Ombilahy kely volamena

Ny ombilahy kely volamena dia ombilahy kely namboarina tamin'ny volamena ka nivavahan'ny Hebreo tany an-tany efitra rehefa tsy teo fa niakatra tany an-tendrombohitra Sinay i Mosesy naka ny vato fisaky ny Lalàna. Ao amin'ny Baiboly dia tandindon'ny fanompoan-tsampy ilay omby volamena.

Ombilahy kely volamena, Nicolas Poussin - 1633

Fitantarana ao amin'ny Baiboly

Ao amin'ny Bokin'ny Eksodosy

Ny Bokin'ny Eksodosy dia mitantara fa tamin'ny nialan'ny Hebreo avy any Egipta hankany amin'ny tany nampanantenaina (ny tany Kanaana) nandritra ny niakaran'i Mosesy (na Moizy) teny amin'ny tendrombohitra Sinay mba handray ireo vato fisaka mirakitra ny Lalàna, dia nanery an'i Arona ny Hebreo mba hanamboatra andriamanitra hitari-dalana azy ireo (Eks. 32.1). Nasain'i Arona nangonina ny firavaka volamenan'ny vehivavy sy ny zaza mba harendrika ho tonga ombilahy kely volamena hatao andriamanitra hivavahana (Eks. 32.2), sahala amin'ny andriamanitra ombilahy Apis izay nivavahan'ny Egiptiana.

Nahafaty Israelita miisa 3000 mpanompo ombilahy kely volamena ny Levita, Jim Padgett, 1984.

Rehefa nidina avy teny an-tendrombohitra Sinay i Mosesy dia nahita ny Hebreo nivavaka tamin'ilay sampy ombilahy volamena, nefa voararan'ny Didy voalohany izany. Tezitra i Mosesy ka nazerany ho potika teo ambony vatolampy ireo vato fisaky ny Lalàna. Nandidy an'i Mosesy Andriamanitra mba hamono ireo mpivadi-pinoana ireo, ka nampita izany baiko izany tamin'ireo vahoaka sisa nahatoky i Mosesy (Eks. 32.26-28).

Ao amin'ny Boky voalohan'ny Mpanjaka

Fivavahana amin'ny ombilahy kely volamena, Providence Lithograph Company, 1901.

Mitantara ny Boky voalohan'ny Mpanjaka fa nampanangana ombilahy kely volamena ho tandindon'Andriamanitra, tao Daneta tao Betela, ao amin'ny tendrony roa amin'ny fanjakany, i Jeroboama I, ilay mpanorina ny Fanjakan'i Israely.

Satria natahotra ny hivorian'ny vahoakany tao amin'ny Fanjakan'i Joda i Jeroboama dia namorona asam-pisoronana vaovao ka nandidy ny vahoaka mba tsy handeha hivavaka any amin'ny tempolin'i Salomona fa hiova finoana ka hanompo sampy sady hitodra fanatitra eo amin'ireo toera-masina (alitara) izay avy naoriny, izany dia noheverin'i Jeroboama fa hanamafy ny fahaleovan-tena ara-politikan'ny Fanjakan'i Israely manoloana an'i Jerosalema sy ny Tempoly ary ny mpisorona. Narahin'ny ankamaroan'ny mpanjaka tao amin'ny Fanjakan'i Israely izany politika izany.

Heviteny

Araka ny manampahaizana momba ny Baiboly atao hoe Thomas Römer, ny tantaran'ny mpanjaka Jeroboama izay nanangana ombilahy kely volamena roa sy Ashera iray dia tantaraina ao amin'ny Boky voalohan'ny Mpanjaka (1Mpanj. 12.1), ary noraisin'ny mpanoratra Baiboly ao amin'ny Bokin'ny Eksodosy (Eks. 32). Ity mpanoratra ity, izay manao fitantarana enti-manohitra hevitra araka ny fomba fijerin'ny mpomba ny Fanjakana Atsimo, dia manameloka ny fanompoan-tsampy natao tamin'ireo ombilahy kely sy ombilahy tao amin'ny Fanjakan'i Israely, indrindra tao amin'ny toera-masina an'ny mpanjaka niorina tao Betela izay nanompoana ny ombilahy kely (biby tandindon'ny andriamanitry ny Kananita izay mifaninana amin'i Baala), dia fampialana ny vahoaka amin'ny fanompoam-pivavahana marina atao amin'i Iahveh. Tandindon'ny fiodinan'ny Fanjakana Avaratra amin'Andriamanitra izany fanamelohana ny fivavahana amin'ny ombilahy kely izany ary ny fandravàna azy dia maneho mialoha ny fianjeran'i Israely.

Jereo koa:

• Fanompoan-tsampy