Epistily ho an' ny Hebreo
Ny Epistily ho an' ny Hebreo na Epistola ho an' ny Hebrio na Taratasy ho an' ny Hebrio dia boky hita ao ao amin' ny Testamenta Vaovao amin' ny Baiboly, izay isan' ny atao hoe epistily. Taratasy nalefa ho an' ny Jiosy kristiana izy io. Misy toko 13 ity boky ity.
Anaran'ny boky hanova
Επιστολή προς Εβραίους / Epistolê pros Ebraious no fiantsoana azy amin'ny teny grika fa Epistula ad Hebraeos kosa amin'ny teny latina.
Mpanoratra sy fotoana nanoratana azy hanova
Raha ny lovantsofina hatramin' izay no nilaza fa i Paoly no nanoratra ity epistily ity, ny mpikaroka amin' izao fotoana izao dia mitsipaka izany. Tsy fantatra marina ny olona nanoratra io taratasy io na dia heverina ho teo anelanelan' ny taona 60 sy 100 no nanoratana azy.
Famintinana hanova
Ny Taratasy ho an' ny Hebreo dia anambaràn' ilay nanoratra azy fa lehibe noho ny anjely rehetra i Jesoa Kristy (Heb. 1.5-14), lehibe noho ny mpaminany rehetra hatramin' i Mosesy (na Môizy) izy (Heb. 2.1-4.14). I Jesoa no ilay Mpisorona fanaperana noho izy tsy nanota na indray mandeha aza, sy noho ny nanolorany ny ainy izay sorona tongalafatra hanesorana ny fahotana rehetra (Heb. 9.23-10.18). Ny fahafatesany sy ny fitsanganany amin' ny maty no nanokafany ny lalana hizoran' ny olona mankany amin' Andriamanitra (Heb. 4.14-5.10; 7.1-8.13). Manantitra ny maha zava-dehibe ny finoana ity taratasy ity ka milaza fa tanteraka amin' ny alalan' ny finoana ny zavatra rehetra omen' i Jesoa. Io finoana io no mahatonga ny mpanaraka an' i Jesoa hatoky ny zavatra antenainy na dia tsy hita maso aza. Midera ny finoan' ireo olona tany aloha an' Andriamanitra ny mpanoratra (Heb. 11.1-40) sady mamporisika ireo mpanaraka an' i Kristy amin' izao fotoana izao amin' ny fifanalana hazakazaka ataon' izy ireo (Heb. 12.1-3).
Fizaràna hanova
Azo zaraina telo ny epistily:
Ny fahamboniana fara tampon' i Jesoa Kristy (1.1 - 4.18) hanova
- Ny asa fanompoan' i Kristy (1.1-3)
- Lehibe noho ny anjely i Kristy (1.4 - 2.18)
- Lehibe noho ireo mpisorona malaza i Kristy (3.1 - 3.6)
- Ny tsy finoana (3.7 - 4.13)
Sady mpisorona no fanati-pisoronana i Kristy (4.14 - 10.18) hanova
- Mpisorona lehibe i Kristy (4.1 - 5.10)
- Mpisorona fara tampony i Kristy (5.11 - 6.20)
- Mpisorona mbola ambony noho ny Levita i Kristy (7.1 - 7.)
- Sorona tsara lavitra noho ny nataon' ny mpisorona hafa rehetra (8.1 - 10.18)
Faharetana amin'ny finoana sy hatsaram-panahy (10.19 - 13.25) hanova
- Sorona tsy mampanary toky ho an' ny rehetra (10.19-39)
- Ny finoana ihany hatramin' izay ka hatramin' izao (11.1-40)
- Tsy hijery afa-tsy i Kristy sy hino ny fitiavan' Andriamanitra (12.1-29)
- Tokony hanaraka ny ohatr' i Jesoa Kristy tsy miova (13.1-19)
- Vavaka sy fanaovam-beloma nataon' ny mpanoratra (13.20-25)
Tsongan-tsoratra hanova
"Ny vehivavy nandray ny azy efa maty, fa natsangana ho velona indray; ary ny sasany nampijalijalina ho faty, nefa tsy mety nanao izay hahafahany, mba hahazoany fitsanganana tsara lavitra" (Heb. 11.35)