Dispensasiônalisma

Ny dispensasiônalisma dia foto-pampianarana kristiana evanjelika miorina amin' ny fanakarana ny hevitry ny Tantara araka ny Baiboly ka andinihana ny fomba ampiasan' Andriamanitra amim-pahefana ny fanjakàny eto amin' izao tontolo izao mba hanatrarany ny tanjony. I John Nelson Darby no nandrafitra izany ho fampianarana tao amin' ny asasorany sady namelatra azy tao amin' ny hetsika ara-pilazantsara sy mpitazona ny rakitry ny ela, dia ny Fiangonan' ny Mpirahalahy (anglisy: Plymouth Brethren; frantsay: Assemblées des Frères) izany, izay lasa nalaza noho ny fivoasana nataon' i Cyrus Scolfield .

I John Nelson Darby

Ny dispensasiônalisma dia manolotra fivoasana ny Bokin' ny Apôkalipsy, tsy toy ny fitantarana zavatra efa lasa (preterisma), fa amin' ny maha firesahana zavatra mbola ho avy azy. Hita ao amin' ireo fiangonana evanjelika, indrindra ny ao Etazonia, ny dispensasiônalisma, ka isan' izany ireo fikambanam-pinoana kristiana tsy miankina amin' ny fiangonana, ny Fiangonana baptista sy ny Fiangonana pentekôtista ary ireo fikambanam-panavaozana karismatika. Isan' ny manaiky ny fisian' ny atao hoe dispensasiôna na fotoam-pitantanana ny Olomasin' ny Andro Farany. Ny isan' ny Kristiana manaraka ny dispensasiônalisma ao Etazonia fotsiny dia 5 000 000 na 18 000 000-25 000 000 na 40 000 000, arakaraka ireo mpanao tombana. Amin' ny ankapobeny dia mitsipaka ny dispensiônalisma ny fiangonana prôtestanta maro hafa.

I Cyrus Ingerson Scofield

Foto-kevitra

Fanambaràna miseho miandalana

Miseho miandalana ny fanambaràn-tenan' Andriamanitra hatramin' i Adama ka hatramin' i Jesoa Kristy. Ny dispensasiôna (na fotoam-pitantanana) dia ahafahana mamaritra dingana miavaka tsara ao amin' ny fanambaràn-tenan' Andriamanitra. Ireo dingana ireo anefa tsy vanimpotoana fotsiny ao amin' ny fanambaràna ny fifanekem-pahasoavana, fa fitondrana miavaka tsara eo amin' ny fitarihan' Andriamanitra ny raharaha eto amin' izao tontolo izao.

Zavatra telo indrindra no iorenan' ny dispensasiônalisma:

• avahana tsara i Israely sy ny Fiangonana;
• tokony fivoasana ara-bakiteny no atao amin' ny Baiboly;
• ny tanjona lehiben' Andriamanitra dia mikasika ny voninahiny irery (dôksôlôjia) sy ny famonjena ny olombelona (sôteriolôjia).

Ireo dispensasiôna fito

Ny dispensasiôna dia fotoana isedrana ny olombelona arakaraka ny fankatoavany ny fomba iray miavaka isehoan' ny fanambaràna ny sitrapon' Andriamanitra. Ny dispensasiônalisma dia mamaritra dingana (dispensasiôna) fito ao amin' ny tantaran' ny zanak' olombelona ka ny dingana tsirairay dia miavaka noho ny karazam-pifandraisana misy eo amin' Andriamanitra sy ny olombelona. Ireto avy izy ireo:

1. Ny tsy fananan-tsinin' i Adama sy i Eva talohan' ny nahalavoany. Izany no atao hoe "Vanimpotoana adamika" na "Fanekem-pihavanana adamika" na "Lalàna adamika".
2. Ny Feon' ny fieritreretan' ny olombelona: nanjary mpanota ny olombelona ka tokony hilaza ny zava-bitany amin' Andriamanitra: hatramin' ny fahalavoana ka hatramin' ny safodrano.
3. Ny Fitondram-panjakàn' olombelona: nanomboka tamin' ny safodrano dia nanome fandaminana ara-pôlitika ny olombelona Andriamanitra. Nifarana tamin' ny fiparitahan' ny olona avy tao amin' ny Tilikambon' i Babela izany. Atao hoe "Lalàna noahida" na "Lalàn' i Noa" koa izany.
4. Ny Fanjakan' ny patriarka (na fampanantenana): Hatramin' i Abrahama ka hatramin' i Mosesy (na Môizy), mampanantena fitahiana ho an' izay mino azy Andriamanitra. Atao hoe "Lalàna abrahamika" na "Fanekem-pihavanana abrahamika" koa izany.
5. Ny Lalàna: hatramin' i Mosesy ka hatramin' ny fanomboana an' i Jesoa Kristy. Nanao fanekem-pihavanana tamin' i Israely Andriamanitra mba hahasoa azy sy hitahiana ny firenena rehetra. Nifarana tamin' ny fielezan' i Israely tamin' ny taona 70 taor. J.K. izany. Atao hoe "Lalàn' i Mosesy" na "Lalàna môsaika" koa izany.
6. Ny Fahasoavana: mamela heloka tanteraka izay mino an' i Jesoa Andriamanitra. Hatramin' ny fanomboana an' i Jesoa ka hatramin' ny hampakarana ny fiangonana any an-danitra izany. Hitranga aorian' izany ny "fahatezeran' Andriamanitra" izay hiseho koa amin' ny alalan' ny "fahoriana lehibe" (Apôk. 7.14). Atao hoe "Andron' ny fahasoavana" na "Andron' ny Fiangonana" izany vanimpotoana izany.
7. Ny Fanjakana arivo taona: ho avy ka hanjaka mandritra ny 1 000 taona amim-piadanana eto an-tany ao Jerosalema i Jesoa. Hifarana amin' ny fitsaran' Andriamanitra izany.

Ny fiantombohan' ny dispensasiôna iray dia tsy voatery midika fiafaran' ny dispensasiôna eo alohany. Noho izany ny dispensasiônalisma dia mandray ny andalana tsirairay ao amin' ny Baiboly araka ny zava-nitranga ara-tantara manodidina azy sady tsy tokony ho raisina ara-bakiteny amin' ny vanimpotoana ankehitriny (vanimpotoan' ny fahasoavana) izany raha tsy hamarinin' ny foto-pampianarana kristiana voarakitra ao amin' ny Asan' ny Apôstôly sy ao amin' ny Epistily.

Araka izany fampianarana izany dia ho avy amin' ny andro farany i Kristy hiaraka amin' ny fambara maro mifanesy (fampakarana ny Fiangonana any an-danitra, adim-pirenena, fisehoan' ny fandaminana ara-pôlitika sy ara-toekarena vaovao, fahatongavan' ny Antikristy, ady ao Haramagedona), ka hametraka ny fanjakam-piadanana mandritra ny 1 000 taona, alohan' ny hiavian' ny fitsarana farany.

Jereo koa

• Milenarisma
• Eskatôlôjia
• Restaorasionisma

• Teôlôjia kristiana

Teôlôjia isam-piangonana

• Teôlôjia katôlika

• Teôlôjia prôtestanta
• Teôlôjia dispensasiônalista
• Teôlôjian' ny anabatisma
• Teôlôjia ôrtôdôksa
• Teôlôjia evanjelika
• Teôlôjian' ny môrmônisma