Teôlôjia natoraly


Ny teôlôjia natoraly na teôlôjia voasaina na fizikô-teôlôjia, dia karazana teôlôjia izay miezaka ny hanome tohan-kevitra momba ny lohahevitra ara-teôlôjia (toy ny fisian' ny andriamanitra) mifototra amin' ny saina sy ny fahitan' ny siansa, tetikasa manjohy hevitra momba ny fisian' Andriamanitra, aorina amin' ny zava-misy voajanahary voamarim-pisiana, ary amin' ny alalan' ny fisehoan-javatra voajanahary heverina ho maneho ny fisian' ny Andriamanitra, na ny hasaro-drafitry ny zavaboary izay heverina ho porofon' ny drafitr' Andriamanitra (jereo: fanendren' Andriamanitra mialoha) na ny sitrapon' Andriamanitra, izay mahafaoka ny zavaboary koa.

Izany dia manavaka azy amin' ny teôlôjia miankina amin' ny fanambaràna, izay mifototra amin' ny soratra masina sy/na traikefa ara-pivavahana, ary koa amin' ny teôlôjia transendentaly (ôntôteôlôjia sy kôsmôteôlôjia), izay mifototra amin' ny fanjohian-kevitra alohan' ny fanandramamana. Karazana filôzôfia àry izy io, izay mikendry hanazava ny toetoetran' ny mpanetsika eny an-danitra, na ny andriamanitra isan-karazany, na ny andriamanitra fara tampony, izay tompon' andraikitra amin' ny fihetsehana eny an-danitra. Ny asasoratr' i Aristôty momba ny metafizika dia milaza fa mampiharihary ny tsy maintsy fisian' ny mpanetsika voalohany tsy mihetsika.

Ho an' ny fivavahana mônôteista, izany dia mirakitra indrindra tohan-kevitra momba ny toetran' ny andriamanitra na tsia, ary indrindra ny fisian' ny andriamanitra, amin' ny fampiasana hevitra tsy mifandray amin' ny fanambaràna.

Ny idealy momba ny teôlôjia natoraly dia azo jerena ao amin' ny Testamenta Taloha sy ao amin' ny filôzôfia grika. Ny loharanon-kevitra tany am-boalohany dia avy amin' i Jeremia sy ny Fahendren' i Sôlômôna (taona 50 tal. J.K. any ho any) ary ny dinidinika nosoratan' i Platôna ao amin' ny Τίμαιος / Timaios, (taona 360 tal. J.K. any ho any).

I Marko Terentio Varô (116–27 tal. J.K.) dia nametraka fanavahana teo amin' ny teôlôjia pôlitika (anjara asa sôsialin' ny fivavahana) sy ny teôlôjia natoraly ary teôlôjian' ny fedrà. Lasa nampiasaina tao amin' ny fomban-drazana stôika ny voambolana nampiasainy ary avy eo tao amin' ny kristianisma tamin' ny alalan' i Aogostino avy any Hipôna sy i Tômasy avy any Akoina.

Jereo koa

hanova