Fiteny ao Kômôro

Ny fiteny ao Kômôro dia ahitana ny fiteny kômôriana sy ny fiteny frantsay sy ny fiteny arabo ary fiteny vitsy hafa koa. Ny fiteny ifaneraseran’ ny mponina andavanandro dia ny fiteny kômôriana (tenenin' ny 96,9 %n' ny mponina). Ny fiteny ôfisialin’ i Kômôro dia ny fiteny kômôriana sy ny fiteny frantsay ary ny fiteny arabo.

Ny fiteny kômôriana

Ny fiteny kômôriana no fiteny tena ampiasain' ny olona ao Kômôro andavanandro (tenenin' ny 96,9 %n' ny mponina), izay endriky ny fiteny soahily, sady iray amin' ny fiteny ôfisialin' i Kômôro ankoatry ny fiteny frantsay sy arabo, ka ny 30 %n' ny voanteny ao aminy dia avy amin' ny fiteny arabo. Ny fiteny kômôriana dia karazam-piteny banto, ao amin' ny vondrom-piteny soahily. Atao hoe shimasiwa na shikomori io fiteny io amin' ny fiteny kômôriana.

Ny mponin' ny nosy tsirairay dia samy manana ny fomba fitenenany ny fiteny kômôriana, dia ny fiteny sinjoany (shinzwani), ny fiteny singazija (shingazidja) ary ny fiteny simoaly (shimwali). Marihina fa ny mponina ao Mayotte (Maore), izay tsy anisan' ny Firaisan' i Kômôro, dia miteny simaôre (shimaore).

Ny fiteny singazija

Ny fiteny singazija dia tenenin' ny mponina ao amin' ny nosy Ngazidja izay onenan' ny mponina miisa 410 736 tamin' ny taona 2016.

Ny fiteny sinjoany

Ny fiteny sinjoany dia tenenin' ny mponina ao amin' ny nosy Nzwani izay nisy mponina miisa 327 382 izy tamin' ny taona 2017.

Ny fiteny simoaly

Ny fiteny simoaly dia tenenin' ny mponina ao amin' ny nosy Mwali izay nisy mponina 52 360 tamin' ny taona 2015.

Ny fiteny vahiny

Ny fiteny frantsay

Iray amin' ny fiteny ôfisialin' i Kômôro telo ny fiteny frantsay izay fiteny enti-mampianatra koa sy anisan' ny fiteny ampiasaina amin' ny raharaham-barotra koa sy ny raharaham-panjakana. Ny fiteny frantsay no fiteny faharoa be mpampiasa indrindra any Kômôro, aorian' ny fiteny kômôriana. Araka ny tatitry ny Organisation Internationale de la Francophonie tamin’ ny taona 2018 dia olona 216 174 no miteny frantsay any Kômôro (25,97 % amin' ny mponina).

Nipoitra io fiteny io tamin' ny fanjanahan-tany frantsay tao Kômôro (1841-1975). Nandritra ny fanjanahantany dia ny teny frantsay no tena fampiasa amin' ny fampianarana teo amin' ny fiarahamonina, anisan' izany ny fitantanana sy ny fanabeazana ary ny varotra. Taorian' ny fahaleovantena dia niely ny fampiasana ny teny frantsay nandritra ny fitondran' ny filoha mpomba ny Frantsay, Ahmed Abdallah. Ny fitantanan' i Abdallah dia nanamafy ny fampiasana ny teny frantsay amin' ny fanabeazana ary nanome anarana ôfisialy frantsay ny toerana ao amin' ilay firenena. Ny zokiny indrindra dia tsy mahay teny frantsay firy. Ny tanora kosa dia samy miteny izany. Mifanohitra amin' ny an' i Madagasikara ny zava-misy.

Eo amin' ny sehatra iraisam-pirenena dia firenena miteny frantsay i Kômôro, ary mpikambana feno ao amin' ny Organisation Internationale de la Francophonie. Ankehitriny dia ny teny frantsay no fitenin' ny governemanta sy ny varotra ary ianarana amin' ny alalan' ny fanabeazana ara-dalàna tsy momba ny Kor'any. Ny fianarana ambony koa dia miankina amin' ny fahaizana miteny frantsay ary maro amin' ny mpianatra kômôriana no mianatra any amin' ny oniversite any Frantsa.

Ny fiteny arabo

Ny fiteny arabo dia fiteny ianaran' ireo mpino mozilmana. sady fiteny ôfisialin' i Kômôro koa. Tsy dia betsaka anefa ny mpiteny arabo andavananandro noho ny Kômôriana tsy dia mandeha any amin' ny firenena arabo (afa-tsy amin' ny fivahiniana masina atao any Meka). Manampy izany koa ny fisian' ny endri-piteny arabo samihafa izay tsy mitovy amin' ny fiteny arabo ampianarina ao Kômôro. Amin' ny fahazazana ihany no ianarana sy ampiasana betsaka ny teny arabo, hany ka hadino io fiteny io amin' ny fahalehibeazana.

Ny fiteny arabo dia ianarana ho amin' ny tanjona ara-pivavahana. Na dia ny finoana silamo aza no fivavahana manjaka ao Kômôro, vitsy ny mpiteny mahay miteny izany tsara. Maro no mionono amin' ny fianarana ny abidy arabo, izay nampiasaina amin' ny fomba nentim-paharazana amin' ny fanoratana ny fiteny kômôriana.

Fiteny anglisy

Ny fiteny anglisy no tena ampiasaina amin' ny fizahan-tany ary Kômôriana 3 000 ka hatramin' ny 4 000 no mampiasa izany, anisan' izany ny mpianatra sy ny mpiasan' ny fizahan-tany. Anisan' ny fiteny ampiasaina amin' ny raharaham-barotra koa ny fiteny anglisy.

Fiteny hafa

Ahitana mpiteny malagasy (sakalava, kibosy), kisoahily ary gojaraty vitsy koa ny ao Kômôro. Ao Kômôro, ny fianakaviana Sabena (Kômôriana nody avy aty Madagasikara taorian' ny famonoana Kômôriana tao Mahajanga) dia miteny malagasy amin' ny maha fitenin-drazany azy.

Miteny ny fiteniny tany am-boalohany ihany koa, izay mifandray amin' ny fiteny gojaraty, ny Indiana mozilmana any amin' ireo nosy ireo, izay ao amin' ny antokom-pinoana siita samihafa.