Wikipedia

Repoblika Fahefatra (Madagasikara)

Ny Repoblikan' i Madagasikara na Repoblika Fahefatra dia repoblika fahefatra eto Madagasikara, nanaraka ny Repoblika Fahatelo (izay nantsoina hoe Repoblikan' i Madagasikara ihany koa), izay niforona nandritra ny Tetezamita notarihin' i Andry Rajoelina sady nambarany ny fijoroany tamin' ny 11 Desambra 2010 tao Antananarivo. I Andry Rajoelina, izay filohan' ny Tetezamita tamin' izany fotoana izany, no nitondra nandritry ny fiandohan' io Repoblika io nanomboka tamin' ny fanambaràna azy hatramin' ny faran' ny taona 2013. Nandimby azy i Hery Rajaonarimampianina tamin' ny alalan' ny fifidianana tamin' io taona io. Taorian' ny filaharana an-dalabe tao Antananarivo dia nisy fifidianana tamin' ny taona 2018, izay nahalany filoham-pirenena an' i Andry Rajoelina.

Mari-piandrianan' ny Repoblikan' i Madagasikara

Fitondrana tetezamita

hanova

Hetsi-panoherana

hanova

Nakaton’ ny minisitry ny fitondrana Marc Ravalomanana ny fahitalavitra Viva an' i Andry Rajoelina, ben' ny tanànan' Antananarivo, izay nandefa vaovao momba ny filoha teo aloha Ratsiraka[1]. Niteraka fanoherana sy fihetsiketsehana izany fanapahan-kevitra izany. Tamin' ny Janoary 2009, nitanga tao an-drenivohitr' i Madagasikara ny korontana mahery vaika, nampitombo ny fanoherana sy ny fihetsiketsehana ny mpanohana ny ben' ny tanàna. Tamin' ny 26 Janoary 2009 no nitondran’ i Andry Rajoelina ny mpomba azy hidina an-dalambe tao an-drenivohitra. Nanafika ny fahitalavi-bahoaka sy ny radiom-pirenena ary ny fananan’ ny filoha Ravalomanana ny mpanohana ny hetsika volomboasary. Orinasa maromaro ihany koa, izay tsy an’ ny filoha no voaroba sy nodorana. Tamin’ ny 31 Janoary 2009 no nanambaràn' i Andry Rajoelina ny tenany ho "mitantana" ny Repoblikan' i Madagasikara.

Fakana fahefana

hanova

Tamin’ ny 7 Febroary 2009 i Andry Rajoelina dia nanendry ny praiministrany, Monja Roindefo, teo amin’ ny Kianjan' ny 13 Mey ka nanome azy ny Lapam-panjakana Ambohitsorohitra. I Monja Roindefo no mitarika ny hetsika fakana ny lapa. Nirohotra nankany an-dapa ny vahoaka, nitifitra ny mpiambina ka maro ny maty sy naratra[2].

Tamin’ ny 16 Marsa 2009 hariva dia lasan’ ny miaramila mpikomy ny lapan' Ambohitsorohitra. Tamin' ny 17 Marsa 2009 dia voatery nametra-pialana i Marc Ravalomanana ka namindra ny fahefana tamin’ ny Direktoara miaramila, notarihin’ ny jeneraly telo. Taorian' izany dia noteren’ ny miaramila hamindra ny fahefana amin' i Andry Rajoelina ireto jeneraly telo ireto.[3].

Andry Rajoelina, filohan' ny Tetezamita

hanova

Nanolotra an' i Andry Rajoelina ny fahefana maha filohan' ny Fahefana Avon' ny Tetezamita (FAT) azy, mandra-piandry ny fanatanterahana ny fifidianana vaovao izay hatao ao anatin’ ny 24 ho avy (izay tsy tanteraka raha tsy afaka dimy taona). Namindra ny fahefany amin' i Monja Roindefo ny jeneraly Charles Rabemananjara izay isahana  ny asan’ ny praiminisita vonjimaika.

Ny fivorian' ny ankolafy efatra tany Addis Abeba dia niafara amin' ny fanaovan-tsonia ny lalàna fanampiny ao amin’ ny Satan' i Maputo izay nanendry ny tompon' andrikitra amin' ny fiaraha-mitatana, ka i Andry Rajoelina no filohan’ ny Tetezamita ary i Eugène Mangalaza no praiminisitra. Niteraka olana maro anefa ny firafitry ny governemantan’ ny firaisam-pirenena, tsy mahita marimaritra iraisana ny ankolafy. Ny 18 Desambra 2009 no nanao sonia ny idy hitsivolana (No. 2009-018) ny FAT, handaminana ny fitondrana Tetezamita ka tapitra teo ny fisian’ ny fiaraha-mitatana.

Tamin' ny fitsapan-kevi-bahoaka tamin' ny 17 Nôvambra 2010 tamin' ny alalan' ny fifidianana andraisan' ny rehetra anjara mivantana, ny vahoaka dia nifidy "Eny" na "Tsia" tamin' ny fanovana ny lalàm-panorenana[4]. Io lalàm-panorenana vaovao io dia nambara tamin' ny 11 Desambra 2010, ary nitondra ny firenena mankamin' ny Repoblika Fahefatra.

Hery Rajaonarimapianina, filoham-pirenena

hanova

Fifidianana tamin' ny taona 2013

hanova
 
Hery Rajaonarimampianina

Tamin' ny nahafiloha an' i Andry Rajoelina tamin' ny Martsa 2009, dia nambara izy fa ho atao afaka 24 volana ny fifidianana ny lalam-panorenana vaovao.[5] Ny 25 Aprily 2013, nametraka ny kandidatiorany i Lalao Ravalomanana[6] (TIM). Nilaza i Andry Rajoeelina fa tsy hirotsaka ho kandidà amin' ny fifidianana filoham-pirenena 2013[7], aloha ny fivadi-keviny tamin' ny 3 Mey 2013[8]. Saingy noteren' ny fianakaviambe hanaisotra ny firotsahany hofidiana, niaraka tamin' i Lalao Ravalomanana sy Ratsiraka Didier. Nandiso fanantenana an' i Frantsa ny fiovan-kevitr' i Rajoelina ary ny fanekena ny kandidatioran' i Didier Ratsiraka ary Lalao Ravalomanana. Misy koa ireo kandidà tsy manaiky izay fanapahan-kevitra izany. Ny antony dia ny tsifamenoan' ireo kandidà roa ireo ny fepetra mikasika ny kandidatiora, ary ny fanekena ny kandidatioran' i Rajoelina izay efa tafahoatry ny daty[9].  

Ho solon' ireo olona voaesotra ireo, dia nanolotra an' i Hery Rajaonarimampianina ny kandidà Roger Kolo ary Jules-Étienne, izay manao an' i Rajaonarimampianina ho kandidà farany afaka milatsaka hofidina.[10]

Fitondran' i Hery Rajaonarimampianina

hanova

Tamin’ ny 17 Janoary 2014 no nambaran' ny Fitsarana Avo momba ny Lalàmpanorenana ny valim-pifidianana ho filohan' ny Repoblika tamin' ny fomba ôfisialy i Hery Rajaonarimampianina, ka 53,49 %n' ny vato no azony [11].

Vetivety dia niatrika olana maro ny filoha, ka tsy afaka nanendry praiminisitra taorian' ny roa volana sy tapany. Tamin' ny farany dia i Roger Kolo no voatendry ho praiinisitra. Mbola niteraka olana ho an' ny filoha ihany koa ny fametraham-pialan' i Kolo taty aoriana. Ny 12 Janoary 2015[12] no nametra-pialana niaraka, tamin’ ny governemantany ny praiminisitra, taorian' ny fanakianana maro[13]. Tamin' ny volana Jona 2017 dia nigadra ilay vehivavy mpandraharaha Claudine Razaimamonjy, mpanolotsaina manokan' i Hery Rajaonarimampianina sady mpikambana mpanorina ny Hery Vaovao ho an' i Madagasikara (HVM), noho ny fanodinkodinam-bolam-panjakana sy ny fanararaotam-pahefana ary ny fiangarana amin' ny fanomezana tsenam-baro-pajakana.

Tamin' ny 26 Mey 2015 no nandatsa-bato handroahana an-dRajaonarimampianina ny solombavambahoaka. Noho ny tsy fisian’ ny mpikambana ao amin’ ny antoko HVM voafidy tao amin’ ny Antenimierampirenena[14] no tena anton’ izao fifidianana izao. Nolavin' ny Fitsarana Avo momba ny Lalàmpanorenana ny 13 Jona 2015 ilay fangatahana fandroahana ny filoha[15].

Tamin' ny 26 Avrily 2018, nangataka ny Fitsarana Avo momba ny Lalàmpanorenana ny mpanohitra mba hanesorana ny filoha[16]. Tamin' ny 25 Mey 2018 dia nanome folo andro ny filoha mba hanendry governemantan' ny firaisam-pirenena. Nasainy ihay koa i Hery Rajaonarimampianina mba hametra-pialana ao anatin’ ny enimpolo andro mialoha ny fifidianana filoham-pirenena, raha te hilatsaka hofidina indray izy[17].

Tamin’ ny 1 Jona 2018 dia nanome ny praiminisitra hatramin’ ny 5 Jona ny Fitsarana Tampony mba hialany amin’ ny asany ary hatramin’ ny 12 Jona ho an' ny fanendrena izay handimby azy[18]. Tamin’ ny 3 Jona, tsy nety nanendry ny iray amin’ ny olona telo natolotry ny mpanohitra hitondra ny governemanta ny filoha[19].

Tamin’ ny 4 Jona 2018 dia nanambara ny fialany i Olivier Mahafaly Solonandrasana taorian’ ny fangatahan’ ny Fitsarana avo momba ny lalàmpanorenana ny fanendrena ny "praiminisitry ny marimaritra iraisana” mba hialana amin' ny krizy pôlitika[20]. Tamin’ ny 4 Jona 2018 dia nomena andraikitra hanangana governemanta i Christian Ntsay[21]. Tamin’ ny 11 Jona no nitsangana ny governemanta.

Tamin’ ny 17 Aogositra 2018 no nanambaràn' i Hery Rajaonariamampianina ny firotsahany hofidiana amin' ny fifidianana filoham-pirenena malagasy[22]. Tamin' ny 7 Septambra 2018 dia niala tamin’ ny maha filohan' ny repoblika azy izy ka afaka nandray anjara tamin' ny latsa-bato[23] [24].

I Rivo Rakotovao dia lasa filoha mpisolo toerana amin' ny maha Filohan' ny Antenimierandoholona azy. Amin' ity tranga ity, ny filohan' ny Antenimierandoholona dia mampiasa ny fahefan’ ny filoham-pirenena andavanandro mandra-pahatongan' ny fametrahana ny filoha vaovao.

Nahazo vato 8,82 % izy dia nihintsana tamin' ny fihodinana voalohany izy[25]. Tsy manome toromarika momba ny latsa-bato ho an' ny fihodinana faharoa izy, fihodinana izay nifanadrenan’ ny filoham-pirenena teo aloha Andry Rajoelina sy i Marc Ravalomanana[26].

Andry Rajoelina, filoham-pirenena

hanova
 
Andry Rajoelina

Fahalaniana ho filoham-pirenena

hanova

Ny fifidianana natao tamin' ny ny volana Desambra 2018 no nitondra an' i Andry Rajoelina teo amin' ny fitondrana ny firenena mandritra ny dimy taona. Nandrombaka ny fandresena tamin' ny fifidianana solombavam-bahoaka tamin' ny volana Mey 2019 ihany koa izy ary nahazo ny maro an' isa tanteraka tao amin' ny Antenimierampirenena.

Zaava-nitranga nandritra ny fitondrana

hanova

Ny valanaretina Covid-19

hanova

Tamin' ny 20 Marsa 2020 vao fantatra amin' ny fomba ôfisialy ny fisian' ny valanaretin' ny Covid-19 eto Madagasikara, araka ny fanambaràna nataon' ny fitondram-panjakana malagasy, taorian' ny fisalasalana hanakatona ny sisintany. Nisy fiantraikany ratsy tamin' ny toekaren' i Madagasikara izany. Tamin' ny 08 Avrily 2020 ny filoham-pirenena Andry Rajoelina dia nanao fanambaràna momba ny fahitana tambavy fisorohana ny Covid-19 sy fanasitranana ny marary, dia ny tambavy nohatsaraina vokarin' ny Institut Malgache de Recherche Appliquée, nomena ny anarana hoe Covid Organics na Tambavy-CVO, izay fifangaroan-tsinga avy amin' ny zavamaniry Artemisia annua sy zavamaniry hafa (isan' izany ny ravintsara) fanao tambavy koa[27] [28]. Tamin' ny 20 Avrily 2020 ny fitondrana malagasy no nanomboka nampiasa ny CVO[29]. Na dia izany aza dia nitombo ka nahatratra 3 472 ny isan' ny olona efa voan' ny Covid-19 ary miisa 33 ny matin' io valanaretina io tamin' ny 07 Jolay 2020[30].

Ny kere tamin' ny taona 2021

hanova

Tamin' ny volana Jona 2021 dia nisy hain-tany mahery vaika nahatonga olona an' aliny no mijaly noho ny tsy fanjarian-tsakafo any atsimon' ny firenena. Niara-nanambara ny ny tetika hiadiana amin' ny hanoanana ny fitondram-panjakana sy ny masoivohon' i Etazonia eto Madagasikara [31]. Tamin' ny faran' ny volana Jona 2021, ny Fandaharan' Asa maneran-Tany momba ny Sakafo (PAM) dia nitatitra fa ny 75 % amin' ny ankizy dia nandao ny sekoly ary lasa mangataka na nitady sakafo. Efa hita mialoha tamin' ny taona 2020 ny famantarana ny tsy fanjarian-tsakafo nefa toa nisalasala tsy nanaiky ny zava-misy ny manampahefana malagasy, na dia efa nisy fanairana marobe voarakitra nandritra ny volana maromaro, anisan' izany ny an' ny Firenena Mikambana [32]. Nifanohitra amin' ny fanadihadiana nivoaka tamin' ny 1 Desambra 2021 nataon' ny World Weather Attribution ny filazana fa vokatry ny fiovaovan' ny toetradro ny mosary nitranga taty Madagasikara [33].

Jereo koa

hanova

Loharano sy fanamarihana

hanova
  1. ↑ La vérité sur laverite.mg [archive], 15 Desambra 2008 ("Fermeture de TV Viva")
  2. ↑ (fr) [1] [archive]
  3. ↑ Rajoelina réfugié à l'ambassade de France [archive], Le Figaro, 10 Mars 2009
  4. ↑ "Constitution de Madagascar après référendum du 17/11/2010" [archive], sur www.assemblee-nationale.mg, 11 décembre 2010 (consulté le 28 novembre 2017).
  5. ↑ "Madagascar president forced out". BBC. 2009-03-17. novangiana ny 24 sept. 2013.
  6. ↑ Madagascar: l'ex-première dame officiellement candidate à la présidence
  7. ↑ ((fr)) Madagascar: Rajoelina renonce
  8. ↑ Fifidianana filoha – Kandidà tsy nampoizina tamin’ ny ora farany Rajoelina Andry
  9. ↑ 21 contre 3 : la présidentielle se polarise à Madagascar
  10. ↑ "Hery Rajaonarimampianina,. nouveau candidat à l'élection présidentielle Malgache". Archived from the original on 2014-10-06. Retrieved 2013-09-24.
  11. ↑ Arrêt no 10 de la Cour électorale spéciale portant proclamation des résultats définitifs du second tour de l'élection présidentielle du 20 décembre 2013 Archived Febroary 4, 2015 at the Wayback Machine [tahiry].
  12. ↑ « Démission de Roger Kolo » Archived Mey 27, 2015 at the Wayback Machine sur Tananews [tahiry].
  13. ↑ « Démission du gouvernement » sur lemonde.fr  [tahiry].
  14. ↑ « Vote de destitution : analyse des causes » [tahiry].
  15. ↑ « Madagascar : la haute cour constitutionnelle rejette la demande de destitution du président » [tahiry], ipreunion.com.
  16. ↑ « Tensions à Madagascar : l'opposition demande la destitution du président » [tahiry], France 24.
  17. ↑ « Madagascar : la Cour constitutionnelle ordonne la nomination d’un gouvernement d’union nationale » [tahiry], JeuneAfrique.com
  18. ↑ « Un nouveau Premier ministre au plus tard le 12 juin à Madagascar » [tahiry], voaafrique.com, 2 juin 2018.
  19. ↑ « Crise à Madagascar: le président refuse de nommer un Premier ministre d'opposition » [tahiry], sur L'Orient-Le Jour
  20. ↑ « Crise politique à Madagascar : le premier ministre annonce sa démission » [tahiry], Le Monde.fr
  21. ↑ « Cap Océan Indien - Christian Ntsay, directeur du bureau de l'OIT pour l’océan Indien », RFI,‎ 27 avril 2014 [tahiry]
  22. ↑ « Madagascar: le président candidat à sa propre succession », Le Figaro,‎ 17 août 2018 [tahiry]
  23. ↑ « Madagascar : le président Rajaonarimampianina candidat à un second mandat » [tahiry], Le Monde.fr
  24. ↑ « Madagascar: le président démissionne pour un deuxième mandat » [tahiry], Le Figaro
  25. ↑ « Elections à Madagascar – Un second tour pour départager les ex-présidents », La Tribune de Genève,‎ 28 novembre 2018 [tahiry].
  26. ↑ « A Madagascar, Rajaonarimampianina ne soutiendra personne » [tahiry], rfi.fr, 1er décembre 2018.
  27. ↑ "Coronavirus : le président de Madagascar affirme connaître un remède à base de plantes" [tahiry], in LCI (Notsidihina ny 08 Jona 2020)
  28. ↑ "[Tribune] Artemisia et plantes médicinales : le « Covid-Organics », symbole de la recherche malgache – Jeune Afrique" [tahiry], sur JeuneAfrique.com, 30 Avrily 2020 (Notsidihina ny 08 Jona 2020)
  29. ↑ "Madagascar : Andry Rajoelina lance son remède contre le coronavirus – Jeune Afrique" [tahiry], sur JeuneAfrique.com, 21 Avrily 2020 (Notsidihina ny 08 Jona 2020)
  30. ↑ "Worldmeters covid - 121". Worldmeters. Notsidihina ny 07 Jolay 2020.
  31. ↑ "U.S. Government Provides Nearly $40 Million in Additional Emergency Assistance for Southern Madagascar" Archived Jolay 1, 2021 at the Wayback Machine. www.mg.usembassy.gov. United States Embassy to Madagascar. 14 June 2021.
  32. ↑ « L'ONU estime que le Grand Sud de Madagascar se trouve en « situation d'insécurité alimentaire grave » », Agence Ecofin,‎ 10 juillet 2021.
  33. ↑ Borenstein, Seth (1 December 2021). "Study: Climate change not causing Madagascar drought, famine". AP NEWS.
Hita tao amin'ny "https://mg.wikipedia.org/w/index.php?title=Repoblika_Fahefatra_(Madagasikara)&oldid=1057928"