Valan-javaboarim-pirenen' i Marojejy
Ny Valan-javaboarim-pirenen' i Marojejy dia valan-javaboary ao amin' ny Fritra Sava ao amin' ny tapany avaratra-atsinanan' i Madagasikara. Mirefy 55 500 ha ny vemarany ary eo amin' ny Tangoron-tendrombohitra Marojejy, tandavan-tendrombohitra manana tampona avo indrindra mirefy 2 132 m. Nitoetra ho an' ny mpikaroka sy ny mpahay siansa hatry ny ela ny fahafaha-midirana amin' izany toerana izany rehefa nitazona ny sata maha tahirin-javaboary manontolo azy izy hatramin' ny namoronana azy tamin' ny taona 1952. Tamin' ny taona 1998 dia nosokafana ho an' ny besinimaro ny sata vaovao nanao azy ho valan-javaboarim-pirenena ary nahazo ny lazany izy tamin' ny taona 2007 rehefa tafiditra tao amin' ny lisitry ny Lova Maneran-Tany, toy ny faritra arovana dimy hafa, mivondrona amin' ny anarana hoe "ala mando any Atsinanana". Na dia eo aza ny fikitoantoan' ny vohon-tany ao aminy, ny fihazana tsy ara-dalàna sy ny fitrandrahana hazo voafantina dia mbola olana hatrany, indrindra hatramin' ny nanombohan' ny Krizy pôlitika tamin' ny taona 2009. Mandrahona ity valan-javaboary ity sy ny zavamananaina ao aminy ny fitrandrahana harena an-kibon' ny tany sy ny fambolena aorian' ny dro ala ary ny fitrandrahana hazo.
Ny tendrombohitra mideza sy ny vohon' ny tany manokana izay mampiavaka an' ilay tangoron-tendrombohitra dia namorona toeram-ponenana maro samihafa ho an' ny zavamananaina ao, izay mifandimby eny amin' ny tehezan-tendrombohitra arakaraka ny haavony na ny fitodihany ara-jeôgrafia. Eny amin' ny tampona tokoa mantsy, ny alan-drahona arafitry ny kirihitra sy hazo madinika, izay farany eto Madagasikara, dia manome toerana ny hazo lehibe izay miha tsy voarakotry ny zavamaniry mipetrana amin' ny namany, rehefa midina ny toerana. Fanampin' izany dia mando kokoa ny ny tehezan-tendrombohitra atsinanana ka noho izany dia misy vondron-javamaniry midadasika kokoa, fa ny tehezan-tendrombohitra andrefana kosa dia maina kokoa. Ny fisian' ny toeram-ponenana sy toeram-paniriana samihafa mahagaga aterak' izany dia ahafaha-mahita karazam-borona tsy latsaky ny 118, karazam-biby mandady sy mikisaka ary sahona sy ny mitovitovy aminy miisa 148 ary karazana amboanala 11. Anisan' ny karazana primata 25 tandindonin-doza indrindra eran-tany ao amin' ny lisitry ny IUCN ny sifaka Propithecus candidus, izay amboanala mampiavaka an' io valan-javaboary io. Ny Euryceros prevostii no vorona famantarana ao amin' ilay valan-javaboary, tsy misy afa-tsy any amin' ny ala avaratra atsinanana amin' i Madagasikara.
Lalana tokana miainga avy eo amin' ny fidirana mankao amin' ilay valan-javaboary no ahafahana mankany amin' ny toerana avo indrindra amin' ilay tangoron-tendrombohitra, lalana ahitana toby telo: ny Toby Mantella any amin' ny 450 m ambonin' ny ranomasina, voahodidin' ny hazo avo; ny Toby Marojejia any amin' ny 775 m, tetezamita eo amin' ny ala an-tany iva sy ny ala an-tendrombohitra; ary ny Toby Simpona, eo amin' ny 1 250 m hodidinin' ny alan-tendrombohitra avo. Ny Toby Simpona no ampiasaina ho toby fototra alohan' ny hiakarana eny amin' ny tampon-tendrombohitra, amin' ny lalana mirefy 2 km, aleha mandritra ny adiny efatra na dimy.
Jereo koa
hanovaValan-javaboary
- Valan-javaboarim-pirenena Andasibe-Mantadia • Valan-javaboarim-pirenena Andohahela • Valan-javaboarim-pirenena Andringitra • Valan-javaboarim-pirenena Ankarafantsika • Valan-javaboarim-pirenen' ny Helodranon' i Baly • Valan-javaboarim-pirenena Isalo • Valan-javaboarim-pirenena Kirindy Mitea • Valan-javaboarim-pirenena Mananara-Avaratra • Valan-javaboarim-pirenen' i Marojejy • Valan-javaboarim-pirenena Masoala • Valan-javaboarim-pirenena Midongy Atsimo • Valan-javaboarim-pirenen' ny Tendrombohitra Ambre • Valan-javaboarim-pirenena Namoroka • Valan-javaboarim-pirenena Nosy Ve-Androka • Valan-javaboarim-pirenena Ranomafana • Valan-javaboarim-pirenena Tsimanampetsotsa • Valan-javaboarim-pirenena Zahamena • Valan-javaboarim-pirenena Zombitse-Vohibasia