Wiki

Ny wiki dia fitaovana ahafahana mandavorary votoatin'ny sehatra iray amin'ny tranonkala ka ahafahan'ny mpitsidika rehetra nomena alàlana hanova ny votoatin'ny pejy ao anatiny. Manamora ny fiaraha-manoratra lahatsoratra ny wiki, koa rehefa olona maromaro no miara-mamolavola lahatsoratra iray dia tena ahitana tombontsoa ny mampiasa wiki. I Ward Cunningham no namorona ny wiki voalohany tamin'ny taona 1995, tamin'ny ampahan'ny sehatra iray miresaka momba ny programmation informatika, ary WikiWikiWeb no anarana nomeny an'izany. Avy amin'ny teny hawaianina hoe wiki wiki, izay midika hoe « maikamaika » na « informel » no nahazoana ny teny hoe « wiki ». Ampy fahamatorana ny wiki taty amin'ny taona 2000 ary efa nifandray tamin'ny Web 2.0 ihany koa. Ny raki-pahalalana Wikipedia izay niforona ny taona 2001 no nanjary sehatra wiki be mpitsidika indrindra eran-tany.

Takelaby Wiki Wiki ao amin'ny seranam-piaramanidina iraisam-pirenen'i Honolulu

Fiasany ara-teknika

Ny mampiavaka ny wiki amin'ny fitaovana fitantanana votoatin-tsehatra hafa dia mitovy ny fahafahan'ny olona tsirairay manana alàlana amin'izany hanova ny votoatin'ny pejy, ary tsy voafetra ny fanovàna ataony amin'izany kanefa tsy miteraka lesoka eo amin'ny sehatra amin'ny ankapobeny : afaka manitsy tsipelina iray diso na faingo tokana monja izy nefa koa afaka mamafa ny votoatin'ny pejy iray manontolo. Ao anatin'ny wiki dia namoraina ny famoronana pejy sy ny fanaovana rohy. Ny lasitra itoeran'ny votoatin'ny pejy izay misy ny fampahalalana ankapobeny sy mombamomba ny sehatra ihany no tsy afaka ovaina.

Fanovàna

Ny mpivoivoy tranonkala mahazatra (navigateur) ihany no fitaovana ampiasaina hijerena sy hanovana ny lahatsoratra. Misy endrika roa no ahafahana mahita ny pejy : mijery fotsiny na ny fahafahana manova ny votoatiny. Amin'ny fanovàna ny pejy, dia miseho ao anaty fisy (formulaire) ny lahatsoratra. Miampy tetika fanoratra (syntaxe) vitsivitsy izany, izay antsoina koa hoe wikitext, ahafahana mamboatra ny endriky ny lahatsoratra, manisy rohy, manampy sary. Raha oharina amin'ny fango HTML dia mora ianarana kokoa io fomba iray io.

Misy koa anefa wiki vitsivitsy izay mampiasa interface WYSIWYG fa tsy wikitext.

Fitantanana ny fanovàna

Tehirizin'ny wiki ny mombamomba ny fanovàna rehetra (ny votoatin'ny lahatsoratra, ny daty nanovàna azy, ny olona nanova azy). Azo atao araka izany ny manaraka ny fivoaran'ny pejy anankiray, na ny manafoana fanovana anankiray ka mamerina ny lahatsoratra amin'ny endriny teo aloha. Azo arahi-maso ihany koa ny fandraisan'anjaran'ny mpitsidika. Farany dia aza atao koa ny manaraka indray mijery sy amin'ny fotoana rehetra ny fiainan'ny sehatra iray manontolo. Ireo fampahalalana rehetra ireo dia tehirizina ao anaty banky angona avokoa amin'ny ankapobeny.

Tsy ny pejy rehetra kosa anefa mazava ho azy ny azo ovaina, ary anisan'ny tsy azo ovaina ny pejy ahitana ireo fanaraha-maso ireo. Misy koa pejy hafa natokana ho an'ny mpitantana ihany, ka tsy afaka ovàna, toy ny pejy handinihana ny rohy, ny pejy mampifandray amin'ny système (fidirana, mombamomba ny mpitsidika, fanovàana anarana pejy, fandefasana rakitra).

Famantarana ny mpitsidika

Tsy voatery hoe afaka ovain'ny daholobe daholo akory ny wiki rehetra ; indraindray mety hotakiany ny fisoratana anaran'ny mpitsidika. Ary ho an'ny wiki misokatra ho an'ny daholobe aza dia misy teknika ampiasaina hiadiana amin'ny fanovana tsy irina.

Rehefa avelan'ny wiki iray manova ny votoatin'ny pejy ao anatiny ny mpikambana tsy misoratra anarana, dia ny adiresy IP-n'ilay mpitsidika no amantarany azy. Na izany na tsy izany dia azo atao ny manokatra kaonty sy miditra amin'ny alàlan'ny solonanarana sy tenimiafina.

Fiasany ho an'ny olombelona

Ny wiki iray misokatra ho an'ny daholobe dia karakarain'ny fiaraha-moni-mpitsidika na fikambanan'ny mpampiasa azy mandavanandro, ary manatratra tanjona tokana ireo olona ireo. Raha vao misy fampahalalana miova, dia avy manara-maso an'izay ny mpandray anjara mavitrika liana amin'ny pejy novaina, ary manitsy ny diso na manampy fampahalalàna raha ilaina. Araka izany, vetivety ihany dia hita sy voafafa ny fisomparana maro izay mety hisy hanao. Ankoatra an'izay dia misy antanantohatra ihany koa ny fahefana ananan'ny mpitsidika. Misy mpitsidika sasany manam-pahefana hamafa na hanidy pejy iray mba tsy ho azo ovaina intsony, na koa manakana ireo mpikambana tsy mitondra soa ho an'ny tetikasa. Amin'ny ankapobeny dia mora sy vetivety kokoa ny manafoana ny fisomparana anankiray noho ny herim-po sy fotoana lany nanaovana azy.

Ny fahombiazan'i Wikipedia dia maneho fa ny fiaraha-miasan'ny olona maromaro resy lahatra amin'ny tanjona iray dia ampy hahavitana sehatra wiki iray lehibe, tsara kalitao ary be mpitsidika. Nefa ireo sehatra wiki misokatra ho an'ny daholobe fa tsy ampy fanaraha-maso kosa dia vetivety dia lasibatry ny fisomparana sy ny spam.

Bibliographie

• Jérôme Delacroix, Les wikis. Espaces de l'intelligence collective, M2 Editions, Paris, 2005

Jereo koa

• Lisitry ny Wiki voakilasy araky ny hevi-dehibe
• Lisitry ny rindrankajy Wiki
• Fametrahana ny rindrankajy Mediawiki hanaovana sehatra wiki
• les wikis ont dix ans -- Jery todika momba ny taona 2005, nosoratan'ny mpampiasa wiki maromaro.

Wikis maro samihafa

Wiki amin'ny teny malagasy sy momba an'i Madagasikara

Ny nahazoana ity lisitra ity dia nokarohina tamin'ny fitaovana fikarohana sehatra izay sehatra ahitana ny teny hoe wiki, malagasy sy amin'izany

teny	sehatra	rindrankajy wiki
	Wikipedia	MediaWiki
	Tetikasa fanorona (Torolàlana amin'ny famolavolana rindrankajin' ilay lalaon-tsaina malagasy malaza atao hoe fanorona)	Wikini
	Wiki infogasy Archived Desambra 2, 2020 at the Wayback Machine: Sehatra wiki ahitana lahatsoratra sy dikan-teny momba ny informatika	DokuWiki
	openformats.org Archived Jolay 16, 2006 at the Wayback Machine Famporisihina ny fampiasàna format malalaka	WikkaWiki
	wiki.serasera.org Archived Martsa 6, 2016 at the Wayback Machine: Wikianja, wiki ho ampiasain'ny mpikambana ao amin'ny serasera.org	MediaWiki
	hatsiklo.pedia.ws : Uncyclopedia amin'ny teny malagasy.	MediaWiki

Rakibolana Wiki

• ((mg)) Wiki-bolana
• ((en)) Wiktionary
• ((fr)) Wiktionnaire
• ((fr)) WikiThema (glossaires thématiques et humoristiques)

Rakipahalalana wiki

• Wikipedia
• ((fr)) Wikinations.be
• ((en)) Susning.nu
• ((fr)) Enciclopedia Libre (rakipahalalana espaniôla)
• Jurispedia (rakipahalalana momba ny fitsarana)
• ((en)) Internet-Encyclopedia Archived Aprily 4, 2004 at the Wayback Machine
• ((en)) SourceWatch
• ((fr)) Ekopedia (tetikasa rakipahalalana mikirakira ny teknika amin'ny fiainana)
• ((fr)) WikiKto Archived Oktobra 17, 2017 at the Wayback Machine (rakipahalalana katôlika malalaka)
• ((fr)) Wiki Gamers Archived Novambra 12, 2008 at the Wayback Machine (rakipahalalana momba ny lalao stratejia)
• ((en)) Wowwiki (rakipahalalana momba ny MMORPG World of Warcraft)
• ((fr)) Wikiberal (rakipahalalana liberal)
• ((fr)) GeneaWiki rakipahalalana momba ny firazanana (généalogie)
• ((fr)) Kestudy : lesona maimaim-poana amin'ny taranja rehetra

Annuaires wiki

• WikiIndex Archived Mey 16, 2008 at the Wayback Machine -- wiki-n'ny wiki. Tarihin'i Mark Dilley, tetikasa iray hamoronana annuaire-n'ny wiki eran-tany, sokajiana araka ny toetra maro (tenim-pirenena, karazana, votoatiny, ...).
• Wikia
• Web-Québec Archived Febroary 24, 2006 at the Wayback Machine (répertoire Web malalaka)

sehatra wiki hafa

• WikiPoll Wiki de sondages d'opinion
• Wikinsider Archived Febroary 6, 2019 at the Wayback Machine mpitari-dàlana eo amin'ny sehatry ny hôtely, trano fisakafoanana, bar, club, fivarotana
• Wikisource Tranomboky nomerika malalaka
• Wikispecies (amin'ny tenim-pirenena maro)
• Wikibooks (amin'ny tenim-pirenena maro)
• ((fr)) Wikituto.org (tutoriaux)
• Wikipen Archived Jiona 15, 2006 at the Wayback Machine (amin'ny tenim-pirenena maro) Atrikasa fanoratana ifarimbonana sy malalaka
• Unplugged Café wiki miteny frantsay voalohany miresaka ny gitara
• WikiMapia : Système d'information géographique

Rindrankajy wiki (na motera wiki)

Araka ny anarany, ny rindrankajy wiki dia rindrankajy ahafahana manao sehatra amin'ny tranonkala mifototra amin'ny wiki.

Lahatsoratra ahitana antsipirihany : rindrankajy Wiki.

Fiaraha-monin'ny mpampiasa wiki

• CraoWiki (fikambanana lehibe an'ny mpampiasa wiki miteny frantsay)
• CommunityWiki Archived Aprily 5, 2004 at the Wayback Machine (wiki miresaka momba ny lohahevitra mahakasika ny fivondronan'ny mpampiasa wiki na eo anivon'ny tranonkala na any ivelany : fitantanana, fampianarana, fifandirana, fanelanelanana, kabary ara-teknika, sns.)
• Meatball Wiki amin'ny teny frantsay
• wikicities

Sehatra ahitana fampahalalana momba ny wiki

• leswikis.com Sehatra wiki iray ahitana fampahalalana momba ny wiki
• PointWiki -- blaogy miteny frantsay ifarimbonana natokana ho an'ny vaovao momba ny wiki

Sehatra anglisy

• ((en)) Wikimatrix : sehatra ahitana fampitahana rindrankajy wiki (fampitahana rindrankajy wiki mihotra ny 20)
• ((en)) Wiki (wiki voalohany indrindra)
• ((en)) MeatballWiki (iray amin'ireo wiki lehibe indrindra)
• ((en)) Codepedia Archived Septambra 22, 2013 at the Wayback Machine (wiki natokana ho an'ny programmeur)
• ((en)) Annuaire dmoz.org Archived Septambra 28, 2006 at the Wayback Machine