Fiangonana antekalkedôniana

Ny fiangonana antekalkedôniana, na fiangonana prekalkedôniana, na fiangonana tsy kalkedôniana, na fiangonana antekalsedôniana, na fiangonana prekalsedôniana, na fiangonana tsy kalsedôniana, dia ireo fiangonana tsy niditra tao amin' ny Kônsily tao Kalkedôna tamin' ny taona 451, ka noho izany dia miavaka amin' ny ankamaroan' ny Kristiana nanomboka tamin' io daty io. Ireo fiangonana ireo dia mifototra, ara-tantara, amin' ny Kônsily voalohany tao Nikea tamin' ny taona 325 sy ny Kônsily voalohany tao Kônstantinôpla tamin' ny taona 381 (ny "Fiangonan' ny Kônsily Roa"), na amin' ireo kônsily roa ireo sy amin' ny Kônsily tao Efesôsy tamin' ny taona 431 (ny "Fiangonan' ny Kônsily Telo").

Ny Fiangonan' ny Kônsily Telo dia voatonona ao amin' ny tantaram-piangonana ary manondro ny tenan' izy ireo ho Fiangonana Ôrtôdôksa Atsinanana, ka afangaron' ny olona amin' ireo Fiangonana ôrtôdôksa tatsinanana (izay atao hoe "Fiangonana ôrtôdôksa" fotsiny) izay "kalkedôniana" (ireto farany ireto dia manaraka ny fanapahan-kevitry ny Kônsily tao Kalkedôna). Ny sasany koa dia mampiasa ny teny hoe "Fiangonana ôrtôdôksa atsinanana" hanondroana ireo Fiangonan' ny Kônsily Roa, izay tsy manondro ny tenany amin' ny anarana hoe "ôrtôdôksa".

Mifanohitra amin' izany ireo Fiangonana izay manaiky ny Kônsilin' i Kalkedôna izay antsoina hoe "Kalkedôniana". Maro anisa izy ireo ao amin' ny kristianisma ankehitriny, anisan' izany ny Fiangonana ôrtôdôksa tatsinanana (na Fiangonan' ny Kônsily Fito) sy ny Eglizy katôlika rômana (na Fiangonan' ny Kônsily 21).

Fiangonan' ny kônsily roa

Ny Fiangonan' ny kônsily roa dia ireo fiangonana kristiana mankato ny Kônsily voalohany tao Nikea (taona 325) sy ny Kônsily voalohany tao Kônstantinôpôly (taona 381) sady mitsipaka ny kônsily ekiomenika rehetra natao taorian' ireo. Nisaraka tamin' ny ankamaroan' ny fiangonana kristiana izy ireo taorian' ny kônsily fahatelo (Kônsily tao Efesôsy, taona 431).

Fiangonana sokajina ao anatiny

Ireto avy izy ireo:

ny Fiangonana ôrtôdôksa asiriana na Fiangonana apôstôlika asirianan' ny Atsinanana (anisan' izany ny Fiangonana siriana kaldeana na Fiangonana malabara ôrtôdôksa);
ny Fiangonana Tranain' ny Atsinanana.

Ny kônsily roa voalohany

Ny kôsily voalohany tao Nikea

Ny Kônsily voalohany tao Nikea (na Nisea) dia natao tamin' ny taona 325 ka ny emperora Kônstantino no nampiantso azy. Izany dia natao mba handraiketana ny maha Andriamanitra an' i Jesoa Kristy ka hanoherana ny fampianaran' i Ariosy (ny arianisma) izay noheverina ho fampianaran-diso tamin' izay. Navoaka ny Fanekem-pinoana nikeana.

Ny kôsily voalohany tao Kônstantinôpôly

Nanamafisana ny zavatra tapaka tao amin' ny Kôsily voalohany tao Nikea ny Kônsily voalohany tao Kônstantinôpôly (na Kônstantinôpla) izay nanitarana ny Fanekem-pinoana nikenana ka lasa Fanekem-pinoan' i Nikea sy Kônstantinôpôly ny anarany. Tapaka tamin' izany fa Andriamanitra koa ny Fanahy Masina. Nohamafisina ny maha Andriamanitra an' i Kristy ary noraiketina ilay fanekem-pinoana natao tamin' ny kônsily voalohany tao Nikea.

Fiangonan' ny kônsily telo

Ny Fiangonan' ny kônsily telo dia ireo fiangonana kristiana tranainy izay niorina araka ny Kônsy voalohany tao Nikea sy ny Kônsily voalohany tao ônstantinôpôly ary ny Kônsily tao Efesôsy (na Efezy na Efeso) (taona 431). Atao hoe Fiangonana nestôriana koa izy ireo.

Maro anefa ireo mpanoratra izay mihevitra fa ny atao hoe "Fiangonana ôrtôdôksa atsinanana" dia tsy ahitana afa-tsy ireo Fiangonan' ny kônsily telo ka miavaka amin' ny Fiangonan' ny kônsily roa izay tsy anisany^[1] ^[2] ^[3] ^[4]. Misy koa ny loharano izay manao ny Fiangonan' ny kônsily telo ho hany Fiangonana ôrtôdôksa atsinanana ^[5] ^[6] ^[7].

Fiangonana voasokajy ao anatiny

Ireto avy ireo fiangonana ireo:

Fiangonana kôpta ôrtôdôksa;
Fiangonana etiopiana ôrtôdôksa teoahedo;
Fiangonana etiopiana ôrtôdôksa an-tsesitany;
Fiangonana ôrtôdôksa eritreana;
Fiangonana siriaka ôrtôdôksa;
Fiangonana siriaka-malankara ôrtôdôksa;
Fiangonana malankara ôrtôdôksa;
Fiangonana malabara tsy miankina;
Fiangonana ôrtôdôksa malankara ao Atsimon'i India;
Fiangonana ôrtôdôksa armeniana;
Fiangonan' i Albania;
Fiangonan' i Nobia;
Fiangonana jakôbitan' i Mesôpôtamia.

Ny kônsily fahatelo sy fahefatra

Ny Kônsily tao Efesôsy

Ny kônsily fahatelo, dia ny Kônsily tao Efesôsy, dia nanapahana ny maha Renin' Andriamanitra an' i Maria (Teôtôkôsy). Nivoaka noho izany ny Fiekem-pinoan' i Efesôsy izay nitsipahana ny nestôrianisma. Manambara ny maha tokana tsy mizara an' i Kristy hatrany am-bohoka ity kônsily ity. Nohelohiny ny fampianaran' i Nestôriôsy, patriarkan' i Kônstantinôpôly, izay nampianatra fa i Maria Virjiny dia tsy niteraka afa-tsy olombelona izay manana fifamatorana tsy azo foanana amin' ny Logos., fa tsy niteraka Andriaanitra. I Nestôriôsy mantsy dia nampianatra fa miara-misy ireo natioran' i Kristy roa ireo nefa misaraka. Nitsipaka io fanapahan-kevitry ny kônsily io ny Fiangonana nestôriana sady nisaraka tamin' ny Fiangonan' ny Empira.

Ny Kônsily tao Kalkedôna

Ny Kônsily tao Kalkedôna dia kônsily ekiomenika fahaefatra teo amin' ny tantaran' ny Fiangonana kristiana izay natao tao Kalkedôna na Kalsedoana tamin' ny taona 430. Tamin' ity kônsily ity no nanambaràna ny fananan' i Jesoa natiora roa, dia natioran' Andriamanitra sy natioran' olombelona.

Nitsipaka izany ireo izay nihevitra fa izany fisianana natiora roa miavaka izany dia fanoherana ny maha iray ny persônan' i Kristy izay nambaran' i Kirilôsy avy any Aleksandria sy nambaran' ny Kônsily tao Efesôsy. Mandà ny fanapahan-kevitr' io kônsily io ireo Fiangonana atao hoe "mônôfizita" izay tsy manaiky ny fananan' i Kristy natioran' olombelona.

Jereo koa

Kristôlôjia

Rohy sy fanamarihana

↑ Chiara Pellegrino, La croix et le drapeau noir, Marsilio, 2015 (ISBN 978-88-3174026-5, vakio eto [tahiry])
↑ Jeffrey Gros et Daniel S. Mulhall, The Ecumenical Christian Dialogues and the Catechism of the Catholic Church, Paulist Press, 2013 (ISBN 978-1-61643809-8, vakio eto [tahiry])
↑ Conseil œcuménique des Églises, "Églises orthodoxes orientales" [tahiry]
↑ Conseil œcuménique des Églises, "Église apostolique assyrienne de l'Orient" [tahiry].
↑ Christine Chaillot, Rôle des images et vénération des icônes dans les églises orthodoxes orientales: syrienne, arménienne, copte, éthiopienne, Genève, Dialogue entre Orthodoxes, 1993 (vakio eto [tahiry])
↑ Yves Chiron, Histoire des conciles, EDI8, 2011 (ISBN 978-2-26203890-8), vakio eto [tahiry], p. 500
↑ Gilbert van Belle, Il Senodos etiopico, Peeters Publishers, 1999 (ISBN 978-9-04290816-1, vakio eto [tahiry]), p. 27

[1] Chiara Pellegrino, La croix et le drapeau noir, Marsilio, 2015 (ISBN 978-88-3174026-5, vakio eto [tahiry])

[2] Jeffrey Gros et Daniel S. Mulhall, The Ecumenical Christian Dialogues and the Catechism of the Catholic Church, Paulist Press, 2013 (ISBN 978-1-61643809-8, vakio eto [tahiry])

[3] Conseil œcuménique des Églises, "Églises orthodoxes orientales" [tahiry]

[4] Conseil œcuménique des Églises, "Église apostolique assyrienne de l'Orient" [tahiry].

[5] Christine Chaillot, Rôle des images et vénération des icônes dans les églises orthodoxes orientales: syrienne, arménienne, copte, éthiopienne, Genève, Dialogue entre Orthodoxes, 1993 (vakio eto [tahiry])

[6] Yves Chiron, Histoire des conciles, EDI8, 2011 (ISBN 978-2-26203890-8), vakio eto [tahiry], p. 500

[7] Gilbert van Belle, Il Senodos etiopico, Peeters Publishers, 1999 (ISBN 978-9-04290816-1, vakio eto [tahiry]), p. 27

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]