Tetiandro babilôniana

Ny tetiandro babilôniana na tetiandro mesôpôtamiana dia tetiandro nampiasaina tao Mesôpôtamia tamin' ny Andro Taloha izay manara-bolana sy masoandro, sady ahitana volana miisa 12 mitovy faharetana amin' ny tsingerim-pihodinan' ny Volana izay manomboka rehefa tazana eny amin' ny lanitra ny tsinam-bolana. Ampiana iray volana ny volana 12 rehefa hita fa mihatara loatra ny fanombohan' ny taona (elanelana folo andro) miohatra amin' ny fihodin' ny Masoandro. Ireo tanàna mesôpôtamiana anefa dia samy nanana ny tetiandrony avy, sady samy nanana ny anaram-bolana azy manokana avy, ka ny fanombohan' ny taona dia amin' ny lohataona nefa indraindray koa amin' ny fararano. Taty an-tenantenan' ny taonarivo faha-2 tal. J.K. vao nisy ny fametrahana tetiandro iraisana tany Mesôpôtamia ka ny tetiandro nampiasaina tao Babilôna no nampiasaina.

Fahefan' ny mpanjaka tamin' izany fotoana izany ny manapa-kevitra amin' ny fanovana ny tetiandro sy ny manampy anaram-bolana vaovao. Nampifanentanina amin' ny zava-misy ara-toekarena izany (toy ny fizaràna karama, ny fanangonana ny hetra, ny famerenana zana-bola, sns), ary indrindra amin' ny fivavahana, noho ny tetiandro mitana anjara toerana lehibe eo amin' ny litorjia. Ny anaram-bolana dia matetika anaran' ireo fetim-pivavahana lehibe.

Ny tetiandrom-panjakana babilôniana hanova

Ny fiavian' ny anaram-bolana dia samihafa ka hoatry ny an' ny tetiandro nakambakambana noforonina mba hampisy firaisana ara-pôlitika. Ny sasany dia efa fantatra tamin' ny vanimpotoana amôrita (dia ny Ayyaru, Elūlu, Abu na Abum, sy ny Du'uzu ary ny Tamūzu, izay avy amin' ny fiteny someriana: ny volana Dumuzi). Ny sasany avy amin' ny faritra semitika andrefana (dia ny Tašrītu, ary angamba koa ny Nisannu). Ny sasany fantatra tao amin' ny tanànan' i Sosa (na Sosàna) ao Elama (dia ny Shabāṭu sy ny Addaru). Ny hafa koa dia mety avy amin' ny teny persiana (ny Araḫsamnu). Roa ny volana fanombohan-taona ao amin' io tetiandro io, dia ilay amin' ny volana Nisannu sy ilay amin' ny volana Tašrītu (volana faha-7 raha atao voalohany ny Nisannu). Ny hoe Nissanu dia avy amin' ny teny someriana hoe nesag izay midika hoe "voalohany" ary ny hoe Tašrītu dia midika hoe "fanombohana" amin' ny teny akadiana.

Ireto ny anaram-bolana ao amin' ny tetiandro babilôniana iraisana: Nisannu, Ayyaru, Simānu, Du'uzu (na Tamūzu na Tammūzu), Abu, Elūlu (na Ulūlu), Tašrītu, Araḫsamnu, Kislimu, Ṭebētu, Shabāṭu, Addaru. Ny volana fanampiny (faha-13) dia ny Elūlu na ny Addaru. Averina indroa izany ny Elūlu na ny Addaru.

Nampiasaina foana io tetiandro io hatraty amin' ny taonarivo voalohany tal. J.K. ary ny Jiosy babo tao Babilôna dia nampiasa azy io ka nanolo ny tetiandrony talohan' ny fahababoana amin' ny tetiandro babilôniana. Natao filamatra ihany koa io tetiandro io tao amin' ireo vahoaka arameana izay nampanjaka ny fiteniny tao Mesôpôtamia sy tao Atsinanana Akaiky, indrindra tao amin' ireo Palmireniana.

Tabilao mampitaha ny anaram-bolana babilôniana sy ny anaram-bolana hebreo:

1 2 3 4 5 6
Babilôniana Nisannu Ayyaru Simānu Tammūzu Abu Elūlu
Hebreo Nisan Iyar Sivan Tammuz Av Elul
7 8 9 10 11 12
Babilôniana Tašrītu Araḫsamnu Kislimu Ṭebētu Shabāṭu Addaru
Hebreo Tishri Heshvan Kislev Tevet Shevat Adar

Jereo koa hanova