Ratefy Tolotra
Ratefy Tolotra dia mpitandrina na pastora, teôlôjiana, mahay teny hebreo ary mpahay tantara malagasy, izay lazaina koa fa nianatra fiteny roa ambin' ny folo. Izy no Malagasy voalohany nanokana ho pastora tao amin' ny Fiangonana Refôrme Loterana Alemana[1]. Nianatra ny fitsaboana alemana koa izy.[2] Ratefy Daniel norainy ary Razafindramasy Christine no reniny [3]. Ratefy Tolotra dia nanao fikarohana ny mety ho fifandraisan' ny fiteny malagasy sy ny fiteny hebreo. Ny fianarany tany Alemaina koa dia nandray anjara tamin' ny fahaizany. Nanoratra boky amin' ny teny alemana mitondra ny lohateny hoe Sind die Madagassische Juden ?, izay azo adika hoe "Jiosy ve ny Malagasy?" izy, izay anohanany ny maha Jiosy na Jody ny fiavian' ny Malagasy sy ny fiteniny aman-kolontsainy[1].
Zotram-pianany
hanovaRatefy Daniel norain-dRatefy Tolotra ary Razafindramasy Christine no reniny [3]. I Daniel Ratefy rainy dia mpitandrina nanana ny maha izy azy ny rainy. Nitombo tao anatin’ ny tontolon' ny fivavahana sy fiezahana amin' ny fandrantocana fianarana Ratefy Tolotra. Ny fahitany an-drainy no tena nahatapa-kevitra azy tamin' ny safidiny ho lasa pasitera sy teôlôjiana. Ny fahalianany amin’ ny fahalana fiteny maro, indrindra fa ny fiteny hebreo, dia niseho hatramin' ny fahazazany.
Mpitandrina i Ratefy Tolotra, mpitarika ara-pivavahana eo anivon' ny fiangonana kristiana. Teôlôjiana koa izy, izany hoe nianatra sy nanambara ny hevitry ny foto-pampianarana sy finoana ara-pivavahana. Voalaza fa izy no Malagasy voalohany notendrena ho mpitandrina tao amin’ ny Fiangonana Loterana Reforme Alemana.
Ratefy Tolotra dia nalaza noho ny fahaizany ny fiteny maro, indrindra fa ny fiteny hebreo. Voalaza aza fa nahay fiteny roa ambin’ ny folo izy. Izany fahalalana momba ny fiteny izany no nahatonga azy handinika ny mety ho fifandraisan' ny fiteny malagasy sy ny fiteny hafa, indrindra fa ny fiteny hebreon' ny Baiboly. Heverina ho Malagasy mpandalina tantara izy.
Ankoatr' i Joseph Briant sy Rabarioelina Ndriana i Ratefy Tolotra dia nandray anjara tamin' ny fikarohana momba ny niandohan' ny fiteny malagasy. Nodinihin' izy ireo manokana ny petra-kevitra momba fiantraikan' ny fiteny hebreo teo amin' ny fiteny malagasy, ka nilaza fa misy teny malagasy azo avy amin' ny teny hebreon' ny Baiboly. Nanohana ny fisian' ny teny malagasy betsaka hita ao amin’ ny Baiboly hebreo.
Ratefy Tolotra dia nanao fikarohana isan-karazany nandritra ny telopolo taona mahery tao amin' ny Westfälische Wilhelms-Universität any Münster, any Alemaine. Tany no nampitomboany ny fahalalany fiteny sy ny teôlôjia. Voalaza fa nianatra momba ny fitsaboana alemàna koa izy[2]. Izy dia mpianatr' i Ernst-Gunther Bauckmann, izay manam-pahaizana manokana momba ny Testamenta Taloha, sy mpianatr' i Willi Marxsen izay manam-pahaizana momba ny famakafakana ny Testamenta Vaovao, ary mpianatr' i Kurt Aland, izay mpadalina ny Testamenta Vaovao[1].
Marihina fa ny teôria momba ny niandohan' ny fiteny malagasy sy ny fifandraisany amin' ny fiteny hebreo dia azo iadian-kevitra sady tsy eken' ny fiarahamonina siantifika. Na izany aza, ny sanganasan-dRatefy Tolotra dia mampiseho ny fahalianany amin' ny tantara sy ny fiteny malagasy.
Jiosy ve ny Malagasy ?
hanovaAo amin' ny asasorany amin' ny teny alemana mitondra ny lohateny hoe Sind die Madagassische Juden ? izay azo adika hoe "Jiosy ve ny Malagasy?" no anohanany ny maha Jiosy na Jody ny Malagasy[1][4][5]. Araka io boky io dia betsaka ny zavatra hitany taorian' ny fikarohana nataony mandritra ny telopolo taona mahery. Anisan' izany ny ankamaroan' ny anaran-javatra eto Madagasikara (anaran' olona, anaran-tendrombohitra, anarana lohasaha, anaran-drenirano, anara-tanàna, sns) dia avy amin' ny tenin' ny Jiosy[4][5]. Toraka izany koa ny fomba amam-panaon' ny ankamaroan' ny mponina izay avy amin' ny fomba jiosy[4][5]. Anisan' izany ny famorana[6].
Milaza koa Ratefy Tolotra fa ahitana soritra arkeôlôjika sy soratra prôtô-hebreo saika manerana an' i Madagasikara, izay efa tamin' ny andron' ny mpanjaka Sôlômôna (na Salômôna)[4][5]. Ny filazan' ilay misiônera lazarista Joseph Briant fa nisy ny andiam-pifidrà-monina jiosy mankaty Madagasikara -- ka ny voalohany tamin' ireo fifindrà-monina ireo dia tamin' ny andron' i Sôlômôna, manodidina ny taona 900 tal. J.K. - dia noraisin' i Tolotra Ratefy ary nohamafisin' i Ndriana Rabarioelina tao amin' ny tsangan-kevitra ara-teôlôjia notohanany[7].
I Joseph Briant dia efa niezaka nanamarina fa avy amin' ny teny hebreo ny teny malagasy ary nanamafy izany koa Ratefy Tolotra sy Rabarioelina Ndriana[7]. Tohanan-dRatefy Tolotra koa fa betsaka ny teny malagasy hita ao amin' ny Baiboly hebreo.
Jereo koa
hanovaPejy misy ifandraisana
Fanovozan-kevitra
hanova- Briant, Joseph, L'hébreu à Madagascar.
- Ferrand, Gabriel (1905). Les migrations musulmanes et juives à Madagascar. Paris: Revue de l'histoire des religions.
- Kasanga, Fernand (1990), Fifindra-monina, Librairie FLM, Antananarivo.
- Rabarioelina, Ndriana (Rev. Dr.) (2011), "Biblical Relations between Israel and Madagascar", Doctoral Dissertation, Ph.D in Theology, SAHTS, États-Unis, 2010, 458 pages. Abstract in Saint-Alcuin House Journal, Volume 8, No 1, États-Unis, And in Library of Congress, number (ISSN 1548-4459), États-Unis
- Ramilison, Emmanuel (1951), Andriantomara-Andriamamilazabe. Loharanon' ny Andriana nanjaka eto Imerina, Imprimerie Ankehitriny.
- Ratefy, T. (2005), "Jiosy ve ny malagasy ?" ("Les Malgaches sont-ils juifs ?"), Conférence, Atanananarivo, Madagascar.
- Ratefy, T. (2005), "Jiosy ve ny malagasy ?", tanikomadagascar.com
- Rombaka, Jacques Philippe (1963), Tantaran-drazana Antemoro-Anteony, Antananarivo, Imprimerie LMS.
- Rombaka, Jacques Philippe (1970), Fomban-drazana antemoro-usages et coutumes antemoro, Ambozontany, Fianarantsoa.
Loharano sy fanamarihana
hanova- ↑ 1,0 1,1 1,2 et 1,3 "Conférence internationale sur les origines juives à Madagascar", in deliremadagascar.com
- ↑ 2,0 et 2,1 "Pasteur Tolotra Ratefy: Jiosy ny Malagasy", in tanikomadagascar.wordpress.com
- ↑ 3,0 et 3,1 "Ancestor of Tolotra Ratefy" in freepages.rootsweb.com/
- ↑ 4,0 4,1 4,2 et 4,3 "Les Juifs de Madagascar", in rol-benzaken.centerblog.net/
- ↑ 5,0 5,1 5,2 et 5,3 "Les Juifs de Madagascar" in darnna.com
- ↑ "L’histoire de Madagascar", in chauffeur-guide-madagascar-lga.com
- ↑ 7,0 et 7,1 "Sur le nouvel an malgache" (pdf) in histoireindianoceanie.fr/