Voatabia

Ny voatabia dia zavamaniry volena na maniry isan-taona izay mandady marindrano na manaroka miakatra, karazana voninkazo voasokajy ho isan' ny bozaka ao amin' ny fianankavian' ny solanaceae, avy any amin' ny faritra avaratra andrefana any Amerika Atsimo, ambolena hahazoana voany. Anisan' ny voankazo fihinan' ny olombelona sy azo hanina manta na masaka ny voatabia. Avy any Amerika Atsimo ny voatabia no niely eran’ izao tontolo izao. Lycopersicon esculentum na Solanum lycopersicum no anarany ara-tsiansa.

Fielezan' ny fambolena voatabia

Avy any Amerika Atsimo (Kôlômbia, Venezoela, Ekoadôra, Però, Silỳ Avaratra) ny voatabia no niely eran’ izao tontolo izao. Tamin' ny taonjato faha-16 no nampidiran' ny Espaniôla ny fambolena voatabia tany Eorôpa, tao Espaina aloha (1523) avy eo tany Italia (1544). Any Eorôpa ny voatabia dia voankazo manan-danja ao amin' ny gastrônômia, indrindra any Grisia (72 kg/mpo./taona)^[1], any Italia, any Espaina ary any Frantsa (isan' ny Vondrona Eorôpeanina).

Toerana ambolena azy

Volena eny an-tsaha na anaty trano tantera-pahazavana mitazona hafanana ny voatabia, ka amin' ny faritra ambanin' ny fehin-tany rehetra (faritra manana toetany mafana). Telo tapitrisa hektara ny velarantany ambolena voatabia (30%-n' ny velaran-tany ambolena anana izany). Zavamaniry mila toetany antonony mafana ny voatabia. Eo anelanelan' ny 15 °C (amin' ny alina) sy 25 °C (amin' ny andro) ny maripana ilain' ny voatabia. Mila masoandro koa izy sady mila hamandoana antonony. Maharitra dimy na enim-bolana ny faharetan' ny fitomboany madra-piotazana azy.

Tamin' ny taona 2013 dia ireto ny firenena voalohany sasany mamokatra voatabia betsaka maneran-tany: i Sina (50 552 000 t), i India (18 227 000 t), i Etazonia (12 598 000 t), i Torkia (11 820 000 t), i Ejipta (8 534 000 t), i Iràna (6 174 000 t), i Italia (4 932 000 t), i Brezily (4 188 000 t) ary i Espaina (3 684 000 t). Manaraka azy ireo i Meksika, i Rosia, i Ozbekistàna, i Okraina, i Pôrtogaly ary i Nizeria.

Toetran' ny voatabia

Maro karazana ny voatabia ka samy manana ny voany izay samihafa habe sy endrika ary loko ny karazana tsirairay, ny sasany boribory, ny sasany miendrika atody, ny sasany lavalava, ny sasany miloko mavo, ny sasany miloko mena, ny sasany miloko anelanelan’ ny mavo sy mena. Betsaka mineraly sy otrikaina A sy C ny voatabia.

Jereo koa

Tsiahy

↑ Lanja tontalin' ny voatabia hoanin' ny olona any Grisia : 72 kg Espaina : 38 kg Frantsa : 18kg Fanjakana Mitambatra : 6kg http://www.princejardinier.fr/magazine/spip.php?article31 Archived Desambra 3, 2009 at the Wayback Machine

Mbola ambangovangony ity lahatsoratra ity ary tokony hofenoina.

Azonao atao ny mandray anjara eto amin'ny Wikipedia amin'ny alàlan'ny fanitarana azy.
Jereo koa ny pejy Ahoana ny manao takelaka rehefa te-hijery hoe ahoana no fanaovana azy.

[1] Lanja tontalin' ny voatabia hoanin' ny olona any Grisia : 72 kg Espaina : 38 kg Frantsa : 18kg Fanjakana Mitambatra : 6kg http://www.princejardinier.fr/magazine/spip.php?article31 Archived Desambra 3, 2009 at the Wayback Machine

[1]