Fanjakana Rômana
Ny Fanjakana Rômana no vanim-potoana voalohany sy tsy fantatra indrindra teo amin' ny tantaran' i Rôma taloha. Araka ny lovantsofina dia nanomboka tamin' ny nanorenan' i Romulus sy i Remus an' i Rôma tamin' ny taona 753 tal. J.K., ary nifarana tamin' ny revôlisiônan' ny taona 509 tal. J.K. izay nandroaka ny mpanjaka farany, atao hoe Tarquinius Superbus, mba hananganana ny Repoblika Rômana. Atao hoe Regnum Romanum izany fanjakana izany amin' ny teny latina. Ny mpahay tantara rômana dia manondro mpanjaka fito: i Romulus (miaraka amin' i Titus Tatius, araka ny loharano sasany), i Numa Pompilius, i Tullus Hostilius, i Ancus Marcius, izay heverina ho malaza, avy eo ireo mpanjaka avy amin' ny Etroska: i Tarquinius Priscus sy i Servius Tullius ary i Tarquinius Superbus.
Ny fitantaran' ireo mpanoratra fahiny, izay nosoratana taonjato maromaro taorian' ny vanim-potoan' ny Fanjakana Rômana, dia mampiahiahy ny tsikera ara-tantara ankehitriny, izay manasongadina ny maha azo itokiana azy ireo noho ny fisian' ny singan' angano na tsy firindran' ny fandaharana ara-potoana ny fitantarana, ary ny toetran' ireo fitantarana ireo izay miompana amin' ny fanandratana ireo mpanjaka voalohany mba hanaratsiana an' i Tarquinius Superbus.
Amin' ny fiafaran' io vanim-potoana io dia niseho i Rôma amin' ny maha tanàna-fanjakana voalamina azy, rehefa mameno ny lovantsofina ny arkeôlôjia, miaraka amin' ny tempoliny maro sy ny tanàn-dehibeny, ka ny tanàn-dehibe Latioma (Latium) dia nisokatra amin' ny fandraisana singa avy amin' ny kolontsain' ny Grika sy ny an' ny Etroska.