Mamanoà (vahoaka)
Ny Mamanoà dia vahoaka negritô ao amin' ny nosy Mindanao ao Filipina. Maherin' ny 5 000 izy ireo tamin' ny taona 1990, ary mipetraka any amin' ny faritanin' i Leite sy Agusan del Norte sy Surigao, any amin' ny distrikan' i Kitcharao sy Santiago. Miparitaka kokoa ary mpifindrafindra monina izy ireo. Sahala amin' ny Negritô rehetra, ny Mamanoaa dia manana volo olioly sy hoditra maizina kokoa.
Ny teny hoe Mamanwa na Mamanoa dia midika hoe "mponin' ny ala voalohany", avy amin' ny teny hoe man ("voalohany") sy banwa ("ala").
Ny Mamanoà dia vahoaka manana ny toetran' ny Negritô: maizin-koditra, ngita volo ary fohy tsangana. Ny niandohan' ity toetra ara-batana ity (izay hita ao amin' ny vahoaka hafa toy ny Agta sy ny Aty ary ny Aeta any Filipina) dia mboka iadian-kevitra, miaraka amin' ny porofo vao haingana milaza fa io endrika io dia nivoatra tsikelikely tany amin' ny faritra maro any Azia Atsimo-Atsinanana. Na izany aza, ny porofo hafa vao haingana dia manondro fa ny Mamanoa dia iray amin' ireo mponina voalohany nandao an' i Afrika niaraka amin' ny mponina any Ginea Vaovao sy Aostralia, ary nisaraka tamin' ny fiaviana iraisana izy ireo 36 000 taona lasa izay.
Foto-pivelomana hanova
Ny Mamanoà mitana ny nentim-paharazana dia mpihaza sy mpioty ary mihinana karazan-javamaniry, anana, bibikely ary biby isan-karazany avy amin' ny ala trôpikaly.
Amin' izao fotoana izao, dia miorim-ponenana tsy mifindrafindra ny Mamanoà, monina akaikin' ny toeram-pambolena sy foibem-barotra. Ahitana sakafo be tavolo ny ampahany be amin' ny sakafon' izy ireo. Miovaova arakaraka ny toerana onenan' ny Mamanoà ny halehiben' ny vokatry ny fambolena vidiny na atakalony, sady misy ny sasany manohy mamboly sy mamokatra ny sakafony manokana raha ny hafa kosa miantehitra amin' ny fividianana sakafo. Niharan' ny ankamaroan' ny fomba fiainan' ny tantsaha môderina izay manana sy mampiasa finday, fahitalavitra, radiô, mihinana sakafo voahodina, sns ny Mamanoà.
Mamokatra harona fikosoham-bary, fandria-mihatona vita amin’ ny karazana rofia, ary fitoeran-javatra an-trano maro hafa koa ny vahoaka mamanoà.
Kolontsaina hanova
Ny rafitra ara-pôlitikan' ny Mamanoà dia azo lazaina ho demôkratika ary voarafitra arakaraka ny taona. Hajaina ny zokiolona ary mitandro ny filaminana eo anivon' ny vondrona. Ny mpiadidy, antsoina hoe Tambayon, dia mazàna mandray ny andraikiny amin' ny fanoroana hevitra ny mpikambana ao amin' ny vondrona, mandray fiitenenana amin' ny fivoriana, ary mandamina ny tsy fifanarahana. Mety ho lehilahy na vehivavy ny mpiadidy, izany dia mampiavaka ny fiarahamonina mpihaza sy mpioty hafa izay mampitovy zo ny lahy sy ny vavy.
Mino ny fisian' ny fanahy maro ny Manoà, fanahy izay fehezin' ny andriamanitra fara tampony atao hoe Magbabaya, na dia nisy fiantraikany lehibe teo amin' ny fombam-pivavahany aza ny fifandraisany amin' ireo vahoaka mônôteista.
Miteny amin' ny ny fiteny mamanoa (na minamanoa), izay anisan' ny fiteny malaiô-pôlineziana ny Mamanoà.