Tontolo Maley
Ny Tontolo Maley dia faritra ampiasan' ny mponina amin' ny fiteny maley ho teny ifandraisana amin' ny foko, ho fitenin-dreny, fiteny faharoa, fiteny an-tsekoly ary fitenim-pirenena.
Ny Tontolo Malay dia misy mponina eo amin' ny 270 tapitrisa eo ho eo (raha ny marina, ilay antsoina hoe "fiteny malay" dia vondrom-piteny, mifanakaiky dia mifanakaiky).
Misy soso-kevitra ny hampiditra ao amin' ny Tontolo Maley ny Repoblikan' i Timôro Atsinanana, izay nametrahan' ny Indôneziana nibodo azy (1975-1999) ny fiteny indôneziana, izay nanjary fiteny mahazatra tao. Ny hoavy no hilaza raha hanaiky io fanitarana ny hevitry ny teny io ny Timôrey Tatsinanana.
Na dia tsy ampiasaina any aza ny fiteny maley dia azo ampidirina ao amin' ny Tontolo Maley ny vondronosy Sulu any amin' ny tapany atsimon' i Filipina. Ny fiteny taosoga (tausug) ao Sulu dia ahitana voanteny malay sy sanskrity maro, vokatry ny fifandraisana amin' ny Tontolo Maley. Fanampin' izany, tamin' ny faramparan' ny taonjato faha-17 sy ny fiandohan' ny taonjato faha-18 dia nisy fifamatorana teo amin' ny soltanan' i Sulu sy ny an' i Broney. Nomen' i Broney fari-tany any amin' ny tapany avaratr' i Bôrneô (ny atsinanana amin' ny Fanjakan' i Sabah any Malezia ankehitriny) i Sulu.
Ny fiteny maley ao amin' ilay Saikanosy dia fiteny ôfisialin' ny Soltanatan' i Broney sy an' i Malezia (izay iantsoana azy amin' ny fomba ôfisialy hoe bahasa Malaysia, izany hoe "fiteny maleziana").
Io fiteny io dia anisan' ny fiteny ôfisialy efatra ampiasaina ao Singaporo, manampy ny fiteny anglisy sy sinoa mandarina ary tamoly. Atao hoe bahasa Indonesia (fiteny indôneziana") izy ao Indônezia izay manao azy io koa ho fiteny ôfisialy. Any Indônezia, ny fiteny maley dia manondro "fitenim-paritra" maro (bahasa daerah), ny ankamaroan' ny olona mampiasa azy dia ny mponina any amin' ny morontsiraka atsinanan' ny nosy Sumatra sy ny morontsirak' i Kalimantan, faritra indônezianan' ny nosy Bôrneô.
Misy endrika fiteny maley tenenin' ny vahoaka tsy malay amin' ny dikan' io teny io ara-poko. Izany indrindra no trangan' ny fiteny betaoy (betawi) tenenin' ny Jakartàna "teratany", ny "fiteny malein' i Ambon" (bahasa Melayu Ambon) ampiasain' ny mponina ao amin' ireo nosy Moluccas ary ny "fiteny malein' i Menado" (bahasa Melayu Menado) any amin' ny Faritanin' i Sulawesi Avaratra, any amin' ny nosy Sulawesi. Miaraka amin' ireo endrika samy hafan' ny fiteny maley ireo dia misy ny fiteny kreôla maley.
Ny fizarazaran' ny Tontolo Maley dia vokatry ny fanaovan-tsonia ny Fifanarahana tany Lôndra tamin’ ny taona 1824 teo amin' ny Britanika sy ny Neerlandey.