Mesianisma: Fahasamihafan'ny versiona

Ny '''mesianisma''' dia [[foto-pampianarana]] miorina amin'ny fiandrasana sy ny fanomanana vaninandro vaovao izay hitondra fahafahana sy fahasambarana ary fiadanana eto an-tany sady finoana ny fahatongavan'ny olona hitondra izany fanafahana ny olombelona na ny vahoaka voageja izany, ka izany olona izany dia atao hoe ''[[Mesia]]'' na ''Masia'' (izay midika hoe "voahosotra") ao amin' ny [[fivavahana abrahamika]]. Tsy ny fivavahana abrahamika ihany no ahitana mesianisma fa fivavahana maro hafa koa. Ny herin' ny mesianisma dia ny fahafahany mandresy lahatra ny mpanaraka azy amin' ny fampanantenana fa ny fahoriana miseho amin' izao fotoana izao dia mialoha ny hiavian'ny zava-tsoa tsara lavitra hoavy.

Miitatra ny hevitry ny hoe ''mesianisma'' ka tsy mijanona amin' ny sehatry ny fivavahana fa amin' ny lafiny politikapôlitika koa ka midika ho fanantenana fanafahana politikaara-pôlitika ireo tany na firenena voageja.

== Mesianisma ao amin' ireo fivavahana abrahamika ==

Ao amin'ireo fivavahana [[MonoteismaMônôteisma|monoteistamônôteista]] telo lehibe ([[jodaisma]] sy [[kristianisma]] ary [[Finoana silamo|silamo]]) dia manambara ny lasa sy ny hoavy ny hoe ''Mesia''. Mampahatsiahy ny lasa io anarana io amin'ny fiainan' ny Mesia amin'ny maha mpaminany sy iraka azy. Mampibanjina ny hoavy kosa izy amin'ny fiverenany ety an-tany izay hiady amin'ny mesia sandoka. Ny Kristiana sy ny Silamo ihany anefa no manao an' i [[Jesoa]] ho Mesia.

Ao amin' ny [[Baiboly hebreo]] dia nohosoran' ny mpaminany [[Samoela]] i [[Saoly]] (na Saola) sy i [[Davida (mpanjaka)|Davida]].

Ny mesianisma jiosy dia mino ny fiverenan' ny mpaminany [[Elia]] (Malakia 4.5) sy ny fiavian' ny ''Mashiah'' (hebreo: (מָשִׁיחַ / ''Mashia'h'' "voahosotra"). Ny mesianisma jiosy anefa tsy tokony hafangaro amin' ny [[jodaisma mesianista]] (izay endrika voalohan' ny jodaisma nanjary kristianisma taloha) sy amin' ny [[jodaisma mesianika]] (izay fihetsiketsehana [[JodeoJodeô-kristianisma|jodeojodeô-kristiana]] mitory ny [[filazantsara]] ka tsy isan'ny jodaisma). Taty aoriana ny mesianisma jiosy dia miandry ny fiavian' ny Mesia izay mety ho olona tokana na maro.

Ny mesianisma dia nandroso dia nandroso tao amin' ny vahoaka jiosy tamin' ny taonjato voalohany, tamin' ny nandidian' ny emperora romanarômana [[Titosy (emperora)|Titosy]] ny amin' ny fandravana ny [[Tempoly Faharoa|Tempolin' i Jerosalema]]. Nanohitra ny fahavalo rômana ny mpitondra fivavahana sy ny fihetsiketseham-panoherana mitam-piadiana ka nanambara ny fiavian' ny Mesia izay hifanandrify amin' ny fanafahana an' i Israely, dia hifarana amin' izany ny fahababoana ary hamboarina indray ny Tempoly, avy eo dia [[Fitsanganan-ko velona|hitsangan-ko velona]] ny maty.

Ny [[eskatolojiaeskatôlôjia]] kristiana dia mampianatra fa i [[Jesoa]] avy any [[Nazareta]] no Mesia na Kristy, izay niaina tamin' ny taonjato voalohany, sady mino ny [[Fiaviana fanindroany|fiaviany indray]] ety an-tany, izay hialohavan' ny vavolombelona roa, dia i [[Elia]] sy i [[Henoka]] (Apokalipsy 11.3.). Ny Mesia kristiana, izay antsoiny hoe ''Kristy'' (grika: Χριστός / ''Christós''), dia efa tanteraka ao amin' i [[Jesoa]] izay inoany fa mpamonjy sy [[zanak'Andriamanitra|zanak' Andriamanitra]].

Ny [[Miozolmana]] dia mino fa ny fiavian' i Mahdi fanindroany sy ny fiavian' i Īsā (Jesoa) fanindroany. Ny [[Finoana silamo|Silamo]] dia miantso ny Masiany (arabo: المسيح / ''Masih''), izay tsy izay fa i Jesoa (arabo: عيسى بن مريم / ''ʿĪsā ibn Maryam'' "Jesoa zanak' i Maria") ihany. Ao amin' ny [[Kor'any]] dia manondro an' i Jesoa ny teny hoe ''Masih'', izay inoana fa "fanomezana" sy "zanaka madio" nambaran' ny anjely Jibrily ([[Gabriela (arikanjely)|Gabriela]]) niseho tamin' i Mariam ([[Maria (renin'i Jesoa)|Maria]]) araka ny sorata 19.19 (Sorata "Maryam"): "Hoy izy: Iraky ny Tomponao hanome anao zanaka madio".

== Mesianisma sy fanafahana politikaara-pôlitika ==

Nisy ny fihetsiketsehana mesianika izay mampitovy ny fikendrena mesianika sy ny tanjona ara-politikapôlitika. Tamin' ny taonjato faha-17 dia nisy, tao amin' ny fanjakan' i KongoKôngô voazanaky ny [[Pôrtogaly|Portogaly]], ohatra, lehilahyvehivavy tao amin' ny sarangan' ny olona ambony atao hoe [[Kimpa Vita]] na Dona Béatrice izay nampiditra ny fitantarana kristiana tao amin' ny kolontsaina afrikana sady nanambara niaraka tamin' izay ny famerenana amin' ny laoniny an' io fanjakana io sy ny fiavian' ny taranak' olombelona vaovao.

Matetika ny mesianisma dia manohitra ny Fiangonana, rehefa mifangaro ny fivavahana sy ny politikapôlitika. Hita ao amin'ny [[Epistily ho an'ny Tesaloniana|Epistily ho an'ny TesalonisianaTesalônisiana]] izany, izay nanaovan' i [[Paoly (apostoly)|Paoly]] fampitandremana ireo izay manana fanahy "mihetsiketsika" na "tataitra" noho ny faminaniana ny amin' ny fahantomotry ny "Andron' ny Tompo" (na "[[Andron'i Jehovah|Andron' i Jehovah]]"). I [[Vatikàna]] koa dia nampitandrina ireo mpiaro ny [[teolojianTeôlôjian'ny fanafahana|teôlôjian' ny fanafahana]] mampitovy ny ady ara-panahy amin' ny adin-tsaranga ka nahatonga ny Fiangonana katolikakatôlika nisaraka tamin' ireo firehana mesianika.

* [[EskatolojiaEskatôlôjia]]

* [[KristolojiaKristôlôjia]]

*[[TeolojianTeôlôjian'ny fanafahana]]