Sinoda momba ny tanora

Ny Sinodan'ny eveka momba ny tanora sy ny finoana ary ny fiantsoan'Andriamanitra, izay atao hoe Sinodan'ny Tanora, dia fivoriam-be faha-15 ara-potoan'ny sinodan'ny Eveka, izay nitanterahina tao Vatikàna ny 3 hatramin'ny 28 Okitôbira 2018.

Akon'ny Sinodan'ny Tanora: Fehinkevitra farany

Notontosaina tao Roma ny Sinodan’ny Eveka ho an’ny Tanora, ny 3 hatramin’ny 28 Okitobira 2018 lasa teo. Io no Sinoda ara-potoana faha XV. Ny tanora, ny finoana ary ny fiantsoan’Andriamanitra no lohahevitra nodinihina nandritra izany. Taorian’ny asa rehetra: hatramin’ny fanontaniana mialoha, fandravonana ny valim-panontaniana naely eran’izao tontolo izao, ny fikaonan-doha nataon’ireo Eveka, dia nivoaka ny tahirinkevitra farany mamehy ny Sinoda. Io fehinkevitra farany io no natolotra ny papa Fransoa ka andrasana ny famoahany ny taratasy fampirisihina apôsitôlika taorian’ny Sinoda momba ny tanora io.

Ny tahirinkevitra farany

Ny tahirinkevitra misy ny fehinkevitra farany io dia misy fizarana 3 lehibe, toko 12, paragirafy 167, ary takila 60. Tamin’ny tolakandron’ny 27 Okitôbira no nanaovana ny latsabato nandaniana io fehinkevitra farany io tao amin’ny efitrano nanaovana ny sinoda ihany. Taoriana kelin’ny nanolorana azy ny papa dia efa nomeny ny alalana hahafahana mampiely azy. Tsy mbola io fehinkevitra avy amin’ny Aban’ny sinoda io anefa no tena izy fa izay havoakan’ny papa amin’ny taratasy fampirisihina apôsitôlika taorian’ny sinoda izay mbola havoakany ôfisialy. Ilay tantara kely momba ny mpianatra roalahy teny an-dalana ho any Emaosy fanampin’ny tantaran’ny fitsanganan-kovelona, tantarain’i Md Lioka no toy ny tariby mitondra herinaratra mamelona ity tahirinkevitra misy ny fehinkevitra faran’ny sinodan’ny Eveka momba ny tanora ity. Novakian’ny Kardinaly Sergio Da Rocha sy ry Mômpera Giacomo Costa mbamin-dry Don Rossano Sala ary Monseniera Bruno Forte, vaomiera mpandritra ny lahatsoratra, ity tahirinkevitra farany ity. Azo lazaina ho famenon’ny boky niasana teo anatrehan’ireo Aban’ny sinoda (Instrumentum Laboris) ity fehinkevitra farany ity. Notazomina ny drafitry ny boky nentina niasa nandritra ny sinoda, izay misy fizarana telo. Amin’ity tahirinkevitra farany ity dia ahitana fanatsarana miisa 364 izay sady mazava no mahasoa tokoa ny ankabeazany.

Ny fiarahan’i Jesoa lalana amin’ireo mpianatra

Voalohany aloha dia jeren’ity fehinkevitry ny sinoda ity ny tontolo iainan’ny tanora, ary asongadiny miaraka amin’izany koa ireo hery eo am-pelantanan’ny tanora sy ny fanamby tsy maintsy tratrarina. Miainga amin’ny fihainoana ny tanora arahina fahazoana izay iainany sy firaisam-pihetsehampo aminy ny zavatra rehetra, izay arahina fanetrentena sy faharetana ary fahavononana hanampy azy ireo. Fadiana ny manome valinteny efa voahevitra mialoha sy miendrika fitanisana ny zavatra samihafa ao anatin'ny fanafody iray loha, na ny fomba tokony harahina amin'ny fahandroan-kanina, izay valinteny tsy miova sy efa mipetraka. Sitraky ny tanora tokoa ny hihainoana azy ireo, ny hankasitrahana azy ireo, ny fiarahana lalana amin’izy ireo. Irin’izy ireo koa ny hihainoana ny feon’izy ireo, raisina ho mahaliana sy ilaina eo amin’ny lafim-piarahamonina sy sehatry ny fiainam-piangonana. Tsy nanana lalandava ireo toetra ireo ny Eglizy, ary niaiky izany ity sinoda natao ity: indraindray ireo pretra sy ireo eveka, noho izy ireo raiki-draharaha maroloha, dia tsy mahita fotoana hihainoana. Ilaina noho izany ny hanofanana amin’ny fomba mifanaraka tsara ireo lahika na lahy na vavy mba ho afaka hitantana ny tanora. Na dia eo aza manko ny fisehoan’ny fanatontoloana, ny tsy fiankinandoha intsony amin’ny Fiangonana (sécularisation), dia mivoatra ny tanora ary mitodi-doha amin’ny fahafantarana an’Andriamanitra indray, liana amin’ny fiainam-panahy. Izany fiovana tsara izany dia tokony ho fandrisika ho an’ny Eglizy mba tsy hikely soroka hampivoatra ny fivelaran’ny finoana.

Ny anjara toeran’ny sekoly sy ny paroasy

Afaka mahazo fiofanana feno ny tanora amin’ny sekoly, kôlejy, oniversite, aomoneria. Miara-dalana amin’io fanofanana feno io ny fampisehoana amin’izy ireo ny fijoroana ho vavolombelon’ny Evanjely amin’ny alalan’ny fanatsarana ny fiainana amin’ny lafiny maha olona. Manana anjara toerana lehibe ireo toeram-pianarana sy fiofanan’ny tanora manoloana ny olana ara-pianakaviana, asa, fiarovana ny ain-jaza ao am-bohoka. Antsoina manokana ireo ivom-piofanana sy fanabeazana katôlika hiatrika ny finoana manoloana ireo faontaniana apetraky ny vanimpotoana ankehitriny: ara-antirôpolojika, fanampy ara-tsiansa sy tekinika, ireo fiovam-pitondrantena ara-piarahamonina, firotsaha an-tsehatra miady ho an’ny rariny. Ny paroasy ihany koa manana ny anjarany: iraka ny Fiangonana isan-toerana, tokony hanao ny anjarany amin’ny alalan’ny fandalinampinoana.

Ny fifindramonina izay tonga malaza ankehitriny

Ny resaka fifindramonina no mamarana ny tahirinkevitra farany taorian’ny diniky ny sinoda ity. Ny tanora no maro mifindramonina, misy aza zaza tsy ampy taona tsy misy mitantana azy ireo. Mifindra monina izy ireo noho ny ady, ny herisetra, fanenjehana politika na fanenjehana noho ny finoana, loza voajanahary, na ny fahantrana. Amin’izany fifidramonina izany anefa izy ireo dia mahita loza na anaovana an-kasomparana : toy ny entam-barotra (avarina), midoroka zava-mahadomelina, iharam-panararaotana ara-tsaina sy ara-batana. Manoloana ireo tanora ireo ny Eglizy dia mikendry ny fampivelarana ny maha olona feno azy ireo ka mandray tsara azy ireo. Ambaran’ity tahirinkevitra famaranana ity fa misy fahatsarany ary mety hampanankarena ny fiarahamonina idirany ireo tanora mifindramonina ireo. Ireto matoanteny efatra ireto no nanakoako ao amin’ny tahirinkevitra : « mandray, miaro, manandratra, mampiditra anaty vondrona ». Efa fampianaran’ny Papa Fransoa rahateo ny tsy tokony hatahorana na tsy hahatokisana ireto mpifindramonina ireto. Angatahin’ireo Eveka koa ny tsy hanerena handeha hifindra izay tanora te hijanona ao amin’ny fireneny. Tao anatin’ny eritreritry ny sinoda koa ny fanenjehana mahazo ny Eglizy sasany izay mahatonga ny mpino hifindramonina tsy fidiny.

Momba ny fanararaotana : manaova ny marina ary mangataha famelàna

Voadinika anatin’ity tahirinkevitra farany ity ireo karazam-panararaotana isan-karazany (ara-pahefana, ara-toekarena, feon’ny fieritreretana, ara-nofo), ataon’ny eveka, pretra, relijiozy, lahika sasantsasany. Hentitra ny sinoda momba ity raharaha ity. Sarotiny amin’ny resaka fanararaotana (abus) samihafa ny Sinoda, ary miantefa amin’ireo manam-pahefana samihafa ara-piangonana mihitsy ny fampitandremana. Efa notanisaina teo aloha ny karazam-panararaotana. Miteraka fijaliana ho an’ireo niharany ireo. Mety ho fijaliana mandra-maty ho azy ireo izany, ary na hisy fibebahana aza tsy hahasitrana azy. Manao antso avo ny sinoda mba hirosoana amin’ny fitadiavana fomba hentitra fisorohana ny fanararaotana, mba tsy hiverenan’izany intsony, manomboka amin’ny fifantenana sy fanofanana izay hanankinana ny adidy maha tompon’andraikitra sy adidy maha mpanabe. Tsy maintsy fongorana ireo karazam-panararaotana ireo, tahaka ny tsy maintsy amongorana ny fahalovana sy ny klerikalisma (fitiavam-boninahitry ny mpitondra fivavahana). Isaoran’ny sinoda ireo sahy mitory ny fanararaotana nihatra taminy satria manampy ny Eglizy izany hahatonga saina azy sy handraisany fanapahankevitra. Mitaky fanasaziana ny famindrampo.

Ny fianakaviana : Eglizy ao antokantrano

Ny fianakaviana no ianaran’ny tanora ny finoana, ary adidin’ireo raimandreny lehibe ny mitaiza ny tanora amin’ny finoana.

Fampivoarana ny rariny manoloana ny kolontsain’ny fihenana «la culture du déchet»

Tsy hadinon’ny Sinoda ny miresaka momba ireo endrika ratsa iainan’ny tanora amin’ny sehatra maro : tsy fananana asa mampahantra ny tanora izay manala amin’izy ireo ny fanofisana fiainana tsaratsara kokoa, ny fanenjehana mihatra aman’aina, ny fanilikilihana eo amin’ny fiarahamonina noho ny fivavahana na foko na faripananana, ny fahasembanana. Manoloana ireo rehetra ireo dia miantso ny rehetra ny Eglizy hiova famindra sy hiray hina. Tsy hadino anefa fa mivelatra kosa ny tanora amin’ny firotsahana an-tsitrapo, liana amin’ny fiarovana ny tontolo iainana, mampiroborobo ny rariny.

Ny kolontsaina, ny mozika ary ny fanatanjahantena : fanoitra ahafahana manao pasitôraly

Fomba ahafahan’ny tanora mampiseho ny maha izy azy sy anehoany ny heviny ireo mozika sy fanatanjahantena. Ny fanaovana fanatanjahantena dia tsy azo hamaivanan’ny Eglizy satria sehatra tena ahafahana manabe sy manofana ary mampiditra ny tanora anaty vondrona mba tsy ho voailika any ivelany mandeha singana. Ny mozika ihany koa dia mampivelatra sy manavao ny litorijia. Tian’ny tanora ny litorijia manentanentana kanefa tena litorijjia ary litorijia mampifaly : litorijia ihaonana amin’Andriamanitra sy ny mpiara-mivavaka. Tena ankasitrahin’ny tanora ny fankalazana tena araka ny izy : tsara ireo famantarana ampiasaina, voaomana ny toriteny, ary tena milaza momba an’Andriamanitra ny fandraisan’ny rehetra anjara. Mila ampiana noho izany ny tanora hahatsapa ny lanjan’ny fitsaohana ny sakiramenta masina ary hahazo fa ny litorijia dia tsy fampisehoana ny maha izy ny tena fa asan’i Kristy sy ny Eglizy. Entin’ny tanora ao amin’ny fiainam-piangonana ny talentany ka mirotsaka sy mandray andraikitra izy ireo, mila ampirisihina izy ireo amin’izany fa tsy pepoina.

Miteny amin’ny Eglizy sy amin’izao tontolo izao amin’ny alalan’ireo tanora Andriamanitra. Noho izany, sehatra iresahan’Andriamanitra sy iresahana momba an’Andriamanitra ireo tanora, lazaina hoe «lieux théologiques» amin’ny alalan’izy ireo dia tonga eo amintsika sy hita ny Tompo. Ao amin’ny toko faharoa amin’ity tahirinkevitra faran’ny Sinoda ity dia asongadiny fa mety ho lavidavitra kokoa aza ny firosoan’ny tanora ara-pinoana raha oharina amin’ireo mpiandry sy mpikarakara ara-panahy. Izany no tokony hihainoana sy hanajana ary hiaraha-mamindra amin’izy ireo. Noho ny tanora dia afaka mihavao ny Eglizy, mandao ny vesatra sy ny fiadanam-panao zavatra. Ampahatsiahivin’ny Sinoda ny ohatra « Jesoa eo anivon’ny tanora ». Asain’ny Sinoda alaina tahaka ny fiainan’ireo olomasina tanora izay mpaminany nanova zavatra.

Ny fanirahana sy ny fiantsoan’Andriamanitra

Ny fanirahana na misiona no fanondro avaratra azo antoka ho an’ny tanora. Ny misiona dia fanolorana ny tena. Rehefa manolo-tena dia tonga amin’ny fahasambarana marina sy tena izy ary maharitra. Tsy alain’i Jesoa akory ny fahafahana saingy ataony zary fahafahana tena afaka. Ny tena fahafahana dia izay fahafahana mifamatotra amin’ny fahamarinana sy ny fitiavana. Mifamatotra amin’ny iraka ny fiantsoan’Andriamanitra : ny fiainana rehetra misy fifandraisany amin’Andriamanitra dia fiantsoana daholo : tsy kisendrasendra io fiainana io, na fananan’ny tena ka anaovana izay tian-katao. Ny batemy no mahatonga ny olona ho voantso, ary samy antsoina ho amin’ny fahamasinana daholo. Aoka ary ny tsirairay, hoy ny Sinoda, samy hiaina ny fiantsoana azy manokana avy arakaraky ny seha-piainana misy : asa, fianakaviana, fiainana voatokana, fandraharahana masina, ny maha diakra maharitra. Harem-be tokony trandrahina mafy ireo.

Ny fiaraha-mamindra (fitantanana)

Iraka ankinina amin’ny Eglizy ny hitantanana ny tsirairay sy ny vondron’olona. Mila izany fitantanana izany ny seminarista, pretra, relijiozy, mpiofana ho relijiozy, mpiomana amin’ny fanambadiana, mpivady vao, izay samy tanora avokoa. Maro ny zavatra miseho na aseho ho azo ifidianana amin’izao androntsika izao, ilaina ny fitantanana mba hanaovana safidy matotra sy safidy tena mahasoa. Tokony hisy ny fifandraisana amin’ny samy mpiara-mivavaka miaraka mankalaza ny Eokaristia. Zava-dehibe ny sakramentan’ny Fampihavanana sy ny fahalalana ny Fampianarana Sôsialin’ny Eglizy mba hananana tondro azo antoka amin’ny sehatra toe-karena, politika, andraikitra maha olom-pirenena. Lazain’ny Sinoda fa tsy ilaina ny fananarana lava na moralisme sy ny indolzansy manodoka fa ny fifanampian’ny mpirahalahy no ilaina. Ny fitantanana ampiroboroboin’ny Sinoda dia fitantanana mahafaobe, miorina amin’ny vavaka sy ny asa ao anaty, izay ampiarahina ao ny lafiny ara-pinoana sy ara-psikôlôjia sy psikôterapia. Ny fanokanantena tsy hanambady noho ny Fanjakan’ny lanitra dia tokony horaisina ho tahaka ny fanomezana hanaiky sy hanamarina ao anaty fahafahana, hafaliana, fahamaimaimpoana ary fanetrentena aloha izay vao misafidy azy. Tokony ho tonga saina sy hahatsapa ihany koa ireo mpitantanana ny tanora fa marefo koa izy ireo, ary hahay hanitsy anaty firahalahiana, izany hoe am-pitiavana, fa tsy mpanakiana sy toa be fananarana lava fotsiny.