Jerôbôama I

(tonga teto avy amin'ny Jeroboama I)

I Jerôbôama I dia ilay mpanjaka nanorina ny Fanjakan' i Israely (atao hoe Fanjakan' i Samaria koa) tao amin' ny tapany avaratry ny Fanjakan' i Israely taloha izay tafasaraka tamin' ny Fanjakan' i Jodà any atsimo, araka ny Baiboly. Nanjaka teo anelanelan' ny taona 931 sy 910 tal. J.K. izy. Niteraka fisarahana ara-pivavahana teo amin' ny fanjakana avaratra sy atsimo koa izany fisarahana ara-pôlitika izany. Ao amin' ireo Bokin' ny Mpanjaka sy ireo Bokin' ny Tantara no iresahana misimisy kokoa ny momba azy. Isan' ny fokon' i Efraima izy.

Manao sorona amin'ny ny sampy i Jeroboama, nataon'i Jean-Honoré Fragonard (taona 1752)

Ny anarany hanova

Amin' ny teny hebreo dia יָרָבְעָם‬ / Yaraḇe‘am na Yarave‘am no anarany fa amin' ny teny grika kosa dia Ἱεροβοάμ / Hieroboám. Ny Baiboly prôtestanta amin' ny teny malagasy dia manoratra hoe Jeroboama fa ny Baiboly katôlika amin' ny teny malagasy kosa dia manoratra Jerôbôama.

Ny tantarany hanova

Lehilahy mpioko faha Sôlômôna hanova

Manamboninahitra tao amin' ny lapan' ny mpanjaka Sôlômôna (na Salômôna) i Jerôbôama[1]. Nanambara mialoha taminy ny mpaminany Ahia (na Akia) avy any Silo fa hanome foko folo azy Andriamanitra rehefa maty i Sôlômôna ka tsy hamela ho an' i Rehôbôama (na Rôbôama) zanak' i Sôlômôna afa-tsy foko roa araka ny Boky voalohan' ny Mpanjaka (1Mpanj. 11.29). Nandositra tany Egipta i Jerôbôama rehefa tratra ny tetika nataony ka nijanona tany mandra-piandriny ny hahafatesan' i Sôlômôna[2].

Mpanjakan' i Israely avaratra hanova

Tamin'ny nankanesan' i Rehôbôama tany Sikema (na Sekema) mba hanambaràna ny maha mpanjaka azy handimby an'i Sôlômôna rainy dia nangataka tamin'i Rehôbôama i Jerôbabela sy ny vahoaka mba hanamaivana ny hetra aloa sy hanafoana ny fanompoana izay noforonin-drainy, nefa, taorian'ny fifampidinihana tamin'ireo mpanolotsaina dia tsy nanaiky an'izany fangatahana izany i Rehôbôama fa vao mainka nampitombo ny hetra sy ny fanompoana aza[2].

Nioko noho izany ny foko folo tao Israely[3] ka nanohitra an'i Rehôbôama sady nanandratra an'i Jeroboama ho mpanjakan'i Israely. Ny foko roa sisa ihany, dia ny fokon'i Benjamina sy ny an'i Jodà no sisa tao amin'ny fanjakan'i Rehôbôama izay nomena ny anarana hoe Fanjakan'i Jodà. Nisafisy tanàna roa hataony renivohitra i Jerôbôama, dia i Sikema (na Sekema) sy i Fanoela[2].

Izany fisarahana ara-politika izany dia narahin'ny fivakisana ara-pivavahana nefa mbola tao Jerosalema ihany, izay renivohitr'i Jodà, ny foiben'ny fivavahan'ny vahoakan'i Jeroboama. Nanagana ombikely volamena tao Dana sy tao Betela anefa i Jerôbôama ka izany dia nataony tandindon'Andriamanitra[2].

Fanompoan-tsampy sy fahalavoana hanova

 
Fanompoan-tsampin'i Jeroboama - taona 1904.

Noho ny fanahiany ny amin'ny mety hifindran'ny vahoakany mankany atsimo[1] dia nampanao asam-pisoronana sy nandidy ny vahoakany mba tsy hankany Jerosalema ao amin'ny Tempolin'i Sôlômôna i Jerôbôama ka nanasa ireo vahoakany hanompo sampy sy hitondra fanatitra eo amin'ny fitoerana masina natsangany, mba hanamafy ny fahaleovan-tena ara-politikan'ny Fanjakan'i Israely manoloana an'i Jerosalema sy ny Tempoly ary ny mpisorona. Izany pôlitika izany dia narahin'ny ankamaroan'ny mpanjakan'i Israely taty aoriana[2].

Indray andro raha nandoro fanatitra teo amin'ny alitara (na ôtely) tao Betela i Jerôbôama dia nanambara taminy ny mpaminany Ahia fa ho sazin'Andriamanitra izy ka tsy homena ny taranany intsony ny Fanjakan'i Israely ary i Josia (Josiasa), mpanjakan'i Jodà amin'ny hoavy, dia handrava io fivavahana amin'ny sampy io. Notohizan'i Jerôbôama ny fanompoan-tsampiny mandra-pahafatiny na dia nandre izany fampitandremana izany izy. Taorian'ny nahafatesany dia i Nadaba zanany no nandimby azy[2].

Jereo koa hanova

Mpanjakan' i Israely

Saoly - Isbôseta - Davida - Sôlômôna (na Salômôna) - Jerôbôama I - Nadaba - Baasa (na Basa) - Ela - Zimry - Ômry - Ahaba (na Akaba) - Ahazia (na Ôkôziasa) - Jôrama - Jeho - Jôahaza (na Jôakaza) - Jôasy (na Jôasa) - Jerôbôama II - Zakaria - Saloma - Menahema - Pekahia (na Faseia) - Peka (na Fasea) - Hôsea (na Ôsea).

Loharano sy fanamarihana hanova

  1. 1,0 et 1,1 Histoire visuelle de la Bible, National Geographic, Les Nouveaux Essentiels, octobre 2013, 512 p. (ISBN 9782822900331)
  2. 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 et 2,5 Encyclopédie Larousse du XXe siècle, Paris, 1932
  3. Ny fokon'i Robena, Simeona, Isakara, Zebolona, Dana, Naftaly, Gada, Asera, ireo antsasa-poko avy amin'i Josefa (Manase sy Efraima) ary ampahan'ny fokon'i Levy (foko mpisorona tsy manana anjara tany).