Fanekem-pinoana atanaziana
Ny Fanekem-pinoana atanaziana na Fanekem-pinoan' i Atanazy na Sembôlin' i Masindahy Atanazy dia fanekem-pinoana kristiana manamafy ny maha Trinite an' Andriamanitra sy ny fifandraisan' ny Ray sy ny Zanaka ary ny Fanahy Masina, ny fitoviany sy ny fahasamihafany. Anisan' ny fiekem-pinoan' ny Fiangonana Tandrefana sady fanamafisana ny voalaza ao amin' ny Fanekem-pinoana nikeana io fanekem-pinoana io. Quicunque Vult na Quicumque Vult ("na iza na iza te") no iantsoana azy io amin' ny teny latina araka ny teny vitsivitsy fiantombohany. Noho izy ahitana ny filazana ny amin' ny "fivoahan' ny Fanahy Masina amin' ny Zanaka" (Filioque) dia tsy ampiasain 'ny Fiangonana Tatsinanana izay nanohitra an' izany.
Ny nanoratra ilay fanekem-pinoana
hanovaTsy azo antoka loatra ny maha i Atanasiôsy na Atanazy ny nanoratra ny Fanekem-pinoana atanaziana. Ny lovantsofina tamin' ny Andro Antenatenany dia milaza fa i Atanasôsy (na Atanazy) avy any Aleksandria no namorona io fiekem-pinoana io nandritra ny fonenany tany Rôma mba hiarovany ny teôlôjia nikeana (na niseana) ka nasehony ny papa Jolio I hanaporofoany ny fanarahany ny finoana marina. Nametra-panontaniana voalohany ny amin' ny fahamarinan' izany lovantsofina izany ilay teôlôjiana prôtestanta hôlandey atao hoe G.J. Voss tamin' ny taona 1642[1].
Ny ankamaroan' ny mpikaroka ankehitriny dia manaiky fa tsy i Atanasiôsy no nanoratra io fanekem-pinoana io, tsy natao ho fanekem-pinoana izy tamin' ny voalohany ary tsy nahitana ny anaran' i Atanasiôsy ny lohateniny, naraikitra tamin' ny lohatenin' ilay fanekem-pinoana ny anaran' i Atanasiôsy noho izy nanao fanambaràna ny finoany ny Trinite.
Izao sy izao ny antony ilazan' ny mpikaroka fa tsy i Atanasôsy no nanoratra io fanekem-pinoana io:
- Saika voasoratra manontolo amin' ny fiteny latina ilay fanekem-pinoana tamin' ny voalohany nefa i Atanasiôsy dia mpanoratra amin' ny fiteny grika;
- Na i Atanasiôsy na ny olona niaina tamin' ny vanim-potoana mitovy aminy dia tsy mba niresaka ny amin' io fanekem-pinoana io;
- Tsy voaresaka ao amin' ny firaketan' ny Kônsily ekiomenika ilay fanakem-pinoana;
- Ahitana famelaran-kevitra teôlôjika momba lohahevitra nampidirina taty aorian' ny nahafatesan' i Atanasiôsy ilay fanekem-pinoana ka anisan' izany ny amin' ny hevitra momba ny "fivoahan' ny Fanahy Masina amin' ny Zanaka" (na Filioque).
- Niely betsaka tany amin' ny Fiangonana Tandrefana ilay fanekem-pinoana fa tsy tany Atsinanana.
Ny fahitana tamin' ny taona 1940 ny asasoratr' i Vincent avy any Lérins izay ahitana fitoviana betsaka amin' ny fomba fiteny ao amin' ny Fanekem-pinoana atanaziana dia mahatonga ny mpikaroka maro hanatsoaka hevitra fa io fanekem-pinoana io dia nosoratan' i Vincent na nosoratan' ny mpianany. Ny soratra tranainy indrindra ananana ny Fanekem-pinoana atanasiana dia tamin' ny taonjato faha-8.
Ny endrik' ilay fanekem-pinoana
hanovaFanekem-pinoana atanaziana dikan-teny malagasy
hanovaIzao ilay fanekem-pinoana:
« Na iza na iza te ho voavonjy, voalohany indrindra, dia tokony hitana ny finoana ekena manerana izao tontolo izao: raha tsy mitana azy manontolo sy tanteraka izy, dia ho very mandrakizay tsy misy fisalasalana.
Izao ny finoana ekena manerana izao tontolo izao: mitsaoka an' Andriamanitra iray ao amin' ny Trinite sy ny Trinite ao amin' ny Mahiray, sady tsy mampifangaro ny Persôna[2] na mizara ny sobstansa: hafa ny Persônan' ny Ray, hafa ny an' ny Zanaka ary hafa ny an' ny Fanahy Masina; nefa tokana ny maha Andriamanitra ny Ray sy ny Zanaka ary ny Fanahy Masina, mitovy ny voninahiny ary miara-maharitra mandrakizay ny fahandrianany.
Toy ny Ray ny Zanaka sy ny Fanahy Masina: tsy noforonina ny Ray, tsy noforonina ny Zanaka, tsy noforonina ny Fanahy Masina; tsy manam-petra ny Ray, tsy manam-petra ny Zanaka, tsy manam-petra ny Fanahy Masina; mandrakizay ny Ray, mandrakizay ny Zanaka, mandrakizay ny Fanahy Masina; nefa, tsy mandrakizay telo fa mandrakizay iray; sahala amin' ny tsy maha tsy noforonina telo, na tsy manam-petra telo izy ireo, fa iray ny tsy noforonina ary iray ny tsy manam-petra.
Toy izany koa, tsitoha ny Ray, tsitoha ny Zanaka, tsitoha ny Fanahy Masina; nefa tsy Tsitoha telo fa Tsitoha iray. Noho izany dia Andriamanitra ny Ray, Andriamanitra ny Zanaka ary Andriamanitra ny Fanahy Masina; nefa tsy Andriamanitra telo fa Andriamanitra iray. Noho izany dia Tompo ny Ray, Tompo ny Zanaka ary Tompo ny Fanahy Masina; nefa tsy Tompo telo fa Tompo iray; satria sahala amin' ny fahamarinana kristiana izay manery antsika hiaiky fa ny Persôna tsirairay avy dia Andriamanitra sy Tompo, dia toy izany koa ny fivavahana ekena manerana izao tontolo izao dia mandrara antsika tsy hiteny fa misy Andriamanitra telo na Tompo telo.
Tsy nisy nanao ny Ray no tsy noforonina sady tsy nateraka; avy amin’ny Ray ihany ny Zanaka, tsy natao sy tsy noforonina izy fa nateraka; avy amin' ny Ray sy ny Zanaka ny Fanahy Masina, tsy natao sady tsy noforonina sy tsy nateraka izy, fa nivoaka avy aminy. Tsy misy afa-tsy Ray iray fa tsy Ray telo; Zanaka iray fa tsy Zanaka telo; Fanahy Masina iray fa tsy Fanahy Masina telo. Ary ao amin' io Trinite io dia tsy misy taloha sy taoriana, na lehibe kokoa na kely kokoa, fa ireo Persôna telo ireo dia miara-maharitra mandrakizay sady samy mitovy. Noho izany raha fintinina, araka ny voalaza ery aloha, dia tokony hitsaohana na ny Mahiray ao amin' ny Trinite, na ny Trinite ao amin' ny Mahiray. Izay te ho voavonjy dia tokony hino izany momba ny Trinite izany.
Ilaina amin' ny famonjena mandrakizay ny mino amim-pahatokiana koa anefa ny fahatongavan' ny Tompontsika Jesoa Kristy ho nofo. Finoana mahitsy ny mino sy miaiky fa Andriamanitra sy olombelona ny Tompontsika Jesoa Kristy, Zanak' Andriamanitra. Andriamanitra izy, avy amin' ny sobstansan' ny Ray, nateraka talohan' ny taonjato rehetra, sady olombelona izy nateraky ny sobstansan-dreniny, tao amin' ny fotoana; Andriamanitra tanteraka, olombelona tanteraka misy fanahy-aina misaina sy nofon' olombelona, mitovy amin' ny Ray araka ny maha Andriamanitra azy. Na dia Andriamanitra sy olombelona aza izy dia tsy misy Kristy roa fa Kristy iray; iray, tsy noho ny niovan' ny maha Andriamanitra azy ho nofo, fa satria noraisin' Andriamanitra ny maha olombelona azy; iray tanteraka, tsy noho ny fifangaroana sobstansa, fa noho ny maha iray ny Persôna.
Satria, sahala amin' ny fanahy-aina mahay misaina sy ny vatana no mikambana ho olombelona, dia toy izany koa Andriamanitra sy olombelona dia mikambana ho Kristy. Izay nijaly hamonjena antsika, nidina tany amin' ny fiainan-tsi-hita, nitsangana tamin' ny maty tamin' ny andro fahatelo, niakatra any an-danitra, mipetraka eo ankavanan' ny Ray izy, avy any no hiaviany hitsara ny velona sy ny maty. Amin' ny fiaviany dia hitsangan-ko velona miaraka amin' ny vatany avy ny olombelona rehetra ka hampamoahina amin' ny asa nataony avy: ireo izay nanao ny tsara hankany amin' ny fiainana mandrakizay, ireo izay nanao ratsy any amin' ny afo mandrakizay.
Izany no finoana ekena manerana izao tontolo izao: raha misy tsy mino izany amim-pahatokiana sy marina, dia tsy ho voavonjy. »
Fanekem-pinoana atanasiana amin' ny teny latina
hanovaIzao ilay fanekem-pinoana amin' ny teny latina:
« Quicúmque vult salvus esse, ante ómnia opus est ut téneat cathólicam fidem: Quam nisi quisque íntegram inviolatámque serváverit, absque dúbio in aetérnum períbit.
Fides autem cathólica haec est ut unum Deum in Trinitáte, et Trinitátem in unitáte venerémur; Neque confundéntes persónas, neque substántiam separántes. Ália est enim persóna Patris, ália Fílii, ália Spíritus Sancti. Sed Patris, et Fílii, et Spíritus Sancti una est divínitas, aequális glória, coaetérna majéstas.
Qualis Pater, talis Filius, talis Spiritus Sanctus. Increátus Pater, increátus Fílius, increátus Spíritus Sanctus; Imménsus Pater, imménsus Fílius, imménsus Spíritus Sanctus; Ætérnus Pater, aetérnus Fílius, aetérnus Spíritus Sanctus; Et tamen non tres aetérni, sed unus aetérnus; Sicut non tres increáti, nec tres imménsi, sed unus increátus, et unus imménsus.
Simíliter omnípotens Pater, omnípotens Fílius, omnípotens Spíritus Sanctus; Et tamen non tres omnipoténtes, sed unus omnípotens. Ita Deus Pater, Deus Fílius, Deus Spíritus Sanctus; Et tamen non tres Dii, sed unus est Deus. Ita Dóminus Pater, Dóminus Fílius, Dóminus Spíritus Sanctus; Et tamen non tres Dómini, sed unus est Dóminus. Quia sicut singillátim unamquámque persónam Deum ac Dóminum confitéri christiána veritáte compéllimur: ita tres Deos aut Dóminos dícere cathólica religióne prohibémur.
Pater a nullo est factus: nec creátus, nec génitus. Fílius a Patre solo est: non factus, nec creátus, sed génitus. Spíritus Sanctus a Patre et Fílio: non factus, nec creátus, nec génitus, sed procédens. Unus ergo Pater, non tres Patres: unus Fílius, non tres Fílii; unus Spíritus Sanctus, non tres Spíritus Sancti. Et in hac Trinitáte nihil prius aut postérius, nihil majus aut minus: sed totae tres persónae coaetérnae sibi sunt et coaequáles. Ita ut per ómnia, sicut jam supra dictum est, et únitas in Trinitáte, et Trínitas in unitáte veneránda sit. Qui vult ergo salvus esse, ita de Trinitáte séntiat.
Sed necessárium est ad aetérnam salútem, ut Incarnatiónem quoque Dómini nostri Jesu Christi fidéliter credat. Est ergo fides recta, ut credámus et confiteámur, quia Dóminus noster Jesus Christus Dei Fílius, Deus et Homo est. Deus est ex substántia Patris ante saecula génitus, et homo est ex substántia matris in saéculo natus. Perféctus Deus, perféctus homo: ex ánima rationáli et humána carne subsístens. Æquális Patri secúndum divinitátem: minor Patre secúndum humanitátem. Qui licet Deus sit et homo, non duo tamen, sed unus est Christus; Unus autem non conversióne divinitátis in carnem, sed assumptióne humanitátis in Deum; Unus omníno non confusióne substántiae, sed unitáte persónae.
sicut ánima rationális et caro unus est homo, ita Deus et homo unus est Christus. Qui passus est pro salúte nostra, descéndit ad ínferos, tértia die resurréxit a mórtuis, Ascéndit ad coelos, sedet ad déxteram Dei Patris omnipoténtis, inde ventúrus est judicáre vivos et mórtuos. Ad cujus advéntum omnes hómines resúrgere habent cum corpóribus suis, et redditúri sunt de factis própriis ratiónem. Et qui bona egérunt, ibunt in vitam aetérnam, qui vero mala, in ignem aetérnum.
Haec est fides cathólica, quam nisi quisque fidéliter firmitérque credíderit, salvus esse non póterit. »
Jereo koa
hanovaLoharano sy fanamarihana:
hanova- ↑ O'Carroll, Michael (1987), "Athanasian Creed", Trinitas, Collegeville: Liturgical Press.
- ↑ Ny teny hoe "Persôna" dia ataon' ny Katôlika malagasy hoe "Olona", dia ny teny latina hoe Persona izany.