Hasideana

Ny Hasidima na Hasideana na Asideana dia ireo Jiosy izay niavaka tamin' ny Jiosy hafa noho ny asa fiantrana nataony sy ny fifikirany mafy tamin' ny jodaisma, nandritra ny vanimpotoan' ny Tempoly Faharoa, araka ny hita ao amin' ny Bokin' ny Makabeo sy ny Talmoda. Na dia efa nisy aza izany taloha, dia nanomboka nandray anjara mavitrika ny Hasidima na Hasideana teo amin' ny lafiny pôlitika nandritra ny fikomian' ny Makabeo, hanoherana ny fampidirana kolontsaina grika an-tery teo amin' ny Jiosy zay nataon' ny mpanjakan' i Siria atao hoe Antiôkôsy IV Epifanesy, ka aleon' izy ireo; ohatra, maty toy izay handika ny lalàn' ny fivavahana jiosy tamin' ny tsy netezany miady amin' ny andro Sabata. Ny Bokin' ny Makabeo dia miresaka azy ireo intelo.

Amin' ny teny hebreo izy ireo dia atao hoe חסידים / Hassidim, teny izay midika hoe "tia vavaka".

Ny Hasideana ao amin' ny literatioram-pivavahana

Ny Hasideana ao amin' ny boky kanônika jiosy

Ao amin' ny Bokin' ny Salamo ao amin' ny Baiboly hebreo dia ampiasaina matetika ny teny hoe Hasidim amin' ny heviny hoe "tia vavaka" na "masina" (Sal. 30.5; 31.24; 37.28).

Ny Hasideana ao amin' ireo apôkrifa

Ao amin' ny Boky voalohan' ny Makabeo (1Mak. 2.41) dia voalaza fa tamin' ny fiantombohan' ny ady nifanaovany tamin' ny Fanjakana Seleokida dia tratran' ny tafiky ny Seleokida tampoka tao an-tany efitra tamin' ny andro Sabata ny Makabeo nefa aleony novonoina toy izay tsy hanaja ny andro fitsaharana. Mba tsy hiverenan' ny toe-javatra toy izany dia nanapa-kevitra ny hiady ihany i Matatià (na Matatiasa), na amin' ny andro Sabata aza raha ilaina izany.

Voalaza ao fa afaha nandresy lahatra an' i Demetriôsa (na Demetriôsy) mpanjakan' i Siria vao voafidy i Alkima (na Alsima) ny hanendry mpisoronabe hasolo an' i Jodasy Makabeo. Izao no voasoratra ao (1Mak. 7.12-14)ː

¹²Nanatona an'i Alsima sy Bakidesa anefa, ny antoko-mpampiana-dalana anankiray ¹³mba hitady izay rariny, ary ny Asideana izay lohalaharana teo amin' ny zanak' Israely koa, nila fihavanana tamin' izy ireo; fa hoy izy: ¹⁴Mpisorona taranak' i Aarona no miaraka amin' ny tafika ka tsy mety hanisy ratsy antsika io.

Diso hevitra anefa izy ireo satria i Alkima dia nahatonga ny fahafatesan' ny olona 60 tamin' ny Makabeo. Araka ny hita ao amin' ny Boky faharoan' ny Makabeo (2Mak. 14.16), dia izao no filazan' i Alkima ny zava-niseho ara-pôlitika tamin' i Demetriôsyː

⁶Ka hoy ny navaliny: Ireo Jody atao hoe Asideana, tarik' i Makabeo, no mpamelona ady amam-pikomiana, ary tsy zakany raha mandry fahizay ny fanjakana.̈

Jereo koa

Antoko sy firehana matanjaka tao amin' ny jodaisma

• Sadoseo na Sadoseanina
• Fariseo na Farizianina
• Eseniana
• Filôzôfia Fahefatra

Antoko sy firehana hafa tao amin' ny jodaisma

• Nazoreana na Nazareana
• Zelôta
• Mpanoradalàna
• Ebiônita
• Elkasaita
• Hasideana
• Bôetosiana
• Jiosin' i Elefantina

Hafa

• Hasidisma