Pietisma: Fahasamihafan'ny versiona

Ny '''pietisma''' dia fihetsiketsehana na firehana ara-pivavahana [[Protestantisma|protestanta]] naorin'i Philipp Jacob Spener (1635-1705), izay pastora loterana alzasiana nonina tao Frankfurt am Main (frantsay: ''Francfort-sur-le-main'') tao [[Alemaina]], izay mihevitra ny fitiava[[fitiavam-mivavakabavaka]] ho ny zava-dehibe indrindra amin'ny fivavahana.

Tamin'ny taona 1670 dia nanangananitsangana ny atao hoe ''collegia pietatis'' izay namaly ny hetahetan'ireo mitady fanajana amin'ny antsipiriany ny fanao momba ny fivavahana. Ao amin'ny boky nosoratany hoe ''Pia desideria'' tamin'ny taona 1685 dia nanantitra ny amin'ny filana ny fifantohan'ny tsirairay sy ny fihetsehampo ara-pivavahana izay heverinheveriny fa tsara kokoa noho ny fahalalana ny antsipiriany amin'ny [[foto-pampianarana]] lazaina hoe marina (ortodoksia) momba ny fivavahana. Ny soratra[[Soratra masinaMasina]] dia tsy fanangonam-pahalalana ihany fa loharanon'ny finoana indrindraindrindra. Nampiely ny pietisma manerana an'i [[Alemaina]] manontolo ny mpianatr'i Spencer toa an'i August Hermann Francke sy i Nikolaus Ludwig von Zizendorf.

Ny havitrihan'ireo mpanaraka ny pietisma amin'ny asa famitana iraka (misiona), indrindra avy tao Halle ary koa avy amin'ny [[Fiangonana moraviana]] (angisy: ''Moravian'' ''Church'') na Rahalahy morava (''Frères'' ''moraves'') dia nampisy akony ny pietisma teo amin'ny protestantima. Izany akony izany dia hita hatrany amin'ny fiainan'i John Wesley ny atao hoe fiovam-pinoana sy tamin'ireo fotoana nanombohan'ny [[Fifohazam-panahy protestanta]] tao amin'ireo tany miteny frantsay.

Isan'ireo olona malaza tamin'ny fandraisana anjara tamin'io fihetsiketsehana io na nadray ny voktr'izany i [[Emmanuel Kant]] sy i Gotthold Ephraim Lessing sy i Friedrich Hölderlin ary i Friedrich Schleiermacher.