Amazôna

I Amazôna dia ony any Amerika Atsimo. I Amazôna no ony faharoa lava indrindra ary voalohany amin' ny topa-dranony (209 dam³/s).

Velaram-pandalarana

Velaram-pandalaran'i Amazôna ary ny reniranony

Ny velarantany anangonan' ny renirano Amazôna dia lehibe indrindra eto an-tany. Eo amin' ny 7 000 000 km² eo ho eo no velarany. Manangona ny ranon' ny renirano izy manomboka amin' ny laharam-pehintany fahadimy any avaratra hatramin' ny faharoapolo any atsimo.

Anisan' ny tondron' ny reniranon' i Amazôna ny ala dibo-drano isaky ny fotoan' ny latsak' orana. Isan-taona dia tonga any amin' ny 9 m ny haavon' ny rano. Ireo ala izay dibo-drano isaky ny fotoan' ny latsak' orana dia antsoina hoe várzea. Ny velaran' ala dibo-drano dia 110 000 km² amin' ny main-tany ary mahatratra hatrany amin'ny 350 000 km² rehefa amin' ny fotoana iavian' ny orana.^[1]

Betsaka dia betsaka ny rano mirotsaka ao amin' ny ranomasimbe Atlantika avy amin' i Amazôna: eo amin' ny 300 km³ eo ho eo isa-tsegondra amin' ny fitaona ilatsahan'ny orana; izany hoe eo amin' ny 209 000 km³/s mandavan-taona, izany hoe roapolo isan-jaton' ny ranomamy mifangaro amin' ny ranomasina. Eo ambavaranon' i Amazôna, tsy masira ny rano mandritry ny 400 km.^[1]

Fihaviana

Loharanony ao amin' ny Anda Perovianina

Ony kely mipoitra eo amina haavo 5 507 m no loharanon' i Amazôna, ary vao haingana anefa izany zavatra izany no fantatra. Ny anaran' ilay tendrombohitra iterahan' ilay renirano dia i Nevado Mismi, 160 km mianandrefana avy ao amin' ny farihin' i Titicaca, na 650 km mianatsimo atsinanana avy ao Lima. Tamin' ny 2001 ilay zavatra no tena nomarinana, izany hoe telopolo taona taorian' ny nahitana azy.

Mikoriana avy eo amin' i Nevado Mismi hatrany amin' ny renirano Apurimac ilay ony. Zana-dranon' i Ucayali ny Apurimac, izay miray amin' i Marañón. Eo izy no mitondra ny anarana hoe Amazonas any Pero ary any Kôlômbia, ary aveo ny anarana Rio Solimões rehefa miditra ao amin' ny faritra manodidin' i Tabatinga, ao Brazila, dia avy eo indray mbola miverina mitondra ny anarana Amazona eo amin' ny tanàna misy an' i Manaus rehefa niray tamin' i Rio Negro. 6 280 km no halavan' ny renirano avy amin' ny renirano hatramin' ny vavarano, izany hoe renirano faharoa aorian' i Nily (6 690 km) fa voalohany amin' ny topa-dranony.

Jereo koa

Brazila

Rohy ivelany

((en)) Fampahalalana mikasika an'ny renirano Amazôna Archived Febroary 6, 2010 at the Wayback Machine

Tsiahy

↑ ^1,0 et ^1,1 Guo, Rongxing (2006). Territorial Disputes and Resource Management: A Global Handbook. Nova. p. 44. ISBN 9781600214455

Mbola ambangovangony ity lahatsoratra ity ary tokony hofenoina.

Azonao atao ny mandray anjara eto amin'ny Wikipedia amin'ny alàlan'ny fanitarana azy.
Jereo koa ny pejy Ahoana ny manao takelaka rehefa te-hijery hoe ahoana no fanaovana azy.

[guo-1] 1,0 et ^1,1 Guo, Rongxing (2006). Territorial Disputes and Resource Management: A Global Handbook. Nova. p. 44. ISBN 9781600214455

[1]