Epistily nosoratan' i Joda
Ny Epistily nosoratan' i Joda, Epistola nosoratan' i Joda na Taratasy nosoratan' i Joda dia boky ao amin' ny Testamenta Vaovao, ao amin' ny Baiboly kristiana izay anisan' ireo atao hoe epistily. Anisan' ny epistily katôlika io epistily io noho izy tsy natokana ho ana fiangonana iray fa ho an' ny fiangonana rehetra sy ny olona rehetra. Tokony ho teo anelanelan' ny taona 80 sy 100 no nanoratana azy. Misy toko iray monja ity boky ity.
Ity epistily ity dia taratasy nosoratana ho an' ny Kristiana sasany nihamalemy finoana noho ny fampianaran' ireo Kristiana manao ny fivavahanan' ny mpanompo sampy ratsy miharo filibana ara-nofo sy milaza tena ho afaka amin' ny fanajana ny lalàn' ny fitondran-tena. Misintona ny sain' ny Kristiana ny amin' ny loza ara-panahy misy azy sady mamporisika azy ireo hitoetra ho mahatoky ny mpanoratra.
Ny anaran' ilay boky
hanovaΕπιστολή Ιούδα / Epistolê Iouda no anaran' io epistily io amin' ny teny grika fa Epistula Iudae kosa amin' ny teny latina.
Fanoratana ny epistily
hanovaMpanoratra
hanovaHeverina ho i Joda Tadeo ity Joda mpanoratra epistily na taratasy ity, nefa tsy milaza ny tenany ho apôstôly izy ao amin' ny andininy voalohany ao amin' io epistily io, ka miresaka ny fampianaran' ny apôstôly amin' ny fampiasana mpisolo tena fahatelo ao amin' ny andininy faha-17: "Fa ianareo kosa, ry malala, dia tsarovy ny teny voalazan' ny Apostolin' i Jeso-Kristy Tompontsika fahiny".
Ny mpanoratra ity epistily ity dia miantso ny tenany hoe "Joda, mpanompon' i Jesoa Kristy sy rahalahin' i Jakôba" (Joda 1.1). Maro no mihevitra fa ny Jakôba resahina eto dia ilay nanoratra epistily ao amin' ny Testamenta Vaovao ho izay heverina ho ny "rahalahin' ny Tompo": "Na i Jakôba na i Joda anefa dia tsy nirehareha ny amin' izany rohim-pihavanana izany fa nionona amin' ny fiantsoana azy ireo ho "mpanompon' i Jesoa Kristy" (Joda 1.1).
Fotoana nanoratana
hanovaNy fotoana heverin' ny mpikaroka fa mety nanoratana ny Epistilin' i Joda dia miova eo anelanelan' ny taona 54 sy taona 180 eo. I Jacques Schlosser dia mieritreritra fa teo anelanelan' ny taona 80 sy 100 izany[1].
Zava-misy manodidina sy famintinana
hanovaMampitandrina ny Kristiana amin' ireo izay mamadika ny fahasoavan' Andriamanitra ho filibana amin' ny alalan' ny fandavana an' i Jesoa Kristy ny mpanoratra (Joda 3-4). Manome ohatra fitsarana ao amin' ny tantaran' ny famonjena ny mpanoratra, dia ny amin' i Sôdôma sy i Gômôra, sy ny fikomian' ny Kôre. (Joda 5-16). Ny sasany amin' ireo ohatra ireo dia tsy hita ao amin' ny lahatsoratra kanônikan' ny Baiboly fa ao amin' ny literatiora apôkaliptika jiosy (Bokin' i Henôka, Testamentan' i Mosesy) izay fantatry ny olona nanoratana ny taratasy.
Amporisihiny ny fanehoam-pitiavana amin' ireo izay nania, amin' ny filazany hoe "Nefa ianareo, ry sakaiza" sy ny hoe "mahaiza mamindra fo" rehefa avy niresaka ny amin' ny fitsarana izay mampatahotra tamin' ny andro taloha sy amin' ny andro hoavy.
Tsongan-tsoratra
hanova"5 Tiako ny hampahatsiaro anareo ny zavatra efa renareo taloha, fa nony efa novonjen' ny Tompo ho afaka tany Ejipta ny vahoakany, dia naringany indray izay tsy nino taty aoriana. 6 Ary ny anjely tsy nahatana ny fiamboniany fa nitsoa-ponenana, dia tànany am-patorana mandrakizay ao anatin' ny aizina, sy tahiriziny ho amin' ny andro fitsarana lehibe. 7 Toy izany Sodoma sy Gomora, mbamin' ny tanàna manodidina izay nijangajanga toa azy koa sy nanao ratsy tamin' ny nofo hafa, ka indro miampatra eo ho fananarana, miaritra ny afo mandoro azy mandrakizay." (Joda 1.5-7, Ny Baiboly Masina)
"9 Kanefa na i Misely Arkanjely aza, raha niady tamin' ny demony, nifanditra taminy ny amin' ny fatin' i Moizy, dia tsy sahy nanameloka azy tamin' ny teny fanozonana, fa izao fotsiny no nataony: Hofaizin' ny Tompo anie hianao." (Joda 1.9, Ny Baiboly Masina)
"14 Ireo koa no efa novinanin' i Enoka, ilay fahafito avy amin' i Adama, hoe: Indro avy ny Tompo, omban' ny olo-masiny tsy tambo isaina, 15 hitsara ny olona tsy an-kanavaka: hampiharihary ny halozan' ny asa ratsy rehetra nataon' ny ratsy fanahy, sy ny haratsian' ny teny rehetra nanevatevan' ny mpanota mankahala ny fivavahana an' Andriamanitra." (Joda 1.14-15, Ny Baiboly Masina)
Jereo koa
hanovaBoky hafa:
Boky apôkrifa
Loharano sy fanamarihana
hanova- ↑ Jacques Schlosser, "L'Épitre de Jude", dans Daniel Marguerat (dir.), Introduction au Nouveau Testament, Labor et Fides, 2008, 4e éd. (1re éd. 2001), p. 474-475