Revôlisiônan' ny Ôktôbra
Ny Revôlisiônan' ny Ôktôbra, izay fantatra ihany koa amin' ny hoe Revôlisiôna Bôlshevika, indraindray antsoina hoe Ôktôbra Mena, no dingana faharoa tamin' ny Revôlisiôna Rosiana tamin' ny taona 1917, taorian' ilay nitranga tamin' ny volana Febroary. Amin' ny teny rosiana izany dia atao hoe Октябрьская революция / Oktiabrskaia revoliutsia ("Revôlisionan' ny Ôktôbra" na Красный Октябрь / Krasnyi Oktiabr ("Ôktôbra Mena").
Tamin' ny alin' ny 25 Ôktôbra 1917 amin' ny tetiandro joliana (7 Nôvambra amin' ny tetiandro gregôriana) no nitrangan' izany.
Ny Revôlisiôna Ôktôbra dia nampian' ny tsy fahombiazan' ny governemanta nifandimby vokatry ny Revôlisionan' ny Febroary teo anatrehan' ny toe-draharaha nahatsiravina tao Rosia tamin' ny Ady Lehibe Voalohany: faharesena ara-tafika, orinasa tsy mamokatra, tambajotran-dalamby tsy mahomby, krizin' ny balan-tafondro tamin' ny 1915. Tamin' ny fotoana nidirana an' ady tamin' ny taona 1914 dia nanohana ny fandraisan' i Rosia anjara amin' ny ady tamin' i Alemaina ny antoko pôlitika, afa-tsy ny Antoko Bôlsevika, notarihin' i Lenin, sy ny Antokon' ny Mpiasa Sôsialy-Demôkratin' i Rosia. Tamin' izany fotoana izany anefa dia tsy azo an-tsaina ny loza hanjo an' i Rosia, izay firenena tsy tena mandroso amin' ny lafiny indostria.
Na izany aza, taorian' ny Revôlisiônan' ny Febroary, rehefa nihanirodana ny zava-drehetra dia nisafidy ny hanohy ny ady miaraka amin' ny firenena mpiara-dia amin' i Rosia (i Frantsa sy i Britaina Lehibe) ny governemanta vonjimaika. Nanakana ny fampiharana ny fanavaozana lehibe izany ary nahatonga ny tsy fitiavan' ny olona haingana ilay governemanta. Nitsoaka an-daharana ny miaramila maro tao amin' ny tafika rosiana ary tsy azony nosakanana izany.
Ny fandaharan' asa bôlsevika tamin' ny Avrily 1917, voafintina amin' ny teny filamatra hoe "fiadanana sy tany ary mofo" (мир, земля и хлеб / mir, ziemlia i khlieb) sy "Ny fahefana manontolo ho an' ny Sôviety!" (Вся власть Советам! / Vsia vlast Sovietam!), dia nifanandrify kokoa amin' ny hetahetan' ny mponina ary indrindra tamin' ny an' ny miaramila nohetsehina. Nitombo ny lazan' ny Antoko Bôlsevika, izay nanao fampielezan-kevitra mahery vaika, ary nitombo isa hatrany ny Bôlsevika tany amin' ny sôviety, indrindra fa ny an' i Môskoa sy i Petrograd (na Saint Petersburg ankehitriny).
Taorian' ny vanim-potoan' ny famoretana (Jolay-Aogositra), izay nahatonga an' i Lenin handositra any Finlandy, dia niharatsy ny toe-draharaha ara-tafika ary norahonan' ny jeneraly mpanohitra ny revôlisiôna (Kornilov) ilay governemanta, ka afaka nanorim-ponenana tao Petrograd ny Bôlsevika.
Tamin' ny 25 Ôktôbra 1917 (7 Nôvambra ao amin' ny tetiandro gregôriana), i Lenin sy i Trotsky dia nandefa ny mpanohana azy ireo amin' ny fitroarana mitam-piadiana hanoherana ny governemanta vonjimaika, izay notarihan' ilay sôsialista Kerensky. Nifehy an' i Petrograd nefa tsy niatrika fanoherana mafy izy ireo.
Ny ampitson' io dia nanambara ny fandravana ny governemanta vonjimaika i Trotsky tamin' ny fanokafana ny Kôngresin' ny Sôvietin' ny solombavambahoaka mpiasa sy tantsaha, izay nanana solontena 649, anisan' izany ny Bôlsevika 390. Neken' ny solontenan' ny Sôviety nanerana ny firenena ny fikomiana. Namoaka didim-panjakana mamindra ny fahefana rehetra ho an' ny sôviety ny ilay kôngresy, nisy koa didim-panjakana momba ny tany, momba ny fandriam-pahalemana (izay mitaky haingana ny fifampiraharaham-pandriam-pahalemana amin' ny Alemàna), momba ny zom-pirenena sy ny fifehezan' ny mpiasa ao amin' ny orinasa.
Taorian' ny Revôlisiônan' ny Ôktôbra dia i Rosia no firenena voalohany teo amin' ny tantara izay nilaza ho sôsialista (amin' ny hevitra marksistan' io teny hoe "sôsialista" io).