Barbariana
Ny Barbariana dia vahoaka isan-karazany tsy tao anatin' ny Empira Rômana, izay voatosika any amin' ny sisintan' ity empira ity noho ny fifindra-monin' ny mponina avy any Azia. Tamin' ny taonjato faha-5, ny fahapotehan' ny rafitra ara-pôlitikan' i Rôma dia nanamora ny fidiran' ny Barbariana tao amin' ny Empira Rômana Andrefana: tamin' ny fitsofohana anaty tany sy fandrobana (toy ny diabe nataon' ny Hona notarihan' i Attila, izay voasakan' ny tafika rômana sy barbariana teo amin' ny Saha Katalaonika tamin' ny taona 451), nefa matetika koa amin' ny endrika fanjanahan-tany am-pilaminana. Ny vahoaka sasany no niandohan' ny fanjakana izay nisy naharitra ary nisy tsy naharitra: ny Vandala tao Afrika Avaratra (taona 429) dia ravan' ny Empira Rômana Atsinanana haingana; ny Visigôty no namorona ny fanjakan' i Aquitania (taona 418), avy eo ny an' i Tolosa (Toulouse), talohan' ny niverenan' izy ireo tany Espaina taorian' ny faharesen' izy ireo na noloana ny Franka teo ambany fanapahan' i Clovis I (tao Vouillé tamin' ny teona 507); ny Borgônfa dia nanorim-ponenana tao amin' ny misy an' i Bourgogne ankehitriny; ny Ôstrôgôty tany Italia (tamin' ny taona 493) dia nosoloin' ny Lômbarda tamin' ny faran' ny taonjato faha-6; farany, ny Franka, izay nanorim-ponenana tao amin' ny faritr' i Rheinland (na Rhenania), nampiraisin' i Clovis (taona 481-511), no niandohan' ny Fanjakana Merôvinjiana.
Vitsy ihany anefa ny Barbariana no nifehy ny hoavin' ny Tontolo Tandrefana. Nidera an' i Rôma sy ny kolontsainy izy ireo ka nandray ny teny latina sy nanoratra, nanoratra ny lalànany sady nampihatra ny heviny ara-pôlitika. Ny tena sakana tamin' ny fifangaroan' izy ireo amin' ny Rômana dia ny fivavahana: afa-tsy ny Franka, izay paganista, dia Ariana izy ireo. Nitaky ny fiovam-pony ho amin' ny fivavahana kristianina rômana ny fandraisan' ny Barbariana ny kolontsaiba sy ny fananganana sivilizasiôna tsy manam-paharoa mifototra amin' ny fanao rômana sy amin' ny fandraisana anjara vaovao barbariana.