Fiteny akadiana
Ny fiteny akadiana dia fiteny hamitô-semitika ao amin' ny fianakaviam-piteny semitika, efa tsy misy mpiteny intsony, izay nandray ny vokatry ny fifampikasohany tamin' ny fiteny someriana. Fiteny velona izy tamin' ny fiandohan' ny taonarivo faha-3 ka hatramin' ny taonarivo voalohany tal. J.K. tao Mesôpôtamia. Avy amin' ny anaran' ny tanàna atao hoe Akady (Akkad) izay renivohitry ny fanjakana mitovy anarana aminy.
Tamin' ny taonarivo faha-2 sy voalohany tal. J.K. dia nisy endriky ny fiteny akadiana roa: ny fiteny babilôniana tao amin' ny tapany atsimon' i Mesôpôtamia (tao Babilônia) sy ny fiteny asiriana tao amin' ny tapany avaratra (Asiria). Nandritra ireo taonjato faramparany nisian' ny fiteny akadiana dia nihavitsy ny mpiteny azy noho izy voasongon' ny fiteny arameana ka nahatonga azy tsy nampiasaina raha tsy tamin' ny sehatry ny asa soratr' ireo manampahaizana tao Babilônia taty aoriana. Amin' ny sora-pantsika no nanoratana ny fiteny akadiana.
Maro ireo asa soratra momba ny fedrà, ny lalàna, ny siansa, ny fifandraisana an-tsoratra, ny tantara, ny tononkalo ary ny hafa koa.
Tsy fitenim-pifandraisana tao Mesôpôtamia ihany ny fiteny akadiana fa nampiasaina koa tamin' ny fifandraisana an-tsoratra tamin' ireo faritra manakaiky an' i Siria sy ny any Atsinanana ary tany Elama. Nandritra ny taonarivo faha-2 tal J.K. izy dia fiteny ifandraisan' ny samy hafa firenena tao Atsinanana Akaiky, indrindra amin' ny fifandraisana ara-diplômasia. Nifampikasoka tamin' ny fiteny maro toy ny fiteny someriana sy ny fiteny horita (na horeana), ny fiteny amôrita (na amôreana), ny fiteny arameana sns ny fiteny akadiana sady naka voambolana maro avy tamin' ireo fiteny ireo.
Fiteny babilôniana
hanovaNy fiteny babilôniana dia notenenina tao Babilônia nanomboka tamin' ny fiantombohan' ny taonarivo faha-2 tal. J.K. Nampiasain' ny mpanoratra sy tamin' ny sehatra iraisam-pirenena tao Atsinanana Akaiky ny fiteny babilôniana.
Fiteny asiriana
hanovaNy fiteny asiriana dia notenenina sy nosoratana tao Asiria tamin' ny Andro Taloha sady fantatra noho ny fisian' ny soratra be dia be amin' ireo zava-boaorina sy amin' ny tanimanga fanoratana amin' ny tarehin-tsoratra miendri-pantsika. Ny maha samy hafa ny fiteny asiriana sy ny fiteny babilôniana (samy sampan' ny fiteny akadiana) dia misongadina indrindra amin' ny lafiny fanononana.