Ziva
Ny ziva dia anisan' ny endrika isehoanan' ny fihavanana malagasy nataon' ny razambe taloha, izay mampifandray ny foko samy foko. Mazàna dia ziva avokoa no niavian' ny fihavanan' ny foko malagasy. Lasa mpifankatia noho ny velirano natao ny olona samy hafa foko ka toy ny mpihavana akaiky, nefa mifanompa na mifanozona ho mari-pisakaizana. Ny ompa ifanaovan' ny mpiziva dia sangy anehoany ny fifankatiavany ary ny foko mpiziva dia tsy maintsy mifanampy.
Mbola betsaka ny Malagasy mitazona ny fizivana ankehitriny. Tany am-boalohany dia endrika fihavanana vita amin' ny fianianana izany, ka voafatotra amin' izany ny foko nanao azy sy ny taranany. Ny tena vontoatin' ity fomba ity dia ny tsy hisian' ny ady eo amin' ny samy foko. Amin' ny lafiny ara-piarahamonina, ny ziva dia mametraka fifandraisana akaiky eo amin' ny mpikambana ao amin' ny foko roa mpiziva, izany dia miteraka voka-tsoa.
Ny voambokana ampiasaina hilazana ny hoe ziva
hanovaMaro ny teny ilazana ny hoe "ziva" amin' ny teny malagasy arakaraka ny faritra aleha eto Madagasikara, ka anisan' izany ireto tanisaina manaraka ireto:
Fihavanana isam-poko tamin' ny alalan' ny ziva
hanovaIndro kosa ny isam-poko manana fihavanana amin' ny alalan' ny ziva, fa izany no hahafataran' ny maro azy amin' ny ankapobeny.
Foko mpiziva any avaratra
hanova- Ny Vazimba dia mpiziva amin' ny Beosy sy ny Makoa;
- Ny foko Antañandrano na Tanandrano dia mpiziva amin’ ny Beosy sy ny Betsileo
- Ny Kanjemby, izay Vezo avy amin’ ny tapany avaratra amin' i Tambohorano, faritanin' i Mahajanga, dia mpiziva amin' ny Sandrangoasty avy ao Kinkony.
- Ny Kanjemby avy ao Besalampy dia mpiziva amin' ny foko Maromena avy ao Besalampy ihany sy ny Beosy
- Ny Kanjemby amin’ ny faritra amorontsiraka dia mpiziva amin' ny Antalaotra sy Kômôriana (Ajojo)
- Mbola ao Besalampy ihany, ny Kanjemby dia mpiziva amin' ny taranaky ny Tsianova
- Ny Maromena ao Besalampy dia mpiziva amin' ny taranaky ny Manonga
- Ny taranaky ny Manonga dia mpiziva amin' ny taranaky ny Marolahy
- Ny taranaky ny Andrafanga dia mpiziva amin' ny taranaky ny Kinfotso
- Ny taranaky ny Tsimanondriky dia mpiziva amin' ny Vezo sy ny taranaky ny Andrafanga
- Ny Sandrangoasty avy ao Mintsijo dia mpiziva amin' ny Kanjemby avy ao amin’ ny helondranon’ i Maroambitsy, ny Matihazo, sy ny Tambondro Avaratra ary ny Jongoa;
- Ny Matihazo dia mpiziva amin' ny Antemamaliky ao Mintsinjo;
- Ny Antirengy dia mpiziva amin' ny Mandravà avy ao Soalala.
- Ny Manañadabo, ankilany ary ny Betsiboka, andaniny, dia mpiziva amin' ny Marolaka
- Ny Marotokiky dia mpiziva amin' ny Tsiaronjy na Tsaronjy
- Ny Sambarivo dia mpiziva amin' ny Tongoa
Ziva avy amin' ny foko tsimihety
hanova- Ny Antevongo tambohitsy dia mpiziva amin' ny Antevinañy tompon’ny vinàñy
- Ny Zafindrano (taranaky ny rano) dia mpiziva amin' ny Zafindravoay (taranaky ny Voay)
- Ny Zafindramahavita dia mpiziva amin' ny Jongoa (Sakalava)
- Ny Antotolàny (tokotelo) dia mpiziva amin' ny Antelampy (avy amin’ ny Vato) sy ny Makoa
- Ny Antakarana dia mpiziva amin' ny Anjoaty sy ny Zafitsimeto
- Ny Betsimisaraka dia mpiziva amin' ny Betsileo
- Ny Sihanaka dia mpiziva amin' ny Betsileo sy ny Makoa
- Ny Marofotsy, avy ao amin’ ny foko Sihanaka dia mpiziva amin' ny Sakalava Manañadabo
- Ny Betsileo dia mpiziva amin' ny Antesaka, indrindra fa ny Tesaka Rabehavana, izay zivan' ny Makoa sy ny Betsimisaraka
- Ny Betsileo Antañandro dia mpiziva amin' ny Beosy
Tsy dia mampiasa ny atao hoe ziva ny foko merina
hanovaNy foko merina dia tsy nahalala, na niniana tsy mampahalalaina ny atao hoe ziva (mety anisan’ ny tetik’ ady mahery hanokana-monina azy ireo izany). Nefa ara-tantara dia mpiziva amin' ny Vazimba sy Makoa izy ireo. Eo koa ny Antehiroka taranaka Vazimba dia mpiziva mpiziva amin' ny zanak’ Andriana, ary lohateny amin’ ny Ajojo. Ny Merina ihany koa dia mpiziva amin' ny Sakalava Boeny. Ny manamarina izany, ka voasoritra tsy hay fafana, dia ny fiteny ao Imerina, raha sendra misy olona maty, ka ataony hoe "Sakalava robaka". Raha tsy mpiziva ry zareo fahiny dia tsy ho nitoetra mihitsy io fombam-pitenenana io. Io ilay fañompa ifamatoran' ny mpiziva.
Foko mpiziva any atsimo
hanova- Ny Antemoro dia ziva na lohateny (na fañompa) amin’ ny Makoa,
- Ny Anakara dia fañompa amin’ ny Antevandrìka
- Ny Antevandrìka dia fañompa amin’ ny Zafiraminia
- Ny Antesaka dia fañompa amin’ ny Betsileo sy ny Mahafaly
- Ny Sahafero dia ziva amin’ ny Rabehava
- Ny Tiara dia ziva amin’ireo Bara Tevohobe
- Ny Bara dia ziva amin’ ny Manendry, izay taranaka Vazimba
- Ny Tanôsy dia mpiziva amin' ny Tandroy, sy ny Tandramanàka
- Ny Telamaro dia mpiziva amin' ny Tandramanàka
- Ny Temananteny dia zivan' ny Betsileo
- Ny Tandroy dia zivan' ny Tanôsy
- Ny Ivondrobe dia zivan' ny Karimbola
- Ny Masikoro dia mpiziva amin' ny Tokobeitelo
- Ny Mahafaly dia ziva amin’ ny Tanôsy sy ny Tesaka
- Ny Sianamavo dia mpiziva amin' ny Tetsiraraka
- Ny Tevohitse dia mpiziva amin' ny Tameantsoa
- Ny Temaromainty dia mpiziva amin' ny Tambohitse
- Ny Temitongoa dia mpiziva amin' ny Renelime
- Ny Makoa dia mpiziva amin' ny Temoro, ny Betsileo, ny Merina ary koa ny Antimahôry (izay tonga avy any Mayotte any amin' ny Vondro-nosy Kômôro).
- Ny Zaramanaga dia ziva amin’ireo Tesaka sy Temoro.
Amin' ity Nosy ity dia fihavanana nataon' ny razambe miray taloha ny ziva, ka nahatonga azy ireo ho mpifanompa miray teny, lohateny, ziva, somandraza, zakalava, sy ny sisa tsy voalaza, fa ireo rehetra ireo dia fantatra amin' ny teny hoe ziva avokoa ka nahatonga ny fihavanan' ny razan' ny Malagasy teo aloha tsy rava.
Ohabolana
hanova- Ziva tsara toetra ka mihoatra ny iray tampo.
Jereo koa
hanovaRohy ivelany
hanova- Lahatsoratra amin'ny teny frantsay: Ny ziva
- Jobily Rakotoson, "Ziva", airelle-r-communication.blogspot.com
- Jobily Rakotoson, "Ziva", tanikomadagascar.com
Loharano sy fanamarihana
hanova- Ny ampahany amijn' ity lahatsoratra ity dia niainga avy amin' ny lahatsoratra nataon' i Jobily Rakotoson mitondra ny lohateny hoe "Ziva"