Afrô-Eorazia

I Afrô-Eorazia dia tamba-kôntinenta lehibe indrindra eto amin’ ny Tany, izay itambaran’ i Eorazia sy i Afrika. Atao hoe Eorafrazia, Afrazia na Eofrazia koa izy. Ny teny hoe Ptôlemaîka koa dia azo ampiasaina hampahatsiahivana ilay jeôgrafa grika tao Ejipta taloha atao hoe Klaodiôsy Ptôlemaiôsy izay nihevitra ity erana ity ho ny hany tany maina eto amin’ ny planeta. Ny tany rehetra mamorona azy mantsy dia ampifandraisin’ ny tany maina na tany avo anaty ranomasina. Izy no mifanandrify amin' ny ilay antsoina hoe Tontolo Taloha sady mifanandrify koa amin’ ny zana-pizaràna biôjeôgra’ikan' ny Paleôtrôpika, ka ny Neôtrôpika amin’ izany dia i Amerika.

Ankapobeny

Ny teny hoe Afrô-Eorazia, izay azo soloina amin’ ny hoe Afrazia, Eorafrazia na Eofrazia, dia teny ampiasaina hiresahana an’ i Eorazia sy i Afrika ho toy ny kôntinenta iray, na ho kôntinenta goavana iray. Izy no mamondrona ny 55 %n’ ny tany miseho tsy ambany ranomasina. Miisa 5,7 lavitrisa any ho any ny mponina ao aminy, izany hoe 83 %n’ ny mponina maneran-tany. Izy no faritra onenan’ ny olombelona midadasika indrindra eto an-tany (84 tapitrisa km²) raha ampitahaina amin’ ireo Amerika roa mitambatra (42 tapitrisa km²) sy amin' i Ôseania (9 tapitrisa km²) ary amin’ i Antarktika (14 tapitrisa km²).

Toy ny tamba-kôntinenta rehetra dia tsy misy mason-tsivana iaraha-manaiky ny famaritana ny sisin-tanin’ i Afrô-Eorazia, na dia misy ihany ny hevitra azo anohanana ny famaritana azy raha dinihina ny sarin-tanin’ izao tontolo izao. Amin’ ny heviny ara-jeôgrafia hentitra anefa, i Afrika dia voasaraka amin’ i Eorazia nanomboka tamin’ ny fiafaràn’ ny fanamboarana ny Lakandranon' i Suez tamin’ ny taona 1869, izany dia mahatonga an’ i Afrika ho kôntinenta mahaleo tena. Misy koa ny manolotra ny Tandavan-tendrombohitra Oraly ho fetra voajanahary eo anelanelan’ i Eorôpa sy i Azia, na dia fifanarahana efa lany andro izany ankehitriny. Amin’ ny lafiny ara-tantara sy ara-kolontsaina dia mety mitohy hatrany amin' ny farihy Baikal ny sisin-tany manasaraka an’ i Eorôpa sy Azia. Toraka izany koa, azo atao ny manasaraka an’ i Afrika atsimon' i Saharà amin’ny faritra sisa amin’ i Afrô-Eorazia noho ny antony mitovy amin’ izany hany.

Noresahina ho toy ny "nosin-tontolo" (andian-teny noforonin’ i Sir Halford John Mackinder ao amin’ ny boky The Geographical Pivot of History) ny ampahany an-tanibe amin’ i Afrô-Eorazia. Izany andian-teny izany dia tsy mampiditra ireo nosy sy tamba-nosy ivelan’ ny tanibe. Mamondrona an’ i Afrika, i Azia, i Eorôpa ary ny nosy manodidina azy izay misaraka amin’ ny tanibe i Afrô-Eorazia, ka isan’ izany i Madagasikara, ny Tamba-nosy Japôney ary ireo ny Nosy Britanika maro izay fantatra talohan’ ny nahitan’ ny Eorôpeana ny Tontolo Vaovao.

Fivoarany amin' ny hoavy

Araka ny hevitr’ ireo jeôlôga, i Afrika dia mety ifandona tamin’ i Eorôpa. Tokony ho tany amin’ ny 600 000 taona lasa izany, tamin’ ny nipahan' ny tendro avaratr' i Marôka amin' i Eorôpa. Rehefa tanteraka izany dia nisaraka tamin’ ny Ranomasimbe Atlantika ny Ranomasina Mediteranea. Mety ho nifandona tamin’ i Eorôpa manontolo i Afrika tany amin’ ny 50 tapitrisa taona tany aloha raha farany be, ka ho nahatonga an’ i Mediteranea hikatona tanteraka sy namorona tandavan-tendrombohitra vaovao izay hameno ny an’ ireo tendrombohitra Alpa.