade de France [archive], Le Figaro, 10 Mars 2009
- ↑ Razily, le cyber-héros des partisans de Ravalomanana, The Observers [archive], france24, 30 mars 2009
- ↑ Alphonse Maka, "Crasse présidentielle - Grogne des détenus politiques", in La Vérité, 27/03/2009, article en ligne [archive]
- ↑ Au Carlton 5 étoiles à Tananarivo
- ↑ Politicien éprouvé et tête de liste du parti Militant pour le Progrès de Madagascar
- ↑ "Le pouvoir malgache récuse le dirigeant choisi par Ravalomanana", agence Reuters, cité par l'Express, le 17/04/2009, article en ligne [archive]
- ↑ Lovasoa Rabary, "Madagascar: mandat d'arrêt contre Ravalomanana", BBC Afrique, 17/04/2009, article en ligne [archive]
- ↑ Agence AFP, Madagascar: le régime de transition complète son gouvernement, 18/04/2008, article en ligne [archive]
- ↑ « Top-mada.com » (consulté le 6 mai 2013)
- ↑ Le colonel Mouammar Kadhafi
- ↑ TGV (Tanora Gasy Vonona), AREMA (Andrin' ny Revolisiona Malagasy), TIM (TiAko i Madagascar), CRN (Comité National de Réconciliation)
- ↑ (fr) lefigaro.fr [archive]
- ↑ http://www.madagate.com/politique/1127-andry-rajoelina-a-lonu-entre-humilite-et-humiliation-quid-des-iles-eparses-de-locean-indien-rattrapage.html [archive]
- ↑ "Constitution de Madagascar après référendum du 17/11/2010" [archive], sur www.assemblee-nationale.mg, 11 décembre 2010 (consulté le 28 novembre 2017).