Fanavaozana mahery vaika

Ny Fanavaozana mahery vaika na Fanavaozana radikaly na Refôrma radikaly dia hetsi-panavaozana nahitana firehana kristiana maro samihafa izay niala avy amin' ny Fanavaozana prôtestanta loterana sy kalvinista, sady nanomboka tany Alemaina sy Soisa tamin' ny taonjato faha-16,

Na dia eo aza izany fahasamihafan' izany firehana rehetra izany dia iraisan' ny mpanao fanavaozana mahery vaika ny faniriana hamorona fiangonan' ny mpino an-tsitrapo, izany hoe mifototra amin' ny fifikiran' ny tena manokana amin' ny finoana tsy misy teritery avy amin' ny Fanjakana. Izany dia nitarika azy ireo ho amin' ny fanomezana tombony ny batisan' ny olon-dehibe, ny fampihenana ny isan' ny sakramenta ho roa (batisa sy eokaristia), hanohitra ny maha-zava-dehibe ny teôlôjian' ny manam-pahaizana sy ny fijery ny finoana kristiana mifototra amin' ny tsindrimandry (na fanilovana) mivantana avy amin' ny Fanahy Masina, izay inoana ho mitarika ny mino tsy misy fitsabahan' ny ambaratongam-pahefan' ny mpitondra fivavahana.

Izany dia mahafaoka ireo mpanfanavao fiangonana (na refôrmatora) toa an' i Menno Simons (mpanorina ny menônisma), i Nicholas Storch (nandray anjara tamin' ny hetsika anabatista), i Andreas Bodenstein (na Andreas Karlstadt, mpialoha lalana ny spiritoalisma), i Kaspar Schwenckfeld (nisy vokany teo amin' ny anabatisma sy ny poritanisma ary ny pietisma ny heviny), ary koa ireo vondrona toy ny Anabatista, ny Antitrinitariana (Onitariana) ary ny Spiritoalista (izay misy mpikambana antsoina indraindray hoe Schwärmer na "mafana fo").

Finoany

Ny finoana ao amin' ilay hetsika dia ny an' ny "Fiangonan' ny mpino". Tsy toy ny Katolika sy ny hetsika prôtestanta loterana sy nohavaozina (zoinglianisma sy kalvinisma) izay mpadala kokoa ny fisian' ny toniam-pampianarana, ny sasany amin' ny fanavaozana mahery vaika dia nandao ilay fiheverana fa ny "Fiangonana hita maso" dia miavaka amin' ny "Fiangonana tsy hita maso". Araka izany, ny Fiangonana dia tsy ahitana afa-tsy ny vondron' ny mpino izay nanaiky an' i Jesoa Kristy sady naneho izany tamin' ny alalan' ny batisan' ny olon-dehibe, antsoina hoe "batisan' ny mino".

Niezaka nanolo ny manam-pahaizana ao amin' ny Eglizy katôlika amin' ny manam-pahaizana ao aminy ny mpanavao fiangonana izay mbola nandala ny fisian' ny toniam-pampianarana, nolavin' ireo Prôtestanta mpitarika ny fanavaozana mahery vaika anefa ny fandaminan' ny manam-pahefan' ny fiangonana, izay heveriny fa saika tsy araka ny Baiboly tanteraka. Rehefa nandroso bebe kokoa ny fikatsahana ny toetran' ny kristianisma tany am-boalohany, dia voalaza fa ny fifandirana teo amin' ny Fiangonana sy ny Empira Rômana tamin' ireo taonjato voalohan' ny kristianisma dia ara-dalàna, fa ny Fiangonana dia tsy tokony hikambana amin' ny fanamasinana ny governemanta, fa ny Fiangonana marina dia iharan' ny fanenjehana lalandava, ka noho izany, ny fiovam-pon' i Kônstantino I ho kristiana dia ilay Fivadiham-pinoana Lehibe izay fivilian-dalana avy amin' ny kristianisma madio.