Kristianisma Tandrefana
Ny kristianisma tandrefana dia ny fitambaran' ny Fiangonana katôlika sy ireo Fiangonana Prôtestanta, indrindra ao amin' ny tapany andrefan' ny kôntinentan' i Eorôpa sy ao amin' ny kôntinentan' i Amerika sy i Afrika ka hatrany Aostralia. Nanomboka tamin' ny nielezan' ny fivavahana kristiana taorian' ny taonjato faha-16 taty Afrika sy tany Ôseania dia tsy tena voafaritra ara-jeôgrafia ny hoe "kristianisma tandrefana" fa ara-pirehan-kevitra na ara-teôlôjia sy araka ny fiavian' ny sampan' ny kristianisma arahin' ny fiangonana resahina.
Anisan' ny tsy mampitovy ny fiheveran' ny kristiana tatsinanana sy tandrefana ny amin' ny fahotana lovana sy ny amin' ny fivoahan' ny Fanahy Masina ary ny fotoam-pankalazana ny Paska. Tsy mitovy koa ny tetiandro ampiasaina satria ny Tandrefana mampiasa ny tetiandro gregôriana fa ny Tatsinanana kosa mampiasa ny tetiandro joliana. Tsy mitovy ny fotoana ankalazana ny Noely. Ny Kristiana tandrefana no mitana ny laharana voalohany raha ny habetsahan' ny mpino no jerena satria mahatratra 90 % amin' ny isan' ny Kristiana maneran-tany.
Fiaviany
hanovaNy Fiangonana kristiana any Atsinanana, na Fiangonana Tatsinanana, dia ireo fiangonana kristiana niforona sy nalamina nandritra ny taonjato maro tany amin’ ny faritra atsinanana amin' ny Empira Rômana. I Jerosalema sy i Antiôkia ary i Aleksandria dia nitana ny anjara toeran' ny renivohitra ara-pivavahana.
Tamin’ ny taona 330 ny emperora Kônstantino I dia namindra ny renivohitry ny empira avy any Rôma ho any Kônstantinôpla (nantsoina hoe Nea Roma, izany hoe "Roma Vaovao"), izay lasa foibe ara-tsaina lehibe. Tany Rôma dia mitana ny laharan' ny patriarka ny evekan' ny renivohitry ny empira (izay mamototra ny fiorenan' ny Fiangonany hatrany amin' ny apôstôly Piera na Petera), nitondra ny anaram-boninahitra hoe "pontifex" (ara-bakiteny "tetezana") ary "Primum inter pares" ("voalohany amin' ireo mitovy aminy", izay anaram-boninahitra natao ho fanajana fotsiny. Nametraka ny seza fiandrianan' i Kônstantinôpla ho eo amin' ny toerana faharoa, aorian' ny an' i Rôma, ny Kônsily voalohany tao Kônstantinôpla tamin' ny taona 381. Teraka noho izany ny Pentarkia, dia ny fitambaran' ny foibe dimy ara-tantara: Rôma, Kônstantinôpla, Aleksandria, Antiôkia ary Jerosalema (araka ny filaharany sy ny laharam-piamboniany). Tany ivelan' ny Empira Rômana dia nalalaka nanao fandaminana ho Fiangonana mahaleo tena maro ny Kristiana.
Avy eo dia niaina fifandirana maro momba ny kristôlôjia, sy korontana ara-potokevitra sy ara-pôlitika ny Tontolo Kristiana.