Testamentan' i Sôlômôna

Ny Testamentan' i Sôlômôna na Testamentan' i Salômôna dia lahatsoratra apôkrifa izay atao hoe nosoratan' i Sôlômôna na Salômôna, nefa voasoratra tamin' ny taonjato voalohany.

Tsy hita afa-tsy ao amin' ny loharano apôkrifa kristiana Io boky io. Tsy hita ao amin' ny Tanakh na ao amin' ny loharano jiosy hafa izy. Tantarainy ny fomba nanamboaran' i Sôlômôna ny Tempoly tamin' ny fibaikoany ny demony tamin' ny alalan' ny peratra majika izay nampindramin' ny arkanjely Mikaela azy. Miresaka momba ny arkanjely hafa toa an' i Oriela koa io soratra io. Misy ny tantara izay mety ho loharano nahazoana ilay angano atao hoe Ny Fanahin' ny tavoahangy ka ny fantara indrindra dia ny tantaran' i Aladîna na ilay Jiro mahagaga ^[1].

Fotoana nanoratana ilay boky sy mpanoratra

Miovaova be ihany ny hevitry ny mpikaroka ny amin' ny fotoana nanoratana io testamenta io. Na dia eo aza ny filazan' ilay boky fa fitantarana voalohany ny nanamboaran' ny mpanjaka Sôlômôna ny Tempolin' i Jerosalema, ny nivoahany voalohany dia tokony ho teo anelanelan' ny taonjato voalohany sy faha-5 taor. J.K., izany hoe arivo taona taty aorian' ny nahafatesan' i Sôlômôna sy ny nahavitan' ny Tempoly.

Tsy fantatra ny olona nanoratra ilay boky. Tamin' ny teny grika no nanoratana ilay testamenta tamin' ny voalohany sady ahitana lohahevitra teôlôjika sy majika maro izay avy tamin' ny Kristiana sy Jiosy miraika mankany amin' ny fedrà sy ny fanandroan-kintana grika izay manambara ny maha soratra kristiana niaina tao amin' ny tontolo grika an' io boky io.

Ny zavatra resahina ao amin' ilay boky

Rehefa nampijaly zazalahy iray (izay ao an-dapan' i Sôlômôna) ny demony atao hoe Orniasy tamin' ny fangalarana ny antsasaky ny karamany sady nitroka ny heriny avy teo amin' ny ankiben' ny tanany ankavanana, dia nivavaka tao amin' ny Tempoly i Sôlômôna ka notoloran' ny arkanjely Mikaela peratra miaraka amin' ny tombokasen' Andriamanitra (izay manana ny endriky ny Pentalfa^[2]) teny aminy hahafahany mibaiko ny demony. Nampindramin' i Sôlômôna ny peratra ilay zazalahy izay nanipy izany tamin' ny demony Orniasy sady nanisy azy tombokase ka nifehy ny fihetsiny. Nandidy ny demony Orniasy i Sôlômôna mba handray ilay peratra sady hanombokase toraka izany koa ny andrianan' ny demony, dia i Belzebola.

Voabaikon' i Sôlômôna koa ny devoly Belzebola ka dia azony ampiasaina ny demony rehetra amin' ny fanamboarana ny Tempoly. Nilaza i Belzebola fa anjely nanana ny laharam-boninahitra fara-tampony tany an-danitra taloha.

Ao amin' ny toko faha-18 dia niseho ireo devolin' ny 36 dekàna, izay nanana anarana somary fandisoana an-tsitrapo ny anaran' ireo dekàna^[3]^[4]. Niaiky ny maha tompon' andraikitra azy ireo, indrindra ny amin' ny aretina sy fangirifiriana mahazo ny olona, ireo devolin' ny dekàna, ary nomen' izy ireo ny raikipohy majika hampanjavona azy ireo. Ohatra, ny demony faha-33 atao hoe Riksa Akôneôna dia mahatonga aretin-tenda sy aretin-kambintenda sady azo roahina amin' ny alalan' ny fanoratana ny teny hoe Leikourgos eo amin' ny ravim-bahy tsirairay ampifanongoavina.

Ny nifanandrenan' i Sôlômôna farany tamin' ny devoly dia ny nandefasany zazalahy iray niaraka tamin' ny perany mba hisambotra ilay demonin' ny rivotra mampahory ny tanin' i Arabia. Hitazona zingan-divay izay hampitodihiny any amin' ny rivotra ilay zazalahy miaraka amin' ilay peratra hatao eo alohan' ilay zinga, sady hamatotra ny kitapo rehefa feno. Vitan' ilay zazalahy ny zavatra nampanaovina azy ka niverina niaraka tamin' ilay zinga izy. Atao hoe Efipasy ilay devoly voafonja, ka tamin' ny alalan' ny heriny no nahafahana nanainga sy nampiditra vatofehizoro iray tao an-tempoly na dia ngeza loatra aza io vato io ka tokony ho sarotra ingaina.

Avy eo nitondra andry mahagaga vita tamin-javatra miloko volomparasy avy any amin' ny Ranomasina Mena i Efipasy sy ny devoly iray avy any amin' io ranomasina io. Nanambara ilay demony avy any amin' ny Ranomasina Mena fa i Abizitiboda no anarany ary nilaza koa izy fa izy no demony nanohana ireo ombiasa mpanao hatsarana nanohitra an' i Mosesy, sady izy no nahamafy fo ny Farao, sy efa voasambotra niaraka tamin' ny mpampiantrano egiptiana rehefa niverina ny ranomasina sady nohazonin' ilay andry mandra-pahatongan' i Efipasy hibata izany miaraka aminy izy.

Avy eo dia misy teny famaranana fohy itantaran' i Sôlômôna ny fomba nahatonga azy ho raiki-pitia tamina vehivavy sonamita^[5] iray, sy nanekeny ny hivavaka amin' i Refana sy amin' i Môlôka ho takalon' ny firaisana ara-nofo ataony^[6]^[7]. Nanaiky ny hanao sorona ho azy ireo i Sôlômôna nefa tamin' ny voalohany dia tsy nanao sorona afa-tsy valala dimy izay nopotehiny tamin' ny tanany fotsiny. Avy hatrany dia niala tao aminy ny fanahin' Andriamanitra ka lasa adala izy sady tonga fihomehezana ny anarany teo anatrehan' ny olombelona sy ny demony. Nofaranan' i Sôlômôna amin' ny fampitandremana ny mpamaky ny lahatsoratra; nanafatra azy ireo izy mba tsy hiala amin' ny finoana noho ny amin' ny fitiavana firaisana ara-nofo sahala amin' ny nahazo azy.

Lohahevitra kristiana

Ny lohahevitra kristiana misongadina indrindra ao dia ny fifanandrenan' i Sôlômôna mpanjaka tamin' ny demony atao hoe Efipasy. Raha nanamboatra ny Tempoly i Sôlômôna dia nanontaniany an' i Efipasy izay anjely tsy mahafaly azy. Namaly ilay demony fa ny zavatra tena afaka hanaisotra ny heriny sy handresy azy dia lehilahy iray hateraky ny virijina sady hohomboan' ny Jiosy amin' ny hazo fijaliana miendri-bokovoko^[8].

Akon' ny fedrà grika

Ny akon' ny fedrà grika dia ny fifanandrinan' i Sôlômôna tamin' ny demony fito mirahavavy. Nanambara tena tamin' ny mpanjaka izy ireo sady nilazalaza ny amin' ny fonenan' izy ireo eo amin' ny kintana sy ny Tendrombohitra Ôlimpo. Ireo demony fito mirahavavy ireo dia maneho ny Pleiada ao amin' ny fedrà grika taloha sy ny fifandraisany ara-panandroana.

Nifanehatra tamina demony vavy tsy misy rantsam-batana sady miongo-bolon-doha atao hoe Obizota koa i Sôlômôna. Misy milaza fa i Medosa na zavatra mitovy amin' ny gôrgôna ao amin' ny fedrà grika izany^[9].

Nitantara tamin' ny Sôlômôna ny demony atao hoe Enepsigôsy, tamin' ny fotoana nanamboarana ny Tempoly, fa afaka miova endrika intelo izy, ka ny iray tahaka ny titàna Krônôsy ao amin' ny fedrà grika. Aseho amin' ny endri-behivavy telo tarehy koa i Enepsigôsy sahala amin' i Hekata sady mifandray ara-panandroana amin' ny volana.

Ny amin' ny demony

Ny anaran-demony hita ao amin' ny Testamentan' i Sôlômôna dia avy amin' ny lovantsofina grika, egiptiana, jiosy, kristiana, arabo sy ny hafa. Ny fifampiresahan' i Sôlômôna tamin' ny demony no mameno ny ampahany be amin' ilay boky ka ny demony sasany dia ratsy endrika, anisan' izany ilay tsy manana loha. Misy demony roa misy ifandraisany amin' ny fahavetavetan' ny filan' ny nofo ka anisan' izany i Asmôdeo izay hita ao amin' ny Bokin' i Tôbia, sy ilay demony vavy atao hoe Obizota izay azo heverina fa i Lilita ihany, ilay mpanakenda zaza vao teraka. Ny ankamaroan' ny demony dia manana anarana tsy fanta-piaviana. Ny demony atao hoe Abezetibo dia voalaza fa nanamafy ny fon' ny Farao fa tsy ny an' i Iahveh.

Ireto avy ny demony voaresaka araka ny filaharan' ny fisehoany ao amin' ilay boky: Orniasy, Belzebola, Asmôdeo, Tefrasy, ny kintana mpirahavavy fito (mampahatsiahy ny Pleiada), Fitsiriritana, Rabdôsy, Rata, Trinôlaiôsy, Obizota, ilay dragona manana elatra, Enepsigôsy, Kônôpastona, ilay "fanahy be rendrarendra" tsy voatonona anarana, ireo fanahy 36 an' ny dekàna, Efipasy ary Abizitiboda.

Jereo koa

Salamon' i Salômôna

Loharano sy fanamarihana:

↑ Fanamarihana nataon'i Natacha Rimasson-Fertin, ao amin'ny: Les Frères Grimm, Contes pour les enfants et la maison, trad. Natacha Rimasson-Fertin, José Corti, 2009 (ISBN 978-2-7143-1000-2) (vol.2, conte 99 : L'Esprit dans la bouteille).
↑ Karazana fanorona ny Pentalfa.
↑ Wilhelm Gundel, Dekane und Dekansterbilder, pub. J.J. Augustin, Glückstadt und Hamburg, 1936, pp.49-62, 77-81
↑ Conybeare, F.C. The Testament of Solomon, The Jewish Quarterly Review, Vol. 11, No. 1, (Oct.,1898) p. 6-8.
↑ Fiteny koa ny hoe solamita izay midika hoe "avy ao Solema" na "avy ao Sonema". Ilay vehivavy sonamita na solemita dia resahina koa ao amin'ny Tononkira Fanaperana na Tononkiran'i Solomona.
↑ Ampitahao: Asan'ny Apostoly 7.43 ("Tsia, fa nobetainareo ny tranolain'i Moloka sy ny kintan'ny andriamanitra atao hoe Refana, Dia ny endri-javatra izay nataonareo hivavahana, Ka dia hamindra anareo ho any ankoatr'i Babylona Aho").
↑ Ampitahao koa: Bokin'i Amosa 5.25-27 ("Moa efa nanatitra fanatitra hohanina sy fanatitra alatsa-drà ho Ahy tany an-efitra efa-polo taona va ianareo, ry taranak'i Isiraely? Tsia, fa ny nitondra ny tabernakelin'ny mpanjakanareo sy ny fipetrahan'ny sampinareo ihany no nataonareo, dia ny kintan'ny andriamanitrareo, izay nataonareo ho anareo. Ka dia ho entiko ho babo any ankoatr'i Damaskosy ianareo, hoy Jehovah, Andriamanitry ny maro no anarany.")
↑ Conybeare, F.C. The Testament of Solomon, The Jewish Quarterly Review, Vol. 11, No. 1, (Oct.,1898)p. 43
↑ Conybeare, F.C. The Testament of Solomon, The Jewish Quarterly Review, Vol. 11, No. 1, (Oct.,1898) p. 30

[1] Fanamarihana nataon'i Natacha Rimasson-Fertin, ao amin'ny: Les Frères Grimm, Contes pour les enfants et la maison, trad. Natacha Rimasson-Fertin, José Corti, 2009 (ISBN 978-2-7143-1000-2) (vol.2, conte 99 : L'Esprit dans la bouteille).

[2] Karazana fanorona ny Pentalfa.

[3] Wilhelm Gundel, Dekane und Dekansterbilder, pub. J.J. Augustin, Glückstadt und Hamburg, 1936, pp.49-62, 77-81

[4] Conybeare, F.C. The Testament of Solomon, The Jewish Quarterly Review, Vol. 11, No. 1, (Oct.,1898) p. 6-8.

[5] Fiteny koa ny hoe solamita izay midika hoe "avy ao Solema" na "avy ao Sonema". Ilay vehivavy sonamita na solemita dia resahina koa ao amin'ny Tononkira Fanaperana na Tononkiran'i Solomona.

[6] Ampitahao: Asan'ny Apostoly 7.43 ("Tsia, fa nobetainareo ny tranolain'i Moloka sy ny kintan'ny andriamanitra atao hoe Refana, Dia ny endri-javatra izay nataonareo hivavahana, Ka dia hamindra anareo ho any ankoatr'i Babylona Aho").

[7] Ampitahao koa: Bokin'i Amosa 5.25-27 ("Moa efa nanatitra fanatitra hohanina sy fanatitra alatsa-drà ho Ahy tany an-efitra efa-polo taona va ianareo, ry taranak'i Isiraely? Tsia, fa ny nitondra ny tabernakelin'ny mpanjakanareo sy ny fipetrahan'ny sampinareo ihany no nataonareo, dia ny kintan'ny andriamanitrareo, izay nataonareo ho anareo. Ka dia ho entiko ho babo any ankoatr'i Damaskosy ianareo, hoy Jehovah, Andriamanitry ny maro no anarany.")

[8] Conybeare, F.C. The Testament of Solomon, The Jewish Quarterly Review, Vol. 11, No. 1, (Oct.,1898)p. 43

[9] Conybeare, F.C. The Testament of Solomon, The Jewish Quarterly Review, Vol. 11, No. 1, (Oct.,1898) p. 30

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]