Tsipongo

Ny tsipongo na apongo na ampongo na kongona maimbo dia bibikely katsentsitra, ao amin' ny vondron-karazana Cimex, mpiremby bitika mihinana ra amin' ny alina matetika. Ny lehibe amin' izy ireo, na lahy na vavy, dia manaikitra sy mitsentsitra ny ran' ny olona iantranoany, mandritra ny 10 ka hatramin' ny 20 minitra. Mety misy fiantraikany maro amin' ny fahasalamana ny kaikitr' izy ireo, ao anatin' izany ny falailay sy ny fangirifirin' ny hoditra, ny fiantraikany amin' ny sain' ny olona nokaikeriny ary ny soritr' aretina vokatry ny tsy fahazakana azy. Mety miteraka fiovan' ny hoditra manomboka amin' ny faritra kely mena ka hatramin' ny faritra lehibe miempaka ny kaikitry ny tsipongo. Mety haharitra minitra vitsy ka hatramin' ny andro maromaro ny fangidihidy. Mety ho reraka na ho voan' ny tazo ny olona sasany. Amin' ny ankapobeny dia ny faritra tsy misarona amin' ny vatana no kaikerin' ny tsipongo. Mapangidihidy mafy sy ny mampisy aretin-kodtra ny kaikitr' izy ireo. Mety mitondra areti-mifindra ny kaikitry ny kongona. Mahalana ny fahasarotana ahitana faritra misy hoditra maty na mamparary ny lalandra. Mivoaka amin' ny alina ihany ihany ireo bibikely ireo; na izany aza, rehefa mitombo ny isany dia afaka mivoaka mandritra ny andro ihany koa izy ireo.

Misy karazana roa ny tsipongo mpanaikitra: ny Cimex lectularius (ny tsipongo na kongona maimbo mahazatra) sy ny Cimex hemipterus, izay hita indrindra any amin' ny tany mafana. Eo anelanelan' ny 1 sy 7 mm ny haben' izy ireo. Miparitaka amin' ny alalan' ny fandadiany eo amin' ny toerana akaiky na amin' ny fitondrana azy anaty entana sy fitaovana enti-mandeha ny tsipongo. Tsy dia ny tsy fahampian' ny fahadiovana loatra no mampisy azy fa fisiana olona be dia be anaty faritra iray. Mandany ny ankamaroan' ny fotoanany ao anaty haizina, na toerana miafina toy ny zaitra amin' ny kidoro, na ny triatra amin' ny rindrina, ny tsipongo.

Matetika dia sarotra ny fanafoanana ny kongona ao an-trano, anisan' ny anton' izany ny fahafahan' ny tsipongo miaina hatramin' ny 300 andro hatramin' ny roa taona any tsy misakafo, raha mety aminy tsara ny toerana misy azy. Ilaina ny famonoana azy ireo miverimberina ao amin' ny trano iray. Anisan' ny fikarakarana azo atao ny famanana ny efitrano hatramin' ny 50 °C mihoatra ny 90 minitra, ny fanadiovana matetika, ny fanasana ny lamba ao anaty hafanana ambony, ary ny fampiasana fanafody famonoana bibikely isan-karazany.

Mampiseho ny fôsily hita tany Ejipta fa katsentsitry ny olombelona nandritra ny 3 500 taona fara-fahakeliny ny kongona maimbo. Na dia efa saika fongotra aza ny tsipongo tany amin' ny firenena mandroso taorian' ny Ady Lehibe II, dia nitombo isa izy ireo nanomboka tamin' ny taompolo 1990 ary efa fahita any amin' ny faritra rehetra manerana izao tontolo izao ny kongona maimbo ankehitriny. Nanomboka tamin' ny taona 2000 ny fisiana maneran-tanin' ny kongona maimbo amin' ny kôntinenta rehetra. Maro ny antny nahatonga ny fihamaroan' ny tsipongo tampoka tao anatin' ny telopolo taona farany araka ny voalazan' ny manam-pahaizana: nitombo ny fifindrà-monina sy ny fandehana-davitra mampifandray firenena; niitatra ny tsena iraisam-pirenena ho an' ny entana efa avy nampiasain' ny hafa; nifantoka bebe kokoa amin' ny fifehezana ny biby mpanimba hafa ny olona; norarana ny fampiasana fanafody famonoana bibikely sasany ary sy nitombo ny fahatoheran' ny tsipongo ny fanafody famonoana bibikely mbola ampiasaina.

Ireto avy ny karazana tsipongo misy: Cimex hemipterus (en), Cimex lectularius (en), Cimex pilosellus (en), Cimex pipistrella, Leptocimex boueti, Haematosiphon inodorus (en)

Ao amin' ny kolontsaina

Ohabolana malagasy

Aza mantsina voaray, ohatra ny kongona

Tsipongo

Ao amin' ny kolontsaina

Ohabolana malagasy

Jereo koa