Karijisma

Ny karijisma dia sampan' ny finoana silamo teraka tamin' ny fanelanelanana natao tamin' i Ali sy i Mu'awiya raha avy niady tao Siffin izy ireo tamin' ny taona 657. Izy no sampana fahatelon' ny fivavahana silamo, manampy ny sonisma sy ny siisma. Atao hoe Karijita na Kaoarijy (arabo: خوارج / Khawāridj) ny mpino silamo ao aminy.

Ny tantaran' ny fisarahana

I Mu'awiyah, izay governora omeiada tao Siria, dia nanohitra ny maha ara-dalàna ny kalifatan' i Ali. Tamin' ny taona 657 dia nifanandrina tamin' ny tafik' i Ali tao Siffin izy ary nandritra ny ady dia nitady hevitra hampitsahatra ny ady tamin' ny alalan' ny fangatahana fanelanelanana. Rehefa nanaiky ny marimaritra iraisana i Ali mba hialana amin' ny fifandatsahan-dra, dia niala avy tao amin' ny toerana nisy ny ady ny sasany amin' ny mpanohana azy, izay tsy nankasitraka afa-tsy ny fitsaran' Andriamanitra. Ireo mpisintaka ireo no lasa nantsoina hoe Karijita (avy amin' ny teny arabo hoe kharej, izay midika hoe "mivoaka"). Nanohitra an' i Mu'awiyah sy an' i Ali izy ireo, ka nifidy ny kalifany manokana. Avy eo izy ireo dia nikononkonona ny famonoana ny mpandray anjara tamin' ny fanelanelanana, saingy tsy nahavita namono afa-tsy an' i Ali tamin' ny taona 661.

Ny finoany

Amin' ny Karijita dia tena zava-dehibe, mitovy amin' ny finoana, ny asa. Milaza koa izy ireo fa antony ahafaha manongana ny mpino silamo iray ny fanaovana fahotana lehibe, na dia mbola manaiky ny fanekem-pinoana aza ilay mpino. Ny Karijita dia nanjary nihevitra ny manampahefana ara-pôlitika mozilmana ho tsy tena mpivavaka ary, taorian' ny fikomiana maro nataony dia resy ihany izy ireo tamin' ny farany. Mbola misy anefa ny antokon' ny Karijita mandanjalanja, antsoina hoe Ibadita, ao Afrika Avaratra sy any Siria ary ao amin' ny Soltanatan' i Ômàna.

Jereo koa

• Sonisma
• Siisma