Abidy hebreo: Fahasamihafan'ny versiona

Contenu supprimé Contenu ajouté
Thelezifor (dinika | fandraisan'anjara)
Alfabeta hebreo
 
Thelezifor (dinika | fandraisan'anjara)
Nanitsy
Andalana faha-6:
Miisa 22 ny litera ao amin’ny abidy hebreo ka renisoratra avokoa izy ireo.
 
=== Ny anaran’nyanarana sy ny fanoratana ny litera hebreo ===
 
==== Ny anaran’ny litera hebreo ====
Alef (א) – bet (ב) – gimel (ג) – dalet (ד) – he (ה) – vav (ו) – zayin (ז) – het (ח) – tet (ט) – yod (י) – kaf (כ na ך) – lamed (ל) – mem (מ na ם) – nun (נ na ן) – samekh (ס) – ayin (ע) – pe (פ na ף) – tsade (צ na ץ) – kof (ק) – resh (ר) – shin (ש) – ary tav (ת).
 
Marihina fa na ny ''alef'' sy ny ''yod -'' na dia mifanahaka anarana amin’ny zanatsoratra grika alpha''alfa'' (''α'') sy ''iota'' (''ι'') - dia samy renisoratra fa tsy zanatsoratra.
 
==== Litera misy fanoratana amin’ny fomba roa ====
Misy litera dimy izay mety ho soratana amin’ny fomba roa arakaraka ny toerana misy azy ao amin’ny teny iray : ''kaf'' (כ na ך) – ''mem'' (מ na ם) – ''nun'' (נ na ן) – ''pe'' (פ na ף) – ''tsade'' (צ na ץ). Ny voalohany no soratana raha eo aloha na eny antenantenan’ny teny ilay litera fa ny faharoa kosa raha any am-paran’ny teny.
 
=== Ny fanononana ny litera ===
Ligne 80 ⟶ 82 :
 
==== Ireo litera miova fanonona noho ny fisian’ny ''dagesh'' ====
Misy litera miova fanonona rehefa asiana ny famantarana atao ho ''dagesh'' izay miendrika teboka atao ao anatin’ny litera. Miisa enina ireo litera ireo : ב‬ bet, ג‬ gimel, ד‬ dalet, כ‬ kaf, פ‬ pe and ת‬ tav.
 
Bet : בּ /b/ na ב /β/ (soratana indraindray amin’ny litera latina hoe : « bh ») (sady mitovitovy fanonona amin’ny « v »).
 
Gimel : גּ /g/ na ג‬ /ɣ/ (soratana indraindray amin’ny litera latina hoe : « gh ») (sady mitovitovy amin’ny « r » frantsay.
 
Dalet : דּ /d/ na ד‬ /ð/ (soratana indraindray amin’ny litera latina hoe : « dh ») (sady mitovitovy amin’ny « that » anglisy.
 
Kaf : כּ na ךּ /k/ na כ na ך /x/~/χ/ (soratana indraindray amin’ny litera latina hoe « kh ») (sady mitovitovy fanonona amin’ny « j » espaniola na ny « ch » alemàna.
 
Pe : פּ/p/ na פ na ף /f/ (soratana indraindray amin’ny litera latina hoe : « ph »)
 
Tav : תּ /t/ na ת /θ/ (soratana indraindray amin’ny litera latina hoe : « th ») (sady mitovitovy amin’ny «ao thinkamin'ny »teny anglisy hoe ''think''.
 
==== Fampiasana ny ''dagesh'' amin’ny litera hafa ====
HeAmpiasaina (ה)ihany :koa /h/ny nadagesh tsyamin'ny tononinalitera na (הּ) rahaizay tsy maintsy tononina:
 
Ny ''He'' dia soratana hoe ה (/h/) sady mety tsy ho tononina - fa soratana hoe הּ (misy ''dagesh'') kosa raha tsy maintsy tononina.
Shin (ש) : שׁ‬ /ʃ/ na שׂ /s/ hanavahana ny /ʃ/ (soratana amin’ny litera latina hoe « sh » sy ny /s/).
 
Ny Shin dia soratana שׁ‬ (misy ''dagesh'' ambony ankavanana) raha vakina hoe /ʃ/ - fa soratana שׂ (misy ''dagesh'' ambony ankavia) kosa raha vakina hoe /s/. Ny feo /ʃ/ dia soratana amin’ny litera latina hoe « sh » ary ny feo /s/ amin'ny litera « s ». - ny frantsay dia mety hanoratra azy hoe « ss ».
 
== Ny fanoratana ny zanapeo ==
Tsy manana litera hanoratana ny zanapeo ny abidy henreohebreo fa marika famantarana atao hoe nikoda (''nikkud'') no ampiasainy.
 
=== Zanapeo fototry ny teny hebreo ===
Ligne 110 ⟶ 114 :
 
=== Ny amin’ny ''nikkud'' ===
Tsy manana zana-tsoratra ny abidy hebreo. Taty aoriana – mba hahamora ny famakian-teny dia namorona ny atao hoe ''nikkud'' ny manampahaizanaymanampahaizana Jiosy. Teboka tokana na maromaro (hatramin’ny telo) miampy na tsia tsipika kely mandry no ampiasaina ka mety hapetraka eo ambany na eo ambon’ny renisoratra tiana hasiana zanapeo. Natao hanehoana ireo zanapeo folo (dimy fohy sy dimy lava) izy ireo – araka izao (ny renisoratra Lamed''lamed'' (ל) no ohatra hasiana zanapeo eto):
{| class="wikitable"
|'''Fanoratana'''
Ligne 117 ⟶ 121 :
|'''Famakiana'''
|-
|'''<big>לָ</big>'''
|/laː/
|'''<big>לַ</big>'''
|/la/
|-
|'''<big>לֵ</big>'''
|/lɛː/
|'''<big>לֶ</big>'''
|/lɛ/
|-
|'''<big>לִי</big>'''
|/liː/
|'''<big>לִ</big>'''
|/li/
|-
|<big>'''לוֹ''' sy ''' לֹ'''</big>
|/lɔː/
|'''<big>לָ</big>'''
|/lɔ/
|-
|'''<big>לוּ</big>'''
|/luː/
|'''<big>לֻ</big>'''
|/lu/
|}
 
=== Renisoratra mety hanoratana zanapeo : ===
Ny Alef (א) sy ny He (ה) sy ny Vav (ו) ary ny Yod (י) dia ampiasaina indraindray hanehoana sy zanapeo sasany. Izany no atao amin’ny teny latina hoe ''matres lectionis'' (ara-bakiteny : « reni-vakiteny »).
 
Alef (א) : /a/
 
He (ה): /e/
 
Vav (ו) : /u/
 
Yod (י) : /i/
 
Toy izao ny fanoratana ny anaran’ny litera hebreo amin’ny fampiasana ny abidy hebreo :
 
Alef (אָלֶף‬) – bet (בֵּית) – gimel (גִּימֵל) – dalet (דָּלֶת) – he (הֵא) – vav (וָו‬) – zayin (זַיִן) – het (חֵית) – tet (טֵית) – yod (יוֹד‬) – kaf (כַּף‬) – lamed (לָמֶד) – mem (מֵם) – nun (נוּן) – samekh (סָמֶך) – ayin (עַיִן‬) – pe (פה) – tsade (צַדִי) – kof (קוֹף) – resh (רֵישׁ‎‬) – shin (שִׁין‬) – ary tav (תּו).
 
== Famadihana ny litera hebreo amin’ny litera latina ==
Famadihana ny renisoratra hebreo amin’ny litera latina
 
=== Famadihana ny renisoratra hebreo amin’ny litera latina ===
Alef (א) : tsy misy litera mifanandrify aminy nefa soratana hoe « ’ » indraindray raha eny ampovoan’ny teny soratana.
 
Bet (ב) : soratana hoe « b » na « v » (arakaraka ny fisian’ny ''dagesh'')
 
Gimel (ג) : soratana hoe « g » na « gh » (arakaraka ny fisian’ny ''dagesh'')
 
Dalet (ד) : soratana hoe « d » na « dh » (arakaraka ny fisian’ny ''dagesh'')
 
He (ה) : soratana hoe « h »
 
Vav (ו) : /v/ na /w/ soratana hoe « v » na « w »
 
Ligne 176 ⟶ 185 :
Yod (י) : soratana hoe « i » (raha zanapeo) na « y » (raha renifeo)
 
Kaf (כ na ך) : soratana hoe « k » na « kh » (arakaraka ny fisian’ny ''dagesh'')
 
Lamed (ל) : soratana hoe « l »
Ligne 183 ⟶ 192 :
 
Nun (נ na ן) : soratana hoe « n »
 
Samekh (ס) : soratana hoe « s »
 
Ayin (ע) : /ʕ/ tsy misy renisoratra mifanandrify aminy na soratana hoe «ʿ » na « ‘ » (hoatry ny faingo mihantona mivadika na faingo mihantona)
 
Pe (פ na ף) : soratana hoe « p » na « ph » na « f » (arakaraka ny fisian’ny ''dagesh'')
 
Tsade (צ na ץ) : soratana hoe « ts »
Ligne 194 ⟶ 205 :
Resh (ר) : soratana hoe « r »
 
Shin (ש) : soratana hoe « s » na « sh » (arakaraka ny toeran’ny ''dagesh'')
 
Tav (ת) : soratana hoe « t » na « th » (arakaraka ny fisian’ny ''dagesh'')
 
Ny ankamaroan’ny [[Baiboly]] dia tsy manavaka ny fanononana roa izay marihin’ny fampisana ''dagesh''. Izany no anoratana sy amakiana hoe ''Abrahama'' fa tsy ''Avrahama'' – ohatra.
 
=== Fanoratana ny zanapeo hebreo amin’ny abidy latina ho an’ny fanagasiana ===
Misy fomba roa azo anoratana ny zanapeo hebreo amin’ny litera latina ka ny voalohany manaja ny fomba fanoratra ny teny malagasy ary ny faharoa mameno ny banga amin’izany ka manampy ny litera « u ».
 
==== Manaja ny fomba fanoratana ny teny malagasy ====
FombaNy irayfomba manaja ny fomba fanoratana malagasy izay tsy ahitana ny litera « u » : tsy miavaka ny zanapeolavazanapeo lava sy ny zanapeo fohy satria ny tsindrimpeo ^ dia manova loko ny feo fa tsy manalava azy.
 
Zanapeo fohy :
Ligne 216 ⟶ 227 :
Zanapeo lava :
 
/aː/ « â »
 
/ɛː/ « ê »
 
/iː/ « î »
 
Ligne 224 ⟶ 237 :
Hatramin’izay ny « ô » dia ampiasain’izay manoratra amin’ny teny malagasy ho an’ny fanononana /o/ izay manakaiky ny /ɔ/ fa tsy natao hanalavana ny feo.
 
==== Fanoratana naitatra ====
 
Mameno ny tsy ampy amin’ny fanoratana malagasy ny fampiasana ny « u »:
 
Ligne 257 ⟶ 269 :
 
==== Fampiasana ny abidy hebre hanoratana ny isa sy ny laharana ====
Tsy manana tarehin-tsiratratsoratra anoratana ny isa ny hebreo ka ny litera ao amin’ny abidy ihany no ampiasainy amin’izany. Tamin’ny taonjato faharo tal. J.K. no nanombohana nanao izany. Toy izao ny fomba atao : Ny litera sivy voalohany anoratana ny venty (1 hatramin’ny 9). Ny litera sivy manaraka anoratana ny ampolony. Ny litera efatra farany anoratana ny anjatony.
{| class="wikitable"
|'''Litera'''
Ligne 332 ⟶ 344 :
|}
 
==== Fampiasana ny litera hebreo amin’ny Gematria ====
Ny Gematria dia fomba fanadihadiana ny soratry ny Baiboly (na amin’ny teny hebreo na amin’ny teny grika) amin’ny alalan’ny fampifanampiana ny isa mifandraika amin’ny literan’ny teny (anarana na [[sokajin-teny]] hafa) iray na maro. Ireo soratra ao amin’ny [[Testamenta Taloha]] no tena anaovan’ny mpanadihady an’izany nefa koa misy ny mampihatra an’izany amin’ny [[Testamenta Vaovao]] indrindra fa ao amin’ny [[Apokalypsin'i Jaona|Bokin’ny Apokalipsy]].
 
== Jereo koa: ==
* [[Fiteny hebreo]]