Charles de Gaulle

Charles de Gaulle
Ankapobeny
Anarana	Charles de Gaulle
Teraka	22 Novambra 1890
Maty	9 Novambra 1970
Fiaviana sy ny andraikitra
Firenena	Frantsa
Asa :	mpanao politika miaramila
Fiainana manokana

I Charles de Gaulle miaramila, mpanohitra fibodoana, mpanao pôlitika, mpitondra fanjakana ary mpanoratra frantsay, teraka tamin' ny 22 Nôvambra 1890 tao Lille (Nord) ary maty tamin' ny 9 Nôvambra 1970 tao Colombey-les-Deux-Églises (Haute-Marne). Antsoina fotsiny amin' ny hoe dia Jeneraly De Gaulle na De Gaulle izy.

Izy no mpanorina ny France libre avy eo mpitarika ny Comité français de libération nationale nandritra ny Ady Lehibe Faharoa, filohan' ny governemanta vonjimaiky ny Repoblika Frantsay tamin' ny taona 1944 ka hatramin' ny taona 1946, filohan' ny Conseil des ministres tamin' ny taona 1958 ka hatramin' ny taona 1959, mpamporisika amin' ny firosoana mankany amin' ny Repoblika Fahadimy, naorina tamin’ ny taona 1958, ary filohan’ ny Repoblika tamin’ ny taona 1959 ka hatramin’ ny taona 1969, ka voalohany nitana ny toerana ambony tamin’ ity fitondrana ity.

Amin' ny maha nobeazina tamin' ny kolontsain' ny halehibeazam-pirenena azy, i Charles de Gaulle dia nisafidy ny ho manamboninahitra tao amin' ny tafika. Nandritra ny Ady Lehibe Voalohany, dia naratra sy nigadra izy. Taorian' izay dia nanompo sy namoaka lahatsoratra tao amin' ny manodidina an' i Philippe Pétain izy, ary natorony ireo olo-manana ny maha izy azy ara-pôlitika ny fampiasana ny diviziôna mampiasa fiara mifono vy amin' ny ady ankehitriny. Tamin' ny volana Mey 1940, kôlônely izy tamin' izany fotoana izany, dia napetraka hitarika ny diviziôna faha-4 mifono vy, ary nitarika valim-panafihana maro nandritra ny ady tao Frantsa, indrindra ny tamin' ny 17 Mey tao Montcornet sy ny tamin' ny fiandohan' ny volana Jona tao Abbeville; avy hatrany dia niakatra ho jeneralim-brigady vonjimaika izy. Nandritra ny fifindra-monina taorian' izay dia sekreteram-panjakana lefitra misahana ny Ady sy ny Fiarovam-pirenena tao amin' ny governemantan' i Reynaud izy.

Nolaviny ny fampitsaharana ny ady tamin' ny 22 Jona 1940 izay nangatahin' i Pétain amin' i Alemaina Nazi, nambarany avy any London, tao amin' ny BBC, ny "appel du 18 Juin", izay nandrisika ny Frantsay hanohitra sy hanatevin-daharana ny Forces françaises libres. Nohelohina ho faty tsy nanatrika fitsarana izy ary nambara fa nesorin' ny fitondrana Vichy taminy ny zom-pirenena frantsay, dia nikasa ny hametrahana ny maha ara-dalàna an' i Frantsa izy sy ny haneken' ny Mpiray Dina an' i Frantsa ho fitenana matanjaka ara-tafika. Tsy nifehy afa-tsy zanatany vitsivitsy ihany izy, saingy neken' ny Resistance, dia nanohy fifandraisana mangatsiaka tamin' i Franklin Roosevelt izy, saingy tamin' ny ankapobeny dia nahazo fanohanana tamin' i Winston Churchill. Tamin' ny taona 1943 dia nampiray ny France libre ho ao amin' ny Comité français de libération nationale izy, izay nahatonga azy ho mpitarika ilay Comité tamin' ny farany. Izy no nitarika ny firenena tamin' ny alalan' ny Libération; noho izy nankasitraka fahefana mpanatanteraka matanjaka, dia nanohitra ny tolotra avy amin' ny parlemantera izy ary nandà ny hanaraka ny maro anisa voafidy ao amin' ny Antenimieram-Pirenena, dia nametra-pialana izy tamin' ny taona 1946. Ny taona nanaraka dia nanangana ny Rassemblement du peuple français (RPF) izy, nega ny tsy fetezany hanaiky marimaritra iraisana amin' izay heveriny ho "fitondran’ antoko" dia manala azy amin' izay mety ho andraikitra eo amin' ny firenena.

Niverina teo amin' ny fitondrana izy taorian' ny krizy tamin' ny volana Mey 1958, tao anatin' ny Ady tao Alzeria. Lany ho filohan' ny Filankevitra sy nahazo fahefana feno teo amin' ny tontolon' ny hetsika Résurrection izy, dia nahazo fankatoavana ny Repoblika Fahadimy tamin' ny alalan' ny fitsapan-kevi-bahoaka. Voafidy ho Filohan' ny Repoblika tamin' ny alalan' ny kôlejy novelarina ahitana ny mpifidy vaventy izy, ka nanohana ny "pôlitikan' ny halehibeazan' i Frantsa". Nohamafisiny ny andrim-panjakana sy ny vola (Franc vaovao) ary nomeny anjara toerana ara-toekarena fahatelo ny Fanjakana mpanao tetika sy mpanavao ny indostria. Nandao tsikelikely an' i Alzeria frantsay izy na dia teo aza ny fanoheran' ny Pieds-noirs sy ny miaramila, izay nankasitraka ny fiverenany. Nanohy ny fanafoanana ny fanjanahana an' i Afrika atsimon' i Sahara izy nefa nitazona ny herin' ny Frantsay tao. Nisaraka tamin' ny federalisma eorôpeana sy ny fizaràna tao Yalta i De Gaulle, niaro ny "fahaleovantenan' ny firenena": nanohana ny "Epropan' ny firenena" izay misy fampihavanana ny Frantsay sy ny Alemana sady izay "avy any Atlantika mankany Ural", nahatsapa ny hery fandresen-dahatra nokleary frantsay, nanala an' i Frantsa tsy ho ao amin' ny fibaikoana ny miaramilan' ny OTAN, nanohitra ny fidiran' ny Fanjakana Mitambatra ao amin' ny Communauté économique européenne ("Vondrona ara-Toekarena Eorôpeana"), nanohana ny "Québec libre", nanameloka ny Ady tao Vietnamy ary nanaiky an' i Sina kôminista.

Ny fahitany ny fahefana, izany hoe ny maha filoham-panjakana voafidy mivantana sy ankatoavin' ny firenena, dia nampifanohitra azy amin' ny antoko kôminista sy sôsialista ary santrista mpomba ny Erôpeana. Ireo vondrona ireo dia nanakiana ny fomba fitantanana amin' ny fomban' ny tenany manokana loatra, na koa hoe "fanonganam-panjakana maharitra", araka ny filazan' i François Mitterrand, izay tsy lany tamin' ny nahalany an' i De Gaulle indray tamin' ny taona 1965 tamin' ny fifidianana mivantana andraisan' ny mpifidy tsotra rehetra anjara - fomba fandatsaham-bato izay nampakatoaviny tamin' ny alalan' ny fitsapan-kevi-bahoaka tamin' ny taona 1962 taorian' ny fanafihana ny Petit-Clamart izay nikendrena azy. Nandresy ny krizy tamin' ny 68 Mey izy taorian' ny nisehoany ho nisintona, ka niantso fifidianana mpanao lalàna izay mandefa maro anisa gaolista ho ao amin' ny Antenimieram-Pirenena. Tamin' ny taona 1969 anefa dia nanomboka ny fitondrany tamin' ny fanaovana fitsapan-kevi-bahoaka momba ny fanavaozana ny Antenimieran-Doholona sy ny fampirindrana amin' ny faritra izy, ary nametra-pialana taorian' ny fandresen' ny “Tsia”. Nisotro ronono tany amin’ ny fananany any Colombey-les-Deux-Églises izy, ary maty tao valo ambin' ny folo volana tatỳ aoriana.

Heverina ho iray amin' ny mpitarika frantsay nanan-kery indrindra teo amin' ny tantara i Charles de Gaulle izay mpanoratra malaza ihany koa. Namela ny Mémoires de guerre izy, izay nilazany fa "hanana hevitra momba an' i Frantsa" foana izy, ary nitsara fa "tsy afaka ho Frantsa i Frantsa raha tsy misy fahalehibeazana". Raha tsy afaka amin' ny fifandirana ny fiadidiany, dia naseho, maherin' ny antsasa-taonjato taorian' ny nahafatesany, ho olo-malaza eny rehetra eny eo amin' ny fiainana ara-pôlitikan' ny Repoblika Fahadimy, ary saika ny mpanao ara-pôlitika rehetra no nanome voninahitra azy sy milaza fa nandray lova taminy.

Ny fiainany manokana

I Henri de Gaulle no rainy. Ny vadiny dia i Yvonne de Gaulle. Ny zanany dia i Anne de Gaulle sy i Philippe de Gaulle ary i Élisabeth de Gaulle. Ny rahalahiny sy ny rahavaviny dia i Marie-Agnès de Gaulle, i Jacques de Gaulle, i Xavier de Gaulle ary i Pierre de Gaulle.

Jereo koa

• Biôgrafia

Rohy ivelany

• Ao amin'i Freebase: [1] Archived Septambra 4, 2013 at the Wayback Machine